15 σπουδαία έργα τέχνης που συνδέονται με την ψυχολογία

Υπάρχουν σπουδαία έργα τέχνης που εδώ και αιώνες έχουν τεράστια απήχηση, επειδή μας μιλούν σε βαθύ, συναισθηματικό επίπεδο.

Πολλά από τα αριστουργήματα της τέχνης μας είναι ελκυστικά ακριβώς επειδή καταπιάνονται με καθολικά ανθρώπινα θέματα όπως η αγάπη, ο θάνατος, η γέννηση, η ευτυχία, η απελπισία και μία ποικιλία εμπειριών που έχουν να κάνουν με μεταβαλλόμενες καταστάσεις συνείδησης ή την κατανόηση της πραγματικότητας. Ας δούμε λοιπόν 15 έργα τέχνης που απαθανατίζουν σημαντικές ιδέες της ψυχολογίας.

Ο Εαυτός (η εικόνα του Εαυτού): Ρενέ Μαγκρίτ (1898-1967), The False Mirror, 1928

falsemirror

Πρόκειται για μια ισχυρή εικόνα ενός ματιού που κοιτάζει τον θεατή, με σύννεφα να διέρχονται από την ίριδα του ματιού. Θεωρούμε τα μάτια ως τα παράθυρα της ψυχής ή ότι μας παρέχουν πληροφορίες για την προσωπικότητα κάποιου. Η σουρεαλιστική εικόνα της εμφάνισης των σύννεφων αντί της ίριδας, μπορεί να σημαίνει ότι κοιτάζουμε τον εαυτό μας ή κοιτάζοντας προς τα έξω διερευνώντας το μάτι και το μυαλό κάποιου άλλου. Εναλλακτικά, αυτός ο πίνακας θα μπορούσε να είναι ένα ωραίο, εναλλακτικό ξεκίνημα σε μια διάλεξη ψυχολογίας σχετικά με την εικόνα του εαυτού. Και στις δύο περιπτώσεις, η εικόνα είναι μια συναρπαστική εικόνα που παίζει με την επιθυμία μας να κατανοήσουμε τους άλλους, αν όχι τους εαυτούς μας, κοιτάζοντας τα μάτια τους.

H ψυχική ασθένεια και ο εγκλεισμός σε ίδρυμα: Βίνσεντ βαν Γκογκ (1853-1890), Corridor in the Asylum, 1889

Corridor in the Asylum 1889

Οι εμπειρίες του Βαν Γκογκ κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του μοιάζουν να προωθούν μια προφανή σύνδεση ανάμεσα στην ψυχολογία και την τέχνη. Οι τελευταίοι πίνακες του Βαν Γκογκ φαίνεται να πληρούν τις προϋποθέσεις για την απεικόνιση των θεμάτων της «παραφροσύνης» και της δημιουργικότητας. Αυτός ο συγκεκριμένος πίνακας, που δείχνει ένα μακρύ διάδρομο που ξεθωριάζει, αιχμαλωτίζει τη μοναξιά και την αποδιοργάνωση της ζωής σε ένα ίδρυμα στα τέλη του 19ου αιώνα.

H θεωρία της προσκόλλησης: Μπερτ Μοριζό (1841-1895), The Craddle, 1872

Berthe Morisot Le berceau The Cradle 1872

Η μητέρα που κοιτάζει με αγάπη το μωρό της που κοιμάται στην κούνια του, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένα γλυκανάλατο έργο, αλλά ο πίνακας αυτός (από μία από τις λίγες γυναίκες ιμπρεσιονίστριες ζωγράφους) επικεντρώνεται στο περιποιητικό πρόσωπο της μητέρας και όχι στο χαριτωμένο μωρό στην κούνια. Την βλέπουμε να κοιτάζει επιμελώς το παιδί, έχοντας ένα ελαφρύ χαμόγελο στο πρόσωπό της. Η θεωρία της προσκόλλησης στην ψυχολογία περιγράφει τη σύνδεση του παιδιού με τον γονέα, αλλά αυτός ο πίνακας δείχνει το αντίστροφο, δηλαδή, το δέσιμο που βιώνει και η μητέρα.

Όνειρα: Μαρκ Σαγκάλ (1887-1985), The Flying Carriage, 1913

The Flying Carriage 1913

Αυτός ο περίτεχνος πίνακας που απεικονίζει έναν άνδρα με ένα άλογο να απογειώνονται από το έδαφος δίπλα σε ένα μικρό σπίτι, όπως και πολλά από τα έργα του, έχει μια ονειρική ποιότητα τόσο στις αέρινες πινελιές του όσο και στο αντικείμενο που παρουσιάζει. Ο πίνακας Ο Βιολιστής του Σαγκάλ, ομοίως, που απεικονίζει το Βιολιστή στη Στέγη που ενσαρκώνει το ομώνυμο μιούζικαλ, αναδεικνύει επίσης μια εξέχουσα αλληλουχία ονείρων. Ο Σαγκάλ, αποτυπώνοντας στον καμβά εικόνες από τη νιότη του, μας περνάει μέσα από τις πρώτες αναμνήσεις του, οι οποίες μπορεί να συνέθεσαν και πολλά από τα όνειρά του.

Η γνωστική λειτουργία: Σαλβαδόρ Νταλί (1904-1989), The Persistence of Memory, 1931

The Persistence of Memory by Salvador Dali

Ο πίνακας αυτός του Νταλί που απεικονίζει μία έρημο γεμάτη με ρολόγια που λιώνουν, έχει αναφερθεί για τους συμβολισμούς του σε διάφορα βιβλία ψυχολογίας, όπως αναφορικά με την αδυναμία της ανθρώπινης μνήμης. Το γεγονός ότι ο Νταλί αναφέρθηκε απευθείας σε αυτή την ανθρώπινη αδυναμία στον τίτλο του έργου του, δείχνει ότι ήθελε να συλλογιστούμε την ειρωνεία ότι τα μυαλά μας δεν είναι σαν τα μηχανήματα και ότι χαλάνε όλο και περισσότερο όσο περνάει ο καιρός.

Το συναίσθημα: Έντβαρτ Μουνκ (1863-1944), The Scream, 1895

The Scream 1895

Η εικόνα ενός ανθρώπου που κρατάει το πρόσωπό του, καθώς κραυγάζει από αγωνία είναι η τέλεια εικόνα της νεύρωσης. Ο Μουνκ, του οποίου η δουλειά προηγήθηκε του εξπρεσιονιστικού κινήματος, απεικονίζει το συναίσθημα της αγωνίας ή του άγχους σε αυτόν τον πίνακα. Όσο και αν προσπαθούν οι ψυχολόγοι να περιγράψουν και να κατανοήσουν τα συναισθήματα με θεωρίες και δεδομένα, αυτός ο άνθρωπος που κραυγάζει, αιχμαλωτίζει την εμπειρία του με τρόπους που ούτε οι λέξεις ούτε οι αριθμοί δεν μπορούν να αποδώσουν.

Η νευροεπιστήμη: Μιχαήλ Άγγελος (1475-1564), The Creation of Adam, (στην οροφή της Καπέλλα Σιστίνα), 1508-1512

adamcreation

Παρόλο που αυτή η σκηνή της δημιουργίας του Αδάμ με το δάκτυλό του να δείχνει στο Θεό, συνήθως ερμηνεύεται με θρησκευτικούς όρους, από ψυχολογική άποψη υπάρχει και μια μεταφορά για τη«σύναψη». Οι νευρώνες επικοινωνούν μεταξύ τους μέσα σε ένα κενό, δεν είναι άμεσα συνδεδεμένοι. Σε αυτό το κενό, πολλά μπορεί να πάνε στραβά. Μπορεί να υπάρχουν αρκετοί νευροδιαβιβαστές ή πολύ λίγοι. Ομοίως, στην περίπτωση του Θεού και του Αδάμ, εάν ο Θεός είχε δημιουργήσει κυριολεκτικά έναν κλώνο του, τότε ο Αδάμ θα ήταν «τέλειος». Στην περίπτωση της δημιουργίας και της συνάψεως, το κενό δημιουργεί μια σειρά από ενδιαφέρουσες δυνατότητες.

Η γήρανση: Ρέμπραντ (1606-1669), Αυτοπροσωπογραφία με μπερέ (1630) Αυτοπροσωπογραφία σε γεροντική ηλικία (1669)

Rembrandt Self Portrait Wearing a Toque and a Gold Chain WGA19210
Rembrandt Harmensz. van Rijn 134

Ανάμεσα σε πολλές από τις αριστουργηματικές δημιουργίες του Ρέμπραντ βρίσκεται μια σειρά αυτοπροσωπογραφιών που καταγράφουν τις αλλαγές καθ’ όλη τη διάρκεια της ενήλικης ζωής του. Συγκρίνοντας την αρχή και το τέλος της ζωής, αυτοί οι δύο πίνακες δείχνουν την εξέλιξη του Ρέμπραντ από την δροσερή, γεμάτη αυτοπεποίθηση νιότη στονθαμπό και υποτονικό ηλικωμένο άνθρωπο. Η εναλλαγή των πινελιών από εξαιρετικά λεπτομερείς σε πιο ιμπρεσιονιστικές, θεωρείται από ορισμένους ψυχολόγους ως παράδειγμα «του στυλ μεγαλύτερης ηλικίας», όπου οι μεγαλύτερης ηλικίας καλλιτέχνες ενδιαφέρονται περισσότερο να απεικονίζουν τα συναισθήματα και τη διάθεση, παρά ακριβείς αναπαραστάσεις του αντικειμένου τους.

Η αντίληψη: Μαουρίτς Κορνέλις Έσερ (1898-1972) Ascending and Descending, 1960

Ascending and Descending 1960

Οι άκρως δημοφιλείς πίνακες που ο Έσερ δημιούργησε, «παίζουν» με τις διαδικασίες της αντίληψης μας «από την κορυφή προς τα κάτω», όπου αναμένουμε ότι ο τρισδιάστατος κόσμος θα έχει μία συγκεκριμένη όψη. Μόλις αρχίσετε να ακολουθείτε τις σκάλες και τα μπαλκόνια, ωστόσο, συνειδητοποιείτε ότι οι προσδοκίες σας έχουν πλέον διαψευσθεί. Τα παραπλανητικά σημάδια παρέχουν πληροφορίες για τους παράγοντες που συνήθως σας καθοδηγούν για να δείτε το βάθος και που στην πορεία γίνονται διασκεδαστικά.

Η αίσθηση: Τζόρτζια Ο’Κιφ (1887-1986) Shell # 1, 1928

Shell 1 1928

Σε αυτόν τον πίνακα ενός κελύφους σαλιγκαριού να γεμίζει τον καμβά, η Τζόρτζια Ο’ Κιφ επικεντρώνει την προσοχή μας στις μικρές λεπτομέρειες ενός αντικειμένου που στην πραγματικότητα είναι πολύ μικρό. Αυτό το παιχνίδι με το μέγεθος είναι πληροφοριακό από μόνο του, αλλά το κέλυφος έχει το ίδιο σχήμα με τον κοχλία και επομένως αυτό παρέχει μια ωραία απεικόνιση της δομής που παίζει κρίσιμο ρόλο στην ακοή.

Η σεξουαλικότητα: Γκούσταφ Κλιμτ (1862-1918) The Kiss, 1907-08

The Kiss 1907 08

Η οικειότητα αυτού του ζευγαριού αποτελεί το επίκεντρο αυτού του πολυτελή πίνακα με τις εντυπωσιακές αποχρώσεις του χρυσού, οι οποίες, στην πραγματικότητα, διακοσμούνται με φύλλα χρυσού. Εμφανίζονται συναισθηματικά καθώς και σωματικά τυλιγμένοι μεταξύ τους. Κλεισμένοι μέσα σε έναν κύκλο, αντιπροσωπεύουν την άποψη της οικειότητας ως μία μορφή συναισθηματικής σύνδεσης. Ο πίνακας δείχνει επίσης τη σωματική τους οικειότητα, αν και το συναισθηματικό κομμάτι σχεδόν εξουδετερώνει τη σωματική σύνδεση.

Το στρες: Πητ Μοντριάν (1872-1944), Broadway Boogie Woogie, 1942-43

Broadway Boogie Woogie 1942 43

Οι κίτρινες γραμμές που υπογραμμίζονται με μαύρες και κόκκινες κουκίδες δίνουν την εντύπωση ενός πολυσύχναστου δικτύου κυκλοφορίας της Νέας Υόρκης. Η ζωγραφική εμπνεύστηκε από την τζαζ μουσική (εξ ου και η ονομασία «boogie woogie») αλλά δείχνει επίσης την πίεση της σύγχρονης ζωής. Αντίθετα από ένα ειδυλλιακό τοπίο, αυτή η εικόνα όχι μόνο αντιπροσωπεύει, αλλά μπορεί να προκαλέσει, συναισθήματα στρες στον θεατή.

Κοινωνική Ψυχολογία 1 (Η πειθώ): Άντι Γουόρχολ (1930-1987) 100 Cans, 1962

100 Cans 1962

Οι εικονικές κονσέρβες σούπας Campbell που φαίνονται σε αυτόν τον πίνακα είναι πολύ τυπικά του ποπ-καλλιτεχνικού κινήματος της δεκαετίας του ’60. Στην πραγματικότητα, ο Γουόρχολ βοήθησε στην εφεύρεση αυτού του κινήματος. Η ετικέτα της σούπας μπορεί να προκαλεί θετικά συναισθήματα, επειδή συνδέεται με ένα από τα φαγητά που ξυπνούν ευχάριστες αναμνήσεις. Το γεγονός ότι η εταιρεία Campbell εκμεταλλεύεται αναμφισβήτητα αυτή τη σύνδεση, την καθιστά ένα καλό παράδειγμα τακτικής στη διαφήμιση.

Κοινωνική Ψυχολογία 2 (Επιθετικότητα): Πάμπλο Πικάσο (1881-1973) Guernica, 1937

Guernica 1937

Το βασικό θέμα αυτής της αφηρημένης απεικόνισης μιας ένοπλης σύγκρουσης είναι αυτό της επιθετικότητας και της ομαδικής ψυχολογίας. Παρόλο που ο Picasso ζωγράφισε αυτόν τον πίνακα από μία πολιτικά πλεονεκτική θέση, ο πίνακας προκαλεί έντονα συναισθήματα και μας κάνει να σκεφτούμε αν είμαστε έμφυτα επιθετικοί ή αν θα μπορούσαμε ποτέ να υπερνικήσουμε αυτές τις δυνατές παρορμήσεις μας για να βλάψουμε τους συνανθρώπους μας.

Το κίνητρο: Κλωντ Μονέ (1840-1926) Water Lilies, 1915-1926

Water Lilies 1915 1926

Στο άλλο άκρο του φάσματος, τα νούφαρα του Μονέ απεικονίζουν αιώνια ομορφιά και ηρεμία. Όμως, όσο όμορφα και αν είναι, η προσπάθεια που αντιπροσωπεύει αυτός ο πίνακας μπορεί να αποτελέσει έμπνευση. Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο Μονέ ανέπτυξε καταρράκτη που παρεμπόδισε την ικανότητά του να βλέπει αποχρώσεις του μπλε και του πράσινου. Υποβλήθηκε σε μία επιτυχημένη χειρουργική επέμβαση καταρράκτη και όταν δημιούργησε αυτόν και άλλους πίνακες του, η έγχρωμη όρασή του είχε αποκατασταθεί. Για έναν άνθρωπο ηλικίας 80 ετών που έπρεπε να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση καταρράκτη, μια τεχνική που περιλάμβανε σημαντικά μεγαλύτερο κίνδυνο και δυσφορία σε σχέση με σήμερα, απαιτούσε αξιοσημείωτα υψηλά επίπεδα κινήτρων.

ΠΗΓΗ: https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/eikastika/4593-15-spoudaia-erga-texnis-pou-syndeontai-me-tin-psyxologia.html

“Η Γυναίκα που κλαίει” του Πικάσο και η μούσα του, Ντόρα Μάαρ

The Weeping Woman, 1937 by Pablo Picasso

“Η γυναίκα που κλαίει” είναι ένα από τα εξαιρετικά έργα τέχνης του Πάμπλο Πικάσο. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η συγκεκριμένη μορφή αποτελεί σπουδή για την Γκερνίκα, το εμβληµατικό έργο του ισπανού ζωγράφου που φιλοτεχνήθηκε το 1937. Ως µοντέλο για την απόδοση της συγκεκριµένης µορφή, η οποία εκφράζει τον πόνο και τη θλίψη των θυµάτων του βοµβαρδισµού της πόλης Γκερνίκα κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εµφυλίου , ο Πικάσο χρησιµοποίησε τη µούσα του, την σουρεαλίστρια φωτογράφο Ντόρα Μάαρ, η οποία μάλιστα ήταν και η μόνη που είχε το δικαίωμα να φωτογραφίσει τα διαδοχικά στάδια της Γκερνίκα, ενώ ο Πικάσο την ζωγράφιζε.

Η γνωριμία με την Μάαρ

Αποτέλεσμα εικόνας για dora maar picasso
Dora Maar, Nusch Éluard, Pablo Picasso and Paul Éluard Dora Maar στην παραλία (Σεπτέμβριος του 1937)

Τον Ιανουάριο του 1936 στον επάνω όροφο του παριζιάνικου καφέ Magots Café Les Deux, στέκι καλλιτεχνών, στην περιοχή του Saint-Germain-des-Prés μία 29χρονη φωτογράφος συναντά έναν εκπρόσωπο του υπερρεαλισμού, τον 54χρονο τότε  Πάμπλο Πικάσο.
Η γνωριμία τους ήταν αναπόφευκτη καθώς την προσοχή του ζωγράφου τράβηξε αμέσως η πανέμορφη Ντόρα, η οποία εκείνη την ώρα συμμετείχε σε ένα παιχνίδι τόλμης αποκαλούμενο «μαχαίρια στο τραπέζι» και κάρφωνε ένα μικρό μαχαίρι μέσα στα δάχτυλα της πάνω στο τραπέζι της καφετέριας. Παρά τον πόνο και τα αίματα που κυλούσαν στο τραπέζι η μελαχρινή νέα με το μυστηριώδες βλέμμα κοίταξε με χαμόγελο τον Πικάσο, ο οποίος τρομοκρατημένος προσπάθησε να την αποτρέψει από τον αυτοτραυματισμό.
Εκείνη αιμόφυρτη έβαλε τα γάντια της και του συστήθηκε. Η στιγμή ήταν τόσο έντονη, που μετά το χωρισμό τους- ύστερα από εννέα χρόνια- εκείνη άφησε στο ράφι του γραφείου του τα ματωμένα γάντια της ως ενθύμιο της θυελλώδους σχέσης τους.

 Το «φάρμακο» του Πικάσο

 Την περίοδο της γνωριμίας τους ο Πικάσο περνούσε μια άσχημη εποχή με την τότε σύζυγό του Όλγα, την μπαλαρίνα που παντρεύτηκε μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο γάμος του τον έχει κουράσει. Αντί να ζωγραφίζει, τριγυρνάει στα καφέ του Σεν Ζερμέν ντε Πρε με την απουσία της έμπνευσης να αποτελεί το βαθύτερο πρόβλημα του. Η Ντόρα ήταν το «καλλιτεχνικό φάρμακο» που αναζητούσε μανιωδώς ο ζωγράφος και γρήγορα έγινε μια από τις διασημότερες μούσες του.

Η Μάαρ εξάλλου ήταν καλλιτεχνική φύση, ζωγράφος και φωτογράφος, ερωμένη του Ζορζ Μπατάιγ και «οπαδός» των υπερρεαλιστών. Από πατέρα Κροάτη, αρχιτέκτονα στο επάγγελμα και μητέρα Γαλλίδα, η Ντόρα κατέληξε να μιλάει άπταιστα Ισπανικά και να κομπάζει στον Πικάσο για τα χρόνια που έζησε μικρή στην Αργεντινή. Ωστόσο το φλέρτ τους δεν ευδοκίμησε αμέσως καθώς ο άστατος Πάμπλο είχε μια ερωμένη την Μαρί-Τερέζ με την οποία πριν λίγο καιρό είχε αποκτήσει μια κόρη. Ο Πικάσο αρνούνταν πεισματικά να εγκαταλείψει τη Μαρί.

Αποτέλεσμα εικόνας για picasso portraits of dora maar

Καθώς όμως ο Πικάσο επιστρέφει από ένα ταξίδι στην Ισπανία, κάνει μια στάση στο Σεν Ζερμέν ντε Πρε για να συναντήσει και πάλι την Ντόρα και να της εκμυστηρευτεί όλη την αλήθεια. Εκείνη αποδέχεται ακόμη και το πάθος του για τη Μαρί-Τερέζ και αποφασίζει να του δοθεί άνευ όρων. Η Ντόρα γίνεται έτσι η μούσα και η πιο έντονη σχέση της ζωής του.

Η Μάαρ «πίσω» από την Γκουέρνικα

Ο ζωγράφος ξαναβρίσκει όρεξη για δουλειά. Μάλιστα για πρώτη φορά αποφασίζει να τοποθετηθεί μέσα από τα έργα του ενάντια στο ναζιστικό φασισμό και να εκφράσει τον κοινωνικό σπαραγμό. Ζωγραφίζει λοιπόν την Γκουέρνικα το διασημότερο ίσως έργο του. Αυτός ο τεράστιος καμβάς περιγράφει την απανθρωπιά, τη βιαιότητα και την απόγνωση του πολέμου. Ήταν παραγγελία της δημοκρατικής κυβέρνησης της Ισπανίας για μια έκθεση στο Παρίσι το 1937.

Ο Πικάσο εμπνεύστηκε το έργο όταν, στις 26 Απριλίου της ίδιας χρονιάς, στα πλαίσια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, Γερμανοί πιλότοι της αεροπορίας των εθνικιστών βομβάρδισαν την κωμόπολη Γκερνίκα της Χώρας των Βάσκων. Στο βομβαρδισμό εκείνο σκοτώθηκαν 1.650 άνθρωποι και ισοπεδώθηκε το 70% της πόλης με 32 τόνους εκρηκτικά.

Η Ντόρα φροντίζει να απαθανατίσει με τον φακό της ένα προς ένα τα στάδια δημιουργίας του. Η 29χρονη φωτογράφος γίνεται όχι μόνο συνένοχος σε έναν ανεκτίμητο θησαυρό, αλλά και «φύλακας» άλλων σπάνιων έργων του Πικάσο που έφτιαξε την περίοδο της σχέσης τους.

Το «πάθος» των πορτρέτων

Η συλλογή αυτή, την οποία η Ντόρα διατήρησε στην κατοχή της ως το τέλος αρνούμενη να την πουλήσει ακόμη και στις πιο δύσκολες οικονομικά στιγμές, δεν περιλαμβάνει κομμάτια εντυπωσιακά, από εκείνα που συνήθως κυνηγούν οι επαγγελματίες συλλέκτες ή τα μεγάλα μουσεία. Αντιθέτως, πρόκειται για ένα σύνολο προσωπικών και οικείων αντικειμένων που «απεικονίζουν» την έξαρση έμπνευσης του Πάμπλο εκείνη τη περίοδο μέσα από τις ερωτικές τους στιγμές. Εξάλλου, ο γαλαντόμος Πάμπλο της χάρισε δεκάδες  πίνακες και πορτρέτα, όπως αυτό που βρισκόταν στην Εθνική Πινακοθήκη. Το «Γυναικείο κεφάλι» έγινε με την ενθάρρυνση της Μάαρ το 1949 δωρεά του καλλιτέχνη προς τον Ελληνικό λαό, σαν τιμητική προσφορά για την γενναία αντίσταση του κατά την διάρκεια της ναζιστικής κατοχής.

Αποτέλεσμα εικόνας για dora maar picasso

Οι ευτυχισμένες ημέρες του ζευγαριού αποτυπώνονται σε διάφορα ακόμη πορτρέτα της Ντόρας: «Η Ντόρα Μάαρ και ο μινώταυρος» (1936), «Η Ντόρα Μάαρ με πράσινα νύχια» (1936), «Πορτρέτο της Ντόρας με στεφάνι από λουλούδια» (1937), «Η Ντόρα με ψάθινο καπέλο» (1938) και άλλα. Η ήρεμη και δημιουργική αυτή περίοδος διακόπτεται από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και την είσοδο των γερμανικών στρατευμάτων στη Γαλλία. Ο Πικάσο και η Ντόρα καταφεύγουν στη Ρουαγιάν ώσπου να περάσει ο πόλεμος. Όταν επιστρέφουν στο Παρίσι το βρίσκουν ερημωμένο, ψυχρό, γεμάτο συνοφρυωμένους κατοίκους. Η Ντόρα γίνεται διάσημο μοντέλο, περιζήτητη μεταξύ των ζωγράφων της εποχής.

Ο αναπόφευκτος χωρισμός

Ωστόσο, σταδιακά έρχεται η ρήξη, την οποία ο Πικάσο προσπαθεί να απαλύνει με διάφορα δώρα προς την αγαπημένη του. Τον χειμώνα του 1943, για παράδειγμα, της προσφέρει το πρώτο αντίτυπο της «Φυσικής Ιστορίας» («Histoire Naturelle») του Μπουφόν, για το οποίο ο ζωγράφος είχε κάνει την εικονογράφηση. Εκείνη όμως είναι ιδιαίτερα κυκλοθυμική και το ζευγάρι έρχεται σε σύγκρουση με αφορμή την άρνηση της Ντόρας να αποδεχτεί ότι είναι στείρα. Αν και ο Πάμπλο προσπαθούσε να της απαλύνει τον πόνο ζωγραφίζοντας της πορτρέτα, φαίνεται ότι η μελαγχολία και των δύο διοχετεύοταν και στα έργα του. Όπως έλεγε: Ζωγραφίζω τα αντικείμενα όπως τα σκέφτομαι και όχι όπως τα βλέπω. Στα περισσότερα πορτρέτα της Ντόρας απεικονίζεται μια λυπημένη γυναίκα.

Από την άλλη, ο Πικάσο εύκολα έχανε το ενδιαφέρον του για μια γυναίκα και ακόμα πιο εύκολα το έβρισκε σε μια άλλη, έχοντας αρχίσει τα «ξεπορτίσματα». Η Μάαρ δεν άντεχε αυτού του είδους την ταπείνωση καθώς και τις ακραίες συμπεριφορές του Πάμπλο, την ζήλεια, τον θυμό, την αδικαιολόγητη «σήψη» της αυτοπεποίθησής του. Το 1943 βρίσκει ένα νέο εραστή, ο οποίος ήταν απλώς ένα καταφύγιο σωματικών απολαύσεων.

Αποτέλεσμα εικόνας για picasso portraits of dora maar

Η Ντόρα εντωμεταξύ έχει διανύσει την «ροζ εποχή» της, με εκθέσεις φωτογραφίας σε μεγάλες γκαλερί και κολάζ επηρεασμένα από τον σουρεαλισμό που έγιναν περιζήτητα στους καλλιτεχνικούς κύκλους.
Το τελευταίο και οριστικό δώρο όμως του Πικάσο προς τη Ντόρα,το σπίτι στη Μενέρμπ, το οποίο ο Πικάσο είχε αποκτήσει ανταλλάσσοντάς το με μια «νεκρή φύση» επισφράγισε το τέλος.  Το 1945 ο άστατος ζωγράφος γνωρίζει στα εγκαίνια μιας έκθεσης ζωγραφικής της Ντόρας τη νεαρή Φρανσουάζ Ζιλό την οποία και ερωτεύεται σφόδρα.

Η «κατάρρευση» της Μάαρ

Με τον ερχομό της απελευθέρωσης από τους Γερμανούς ο Πικάσο «απελευθερώνεται» από την Ντόρα. Εκείνη βυθίζεται στη μοναξιά και στην κατάθλιψη. Μια νύχτα στο άδειο της πια σπίτι παθαίνει κρίση και κλαίει τόσο που μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο για να της χορηγηθεί ειδική φαρμακευτική αγωγή. Τελικώς, αναγκάζεται να μπει εσώκλειστη στην κλινική της Αγίας Άννας.

Έκτοτε, προσπάθησε να ξανακολλήσει το «κολλάζ» της προσωπικής της ευτυχίας επιστρέφοντας στο σπίτι της  στο Παρίσι. Ξαναγύρισε στους καλλιτεχνικούς κύκλους, βρήκε τους παλιούς της φίλους και έκανε σχέσεις μικρής διάρκειας με άλλους άντρες. Σχέσεις που το μόνο που της έδωσαν ήταν η επιβεβαίωση ότι κανείς δεν μπορούσε να αντικαταστήσει τον Πικάσο. Για αυτό και στράφηκε στον καθολικισμό, άρχισε να γράφει ποίηση και να αναθεωρεί τον τρόπο που έβλεπε τη ζωή, σαν ένα παιχνίδι με το μαχαίρι δηλαδή.

Αποτέλεσμα εικόνας για picasso portraits of dora maar

«Ήταν ένας έρωτας τρελός. Κι όταν ο έρωτας ξεθώριασε, απέμεινε μονάχα η τρέλα. Λένε πως με άκουσαν να ισχυρίζομαι πως μετά τον Πικάσο δεν υπήρχε πια παρά μόνο ο Θεός. Δεν θυμάμαι να το είπα ποτέ, αλλά δεν έπαψα ούτε στιγμή να το σκέφτομαι»… έχει πει. Πέθανε 89 ετών στο Παρίσι στις 16 Ιουλίου του 1997.

Οι πίνακες του Πικάσο, που παρουσιάζουν την Ντόρα Μάαρ τυγχάνουν ενθουσιώδους αποδοχής από το κοινό, ενώ υπενθυμίζεται ότι τα πιο επιτυχημένα αυτών πωλήθηκαν σε εξαιρετικά υψηλά τιμές.

Ο ίδιος ο σπουδαίος δημιουργός εξηγώντας για ποιον λόγο άλλοτε την απεικόνιζε με ρεαλισμό, άλλοτε με βασανισμένη όψη και άλλοτε πάλι απειλητική, είπε «Για μένα αυτή είναι η γυναίκα που κλαίει. Για χρόνια την απεικονίζω με βασανιστικές μορφές, όχι από σαδισμό, ούτε από ευχαρίστηση… Μόνο υπακούοντας σε ένα όραμα, που μου επιβλήθηκε. Ήταν η βαθιά πραγματικότητα, όχι η επιφανειακή. Η Dora, για μένα, ήταν πάντα μια γυναίκα που κλαίει…. Και αυτό είναι σημαντικό, γιατί οι γυναίκες είναι μηχανές που υποφέρουν».

ΠΗΓΕΣ: https://www.iefimerida.gr/news/122081/%CE%BF%CE%B9-%CE%BA%CF%81%CF%85%CF%86%CE%AD%CF%82-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B5%CF%82-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B3%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD-%CF%80%CE%AF%CF%83%CF%89-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-%CF%80%CE%B9%CE%BF-%CE%B4%CE%B9%CE%AC%CF%83%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%85%CF%82-%CF%80%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CF%82-%E2%80%93-%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B5%CF%82-%CE%B6%CF%89%CE%B3%CF%81%CE%AC%CF%86%CE%B9%CE%B6%CE%B1%CE%BD-%CE%BF , http://evaneocleous.blogspot.com/2010/10/1881-1973.html , http://newpost.gr/politiki/97755/ntora-maar-i-istoria-tis-moysas-piso-apo-ton-pinaka-toy-pikaso-poy-klapike

Οι δέκα πιο γνωστοί χαμένοι πίνακες της ιστορίας

1. Το πορτρέτο του Λούσιαν Φρόυντ (Φράνσις Μπέικον)

01 Lucian Freuds Francis Bacon 2291d01cc56feb49ce6ed51222965690 από Pinterest Hope Chella

Χάθηκε από προσώπου γης το 1988 και για 25 χρόνια δεν υπήρχε καμία πληροφορία ή υπόνοια για το που θα μπορούσε να βρίσκεται· κι αυτό με δεδομένο ότι οι εγκληματικές συμμορίες συνήθως έκαναν προτάσεις για να πάρουν τα λύτρα. Ο Φρόυντ σχεδίασε δική του ανακοίνωση για τον κλεμμένο πίνακα, αλλά ακόμα και ως προς αυτό δεν υπήρξε κάποια ανταπόκριση. Φημολογείται ότι έχει κλαπεί΄από κάποιον μαθητή στη γκαλερί Neue Nationalgalerie του Βερολίνου. Η τιμή του εκτιμάται στις 132.000 αγγλικές λίρες

2. Η τρικυμία της θάλασσας από τον Γαλιλαίο (Ρέμπραντ)

02 Rembrandt Galilee απο gardenermuseum.org

Ο πίνακας εξαφανίστηκε το 1990 –μαζί με άλλα δώδεκα έργα τέχνης– από το αμερικανικό μουσείο Isabella Steward Gardner της Βοστώνης. Για πάνω από είκοσι χρόνια, το FBI ερευνούσε την κλοπή μέχρι και τις μέρες μας. Δίνεται ανταμοιβή 5 εκατ. δολαρίων για οποιαδήποτε πληροφορία. Ένα ζευγάρι εγκληματιών φαίνεται να έκλεψαν το έργο αυτό, όταν τους επετράπη η είσοδος από τους φύλακες του μουσείου. Έδεσαν τους φύλακες και τους κλείδωσαν στο υπόγειο. Η αξία του συγκεκριμένου έργου εκτιμάται στα 3,2 εκατ. δολάρια.

3. Το περιστέρι με τα πράσινα μπιζέλια (Πάμπλο Πικάσο)

03 Picasso Le Pigeon aux petis pois

Χάθηκε το 2010. Δυστυχώς, είναι σχεδόν απίθανο το έργο αυτό του Πικάσο να επανεμφανιστεί κάποτε. Είχε κλαπεί από το γαλλικό μουσείο Musée d’ Art Moderne de la Ville de Paris και εικάζεται ότι ο κλέφτης το είχε πετάξει σε έναν κάδο σκουπιδιών. Οι αρχές αντιλήφθηκαν τίποτα με αποτέλεσμα ο πίνακας να έχει πιθανότατα καταστραφεί. Αν δημοπρατούνταν σήμερα, το έργο τούτο εκτιμάται ότι θα έπιανε περισσότερα από 20 εκατ. δολάρια.

4. Κεφάλι Αρλεκίνου (Πάμπλο Πικάσο)

04 harlequin head 1971 pablo picasso από greynotgrey art blog

Το 1971, άλλο ένα έργο του Πικάσο κλάπηκε, αυτή τη φορά από τη γερμανική γκαλερί Kunsthal. Δεν έχει γνωστοποιηθεί κάτι άλλο έκτοτε από τις αρχές και δεν έχει εκτιμηθεί η τιμή του έργου.

5. Οι δίκαιοι δικαστές των αδερφών (Γιαν ή Χούμπερτ Βαν Άικ)

05 Jan Van Eyck Από Web Gallery of Art

Ο πίνακας αυτός υπήρξε μέρος της συλλογής του καθεδρικού ναού Saint Bravo στη βελγική πόλη Γάνδη (Ghent). Ένα βράδυ του Απριλίου το 1934, κάποιος αφαίρεσε προσεκτικά τον πίνακα και τον αντικατέστησε με ένα σημείωμα που έγραφε «Κλάπηκε από Γερμανούς, εξαιτίας της Συνθήκης των Βερσαλλιών». Απαιτήθηκαν λύτρα για την επιστροφή του, αλλά ο επίσκοπος αρνήθηκε να πληρώσει, αν και είχαν γίνει διαπραγματεύσεις μέσω επιστολών. Από το νεκροκρέβατό του, ο κλέφτης επέμενε να κρατά κρυφή την τοποθεσία του πίνακα, παίρνοντας το μυστικό στον τάφο του. Το ποσό που ζητήθηκε για λύτρα ήταν 21.300 δολάρια.

6. Η θέα του Auvers-sur-Oise (Σεζάν)

06 View of Auvers sur Oise Paul Cezanne από commons wikimedia

Ο πίνακας εξαφανίστηκε το 2000 από το παλαιότερο πανεπιστημιακό μουσείο τέχνης, το Ασμόλειο Μουσείο στην Οξφόρδη της Αγγλίας. Οι ληστές δεν έγινε ποτέ γνωστό πως μπήκαν στο μουσείο, όπως άγνωστη παραμένει και το πού βρίσκεται σήμερα το έργο και το πόσο κοστίζει.

7. Το πορτρέτο ενός νεαρού άντρα (Ραφαέλ)

07 Raphael missing wiki copy

Το έργο αυτό του 16ου αιώνα κλάπηκε το 1945 στο τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Αν και ο πίνακας είχε διασωθεί από το μουσείο της Κρακοβίας, το 1939 άντρες της Γκεστάπο τον πήραν στο Βερολίνο για να διακοσμήσει το εκεί διαμέρισμα του Χίτλερ. Το 1945, ο ο Χανς Φρανκ (Hans Frank) υψηλόβαθμος αξιωματούχος των Ναζί, μετέφερε τον πίνακα από τη συλλογή του δικτάτορα στο βασιλικό κάστρο Wawel της Κρακοβίας. Έκτοτε έχουν χαθεί τα ίχνη του.

8. Η Γέννησις (Μικελάντζελο Μερίζι ντα Καραβάτζιο)

08 caravaggio από Web Gallery of Art

Ο πίνακας εξαφανίστηκε το 1969 από το Σαν Λορέντζο της Σικελίας. Κύριοι ύποπτοι θεωρούνται μέχρι και σήμερα η τοπική Μαφία, αν και τα έργα παραμένουν χαμένα. Υπήρξαν πολλές θεωρίες για το τι μπορεί να συνέβη. Μια από αυτές είναι ότι το πολύτιμο έργο μπορεί να φαγώθηκε από τρωκτικά ή ζώα στη φάρμα όπου πιθανολογείται ότι ήταν κρυμμένα. Πρόσφατα, ένα μέλος της μαφίας που έγινε πληροφοριοδότης των αρχών αποκάλυψε ότι μαζί με άλλους είχε κάψει το έργο τη δεκαετία του ’80.

9. Εκκλησιαζόμενοι φεύγουν από τον ναό του Nuenen, (Βίνσεντ Βαν Γκογκ)

09 Church Van Gogh

Είναι ένα από τα δύο έργα του ίδιου ζωγράφου που κλάπηκαν από τον μουσείο του Αμστερντάμ τον Δεκέμβριο του 2002. Οι ληστές έσπασαν την οροφή του κτηρίου, πήραν τα έργα και έφυγαν μέσα σε λίγα λεπτά. Και οι δύο πίνακες, κοστίζουν 25 εκατ. δολάρια. Αν και οι ολλανδικές αρχές συνέλαβαν μετά από δύο χρόνια τους ληστές, οι πίνακες παραμένουν εξαφανισμένοι.

10. Το κονσέρτο (Γιοχάνες Βερμέερ)

10 Vermeer Le concert Από musique.beaucamps.free.fr

Ο πίνακας του Βερμεέρ είναι ακόμα ένα θύμα των ληστών που εισέβαλλαν στο μουσείο Isabella Steward Gardner το 1990. Η τιμή του εκτιμάται στα 130 εκατ. δολάρια και θεωρείται ο πιο ακριβός πίνακας που έχει δημιουργηθεί ποτέ.

“Αγόρι με πίπα” του Πάμπλο Πικάσο

Αποτέλεσμα εικόνας για Αγόρι με πίπα πικασο

Το έργο “Αγόρι με πίπα”, το οποίο δημιουργήθηκε στο 1905 από τον Pablo Picasso και ανήκει στη Ροζ περίοδο (1904-1905) των έργων θεωρείται ένα από τα καλύτερα έργα του. Κύρια χαρακτηριστικά  αυτής της καλλιτεχνικής περιόδου είναι τα γήινα χρώματα, οι αποχρώσεις του κόκκινου,η λυρική διάθεση και η επιρροή από τους Γάλλους ζωγράφους.

Το 2004 το συγκεκριμένο έργο αναγνωρίστηκε σε όλον τον κόσμο ως το πιο ακριβό έργο τέχνης όταν πουλήθηκε 104 εκατομμύρια δολάρια από δημοπρασία που έγινε στη Νέα Υόρκη από τον οίκο Sotheby’s, στις 5 Μαίου του 2004. Φιλοτεχνήθηκε από τον διάσημο ζωγράφο όταν ήταν 24 ετών, Ενώ το δημιουργούσε, ο σπουδαίος ζωγράφος, έκανε διάλειμμα για ένα μήνα και μετά το ολοκλήρωσε.

Το έργο αυτό, προβάλλει έναν νεαρό που κατοικούσε στο Παρίσι. Εκείνην την εποχή, ο Picasso διέμενε στη Μονμάρτη στο Παρίσι και λέγεται ότι στο νεαρό,  άρεσε ιδιαίτερα να συχνάζει στο στούντιο  και να τον παρακολουθεί ενώ ζωγράφιζε. Κάπου αναφέρεται πως αποκαλούνταν “petit Louis” δηλαδή «μικρός Λουί». Ο Picasso  προτιμούσε τα μοντέλα των έργων του να παραμένουν ανώνυμα στο κοινό. Το αγόρι απεικονίζεται καθιστό να κρατά μια πίπα, έχοντας το αριστερό χέρι του λυγισμένο στο ύψος των ώμων του Το άλλο χέρι του νέου άνδρα ακουμπάει στο ένα του πόδι, ενώ τα δυο του πόδια βρίσκονται σε διάσταση. Τα ρούχα του αγοριού είναι σε μπλε χρώμα που θυμίζει έντονα τα σημερινά τζιν. Στο κεφάλι του φοράει ένα στεφάνι με κόκκινα λουλούδια. Αυτό, θα λέγαμε, ότι δεν αντιστοιχεί στην αρσενική του ιδιότητα. Στο φόντο κυριαρχεί το έντονο κεραμιδί χρώμα ενώ δεξιά και αριστερά του βλέπουμε δύο συνθέσεις λουλουδιών. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αντίθεση αρρενωπού-θηλυκού στοιχείου στο έργο προκαλεί την έκπληξη και τον θαυμασμό του θεατή.

Κάθε παιδί είναι καλλιτέχνης. Το θέμα είναι πώς θα παραμείνει καλλιτέχνης μεγαλώνοντας.
~ Πάμπλο Πικάσο

ΠΗΓΕΣ: https://www.in.gr/2004/05/06/culture/dimoprasia-me-timi-rekor-gia-to-agori-me-pipa-toy-pamplo-pikaso/ , https://www.klik.gr/gr/el/eikastika/pablo-picasso-agori-me-pipa-2-2-2/ , https://cityculture.gr/pablo-picasso-agori-me-pipa-garcon-a-la-pipe-1905/ , http://mysteliospaths.blogspot.com/2015/05/blog-post.html

“Γκερνίκα” ή αλλιώς η φρίκη του πολέμου του Πάμπλο Πικάσο

Σαν σήμερα το 1936 ξεκίνησε μία από τους πιο αιματηρούς πολέμους στην ιστορία της Ισπανίας, ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος, ο οποίος διήρκεσε μέχρι την 1 Απριλίου 1939. Ήταν ο πόλεμος μεταξύ των Ισπανών Εθνικιστών υπό την καθοδήγηση του στρατηγού Φρανθίσκο Φράνκο και των Δημοκρατικών, δηλαδή των υπερασπιστών της νόμιμα εκλεγμένης κυβέρνησης, αριστερών, σοσιαλιστών, αναρχικών και κομμουνιστών. Οι Δημοκρατικοί καθοδηγούνταν από τον Πρόεδρο της Β΄ Ισπανικής Δημοκρατίας Μανουέλ Αθάνια. Νικήτριες αναδείχθηκαν οι εθνικιστικές-φασιστικές δυνάμεις του Φράνκο που υποστηρίχτηκαν ανοιχτά από τη Χιτλερική Γερμανία και τη φασιστική Ιταλία.

Φυσικά τα γεγονότα του πολέμου δε μπορούσαν να αφήσουν ασυγκίνητους τους καλλιτλεχνες της εποχής. Πολλοί ήταν αυτοί που με την τέχνη τους περιέγραψαν τη φρίκη, την απανθρωπιά, τη βιαιότητα και την απόγνωση του πολέμου. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο Πικάσο με το έργο του Γκερνίκα.

Αυτός ο τεράστιος καμβάς, που ξεπερνάει σε διάσταση τα 7.5 μέτρα, ήταν παραγγελία της δημοκρατικής κυβέρνησης της Ισπανίας για τη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού το 1937.

Ο Πικάσο είχε υποστηρίξει τη δημιουργία της Ισπανικής Δημοκρατίας το 1931 και απελπίστηκε από τον Εμφύλιο το 1936. Εκείνη την περίοδο ζωγράφισε την ξακουστή «Γκουέρνικα», προς τιμήν της θανατηφόρας επίθεσης των Γερμανών στο ανυπεράσπιστο χωριό Γκουέρνικα, το οποίο ισοπέδωσαν με βομβαρδισμούς. Οι Γερμανοί πιλότοι χτύπησαν με μανία την απροστάτευτη περιοχή η οποία παραδόθηκε στις φλόγες. Ουσιαστικά έκαναν πρόβα πολέμου και με κυνισμό εξασκήθηκαν σε αληθινούς στόχους.Οι νεκροί ξεπέρασαν τους 1.600 και οι τραυματίες ήταν πάνω από 800, αν και τα στοιχεία αμφισβητούνται.

Ο Πικάσο πληροφορήθηκε τα γεγονότα από την εφημερίδα Le Soir, ξεκίνησε το έργο στης 1η Μαΐου και το ολοκληρώνει στις 3 Ιουνίου του 1937.

Ο Πικάσο απέφυγε να ζωγραφίσει αεροπλάνα, βόμβες ή ερείπια. Οι κυρίαρχες μορφές του έργου είναι ένας ταύρος και ένα πληγωμένο άλογο με διαμελισμένα κορμιά και τέσσερις γυναίκες που ουρλιάζουν κρατώντας νεκρά μωρά. Αρχικά ο Πικάσο πειραματίστηκε με χρώμα, αλλά τελικά κατέληξε στο άσπρο-μαύρο και αποχρώσεις του γκρι, καθώς θεώρησε ότι έτσι δίνει μεγαλύτερη ένταση στο θέμα. Πολλές φορές μετακίνησε φιγούρες και μορφές πριν καταλήξει στην οριστική τους θέση.

«Η αφαίρεση του χρώματος και του αναγλύφου αποτελεί διακοπή της σχέσης του ανθρώπου με τον κόσμο: όταν διακόπτεται, δεν υπάρχει πια η φύση ή η ζωή».

Η διαδικασία της ζωγραφικής του πίνακα αποτυπώθηκε σε μια σειρά φωτογραφιών από τη διασημότερη ερωμένη του Πικάσο, την Dora Maar, μια διακεκριμένη καλλιτέχνιδα. Συνολικά σαράντα πέντε σχέδια μας έχουν σωθεί τα οποία προετοιμάζουν την τελική Γκερνίκα. Όταν πρωτοεμφανίστηκε ο πίνακας, οι αντιδράσεις ήταν μάλλον αρνητικές. Ο Βάσκος τοιχογράφος Χοσέ Μαρία Ουτσενάι δήλωσε:

«Για έργο τέχνης είναι ένα από τα φτωχότερα της παγκόσμιας παραγωγής. Πρόκειται για πορνογραφία 7×3».

Γερμανικό έντυπο έγραψε ότι πρόκειται για «σύμφυρμα από ανθρώπινα μέλη που θα μπορούσε να είχε ζωγραφίσει τετράχρονος». Σταδιακά το γενικό αίσθημα άρχισε να μεταστρέφεται και το έργο περιόδευε για να ενισχύσει τον αγώνα των Δημοκρατικών.

Η περιοδεία σταμάτησε όταν ο Φράνκο κατέλαβε την εξουσία το 1939 και, με το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το έργο φυγαδεύτηκε στις ΗΠΑ, για να αποφευχθεί η καταστροφή του.

Λέγεται πως όταν οι Γερμανοί εισήλθαν στο Παρίσι κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην προσπάθειά τους να βρουν καλλιτεχνικούς θησαυρούς και να τους κατασχέσουν, ένας Γερμανός αξιωματικός έδειξε σε φωτογραφία τον πίνακα «Γκερνίκα» στον ίδιο τον Πικάσο που είχε προσαχθεί ρωτώντας τον: -Αυτόν τον πίνακα εσείς τον κάνατε; Κι εκείνος απάντησε με θάρρος: Όχι, Εσείς!

Η Γκερνίκα έμεινε στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης για πολλά χρόνια και ο Πικάσο είχε δηλώσει πως δε θα επέστρεφε στην Ισπανία προτού αποκατασταθεί πλήρως η δημοκρατία. Το 1974 υπήρξε συμβάν βανδαλισμού του έργου με κόκκινη μπογιά, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη σφαγή του Μι Λάι στο Βιετνάμ. Το 1981 η Γκερνίκα επιστράφηκε στην Ισπανία και εκτέθηκε αρχικά στο Casón del Buen Retiro και κατόπιν στο Μουσείο ντελ Πράδο, προστατευμένη με αλεξίσφαιρο τζάμι και οπλισμένους φρουρούς, για το φόβο νέου βανδαλισμού. Το 1992 ο πίνακας μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση στο Εθνικό Μουσείο Τέχνης Βασίλισσα Σοφία στη Μαδρίτη, του οποίου έγινε το διασημότερο και σπουδαιότερο έκθεμα.

Τα τελευταία χρόνια ακούγεται συχνά η πρόταση να μεταφερθεί στο Μουσείο Γκούγκενχαϊμ στο Μπιλμπάο, το οποίο βρίσκεται λίγα μόλις χιλιόμετρα από την κωμόπολη Γκερνίκα, πράγμα με το οποίο δεν συμφωνεί ούτε η ισπανική κυβέρνηση ούτε η διοίκηση του Μουσείου Τέχνης Βασίλισσα Σοφία.

Η Γκερνίκα ή Γκουέρνικα αδιαμφισβήτητα αποτελεί έναν από τους εμβληματικότερους πίνακες ζωγραφικής του 20ου αιώνα. Μόνο ανατριχίλα και ένα αίσθημα θλίψης, μπορεί να προκαλέσει το έργο στον θεατή. Το αν το έργο και τα γεγονότα του Ισπανικού εμφυλίου πολέμου συγκίνησαν βαθύτατα, τίθεται υπό αμφισβήτηση αν λάβει κανείς υπόψη τα γεγονότα που ακολούθησαν με την αρχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

“Το όνειρο” του Πικάσο και οι γυναίκες της ζωής του

“Δεσποινίς μου, έχετε ένα πολύ ενδιαφέρον πρόσωπο. Θα ήθελα να σας ζωγραφίσω. Το όνομά μου είναι Πικάσο.” Με αυτά τα λόγια, πλησίασε ο 45χρονος Πικάσο την 17χρονη Μαρί-Τερέζ Βαλτέρ έξω από το πολυκατάστημα Lafayette στο Παρίσι τον Ιανουάριο του 1927. Σύντομα η Μαρί-Τερέζ Βαλτέρ θα γινόταν εκτός από μούσα του και ερωμένη του, παρ’όλο που ο ίδιος ήταν ήδη παντρεμένος με την Όλγα Χοχλόβα.

Αποτέλεσμα εικόνας για picasso koklova
O Πικάσο με την Όλγα Χόχλοβα

Η παράνομη σχέση τους κατά συνέπεια, έμεινε για αρκετά χρόνια κρυφή, τα οποία χρόνια, ο ζωγράφος χαρακτήρισε ως την “χειρότερη περίοδο της ζωής του”. Εγκατέλειψε τη σύζυγό του το 1935, όταν απέκτησε με την ερωμένη του μια κόρη, τη Μάγια. Ως τότε η ερωτική τους σχέση αποτυπωνόταν απολύτως φανερά και απροκάλυπτα μόνο στα έργα τέχνης του.

Αποτέλεσμα εικόνας για picasso ονειρο
Το όνειρο (1932)

Ο πίνακας “Το Όνειρο”, που φιλοτεχνήθηκε το 1932, απεικονίζει πιθανότατα τη νεαρή του ερωμένη την ώρα που κοιμάται. Η γυναίκα παρουσιάζεται καθισμένη σε μια πολυθρόνα, με το κεφάλι της γερμένο και παραδομένη σε ένα γαλήνιο ύπνο. Όμως ο ζωγράφος δεν την παρατηρεί με την ίδια γαλήνη και ηρεμία. Αντιθέτως, διακατέχεται από έντονη ερωτική φόρτιση καθώς διαγράφει το νεανικό της πρόσωπομε απλές γραμμές, τονίζοντας τα φλογερά της χείλη. Στο λαιμό της γλιστρά ένα χρωματιστό περιδέραιο τονίζοντας τη λευκότητα του δέρματός της, ενώ το διάφανο ρούχο πέφτει και αποκαλύπτει το ένα στήθος της. Τα χέρια της ακουμπούν χαλαρά πάνω στα πόδια της, αναδεικνύοντας και τονίζοντας την περιοχή των γεννητικών οργάνων. Οι αφαιρετικές, καμπύλες γραμμές τονίζουν τη θελκτικότητα του κορμιού της, χωρίς να το περιγράφουν με ακρίβεια.

Το πρόσωπο της Μαρί-Τερέζ Βαλτέρ, εμφανίστηκε την ίδια περίοδο σε πολλούς πίνακες, αλλά και σε γλυπτά του. Απεικονίστηκε να κοιμάται, να διαβάζει, νωχελικά ξαπλωμένη, ντυμένη, γυμνή, στον καθρέφτη, στην πολυθρόνα, στο κρεβάτι, στο τραπέζι.

Αποτέλεσμα εικόνας για picasso maria teresa
Πορτραίτο της Μαρίας Τερέζ

Στο όνειρο διακρίνονται γνωρίσματα από ρεύματα που κατά καιρούς ο ζωγράφος ακολούθησε: το πρόσωπο της γυναίκας απεικονίζεται ταυτόχρονα σε προφίλ και κατενώπιον, στοιχείο χαρακτηριστικό του Κυβισμού. Στο πρόσωπό της, πολλοί μελετητές πιστεύουν πως διαγράφεται το ανδρικό μόριο, σύμβολο της έντονης ερωτικής του επιθυμίας, αλλά και απόδειξη των επιδράσεων αό το κίνημα του υπερρεαλισμού.

Όμως η Μαρί-Τερέζ Βαλτέρ δεν επρόκειτο να είναι η τελευταία γυναίκα της ζωής του. Το 1936 γνώρισε τη φωτογράφο Dora Maar, η οποία φωτογράφιζε στο ατελιέ του, τη διαδικασία δημιουργίας του γνωστότερου έργου του Πικάσο, Guernica (1937). H Maar δεν άργησε να γίνει και η ίδια σύντομα ερωμένη και μούσα του Πικάσο. Όταν κάποια στιγμή οι δυο γυναίκες συναντήθηκαν τυχαία στο ατελιέ του, ο ίδιος ο ζωγράφος τους πρότεινε να παλέψουν για να τον κερδίσουν.

Αποτέλεσμα εικόνας για picasso maar#
Πορτραίτο της Dora Maar

Η Maar καταβλήθηκε από το γεγονός αυτό και γι αυτό σε πολλά έργα του Πικάσο παρουσιάζεται άσχημη, παραμορφωμένη από τη θλίψη και τα δάκρυα. Λίγα χρόνια αργότερα την εγκαταλείπει για τη νεαρή ζωγράφο Gilot και εκείνη κάνει εισαγωγή σε ψυχιατρικό ίδρυμα για να βρει τη συναισθηματική της ισορροπία.

Ο πόθος του Πικάσο για τις γυναίκες δεν προέρχοταν από τα συναισθήματά του προς εκείνες αλλά από την ασίγαστη επιθυμία του να τροφοδοτεί την τέχνη του. Στις υψηλές απαιτήσεις του δεν ανταποκρίθηκαν όλες. Η Όλγα Χόχλοβα πέθανε το 1955, πάντα παντρεμένη μετον ζωγράφο, καθώς εκείνος δεν ήθελε να της δώσει διαζύγιο και κατά συνέπεια τη μισή του περιουσία. Η Μαρί-Τερέζ Βαλτέρ περίμενε μάταια να γίνει η νόμιμη σύζυγός του για χρόνια και αυτοκτόνησε τέσσερα χρόνια μετά το θάνατο του Πικάσο.

Αποτέλεσμα εικόνας για picasso koklova
Πορτραίτο της Όλγας Χόχλοβα

Ο πίνακας συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πιο ακριβοπληρωμένα έργα τέχνης, καθώς το 2013 αγοράστηκε για 155 εκατομμύρια.

Η μητέρα μέσα από τα μάτια 15 καλλιτεχνών

Ο Άγγλος συγγραφέας Κίπλινγκ είχε πει: “Ο Θεός δεν μπορεί να είναι πανταχού παρών, γι’ αυτό έπλασε τις μητέρες.” Η μητέρα είναι ο άνθρωπος που καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας, μας προσφέρει ανιδιοτελώς αγάπη και στοργή. Ακόμη, έχει εμπνεύσει πολλούς ανθρώπους των τεχνών, ανάμεσα τους και πολλούς ζωγράφους. Με αφορμή τη γιορτή της μητέρας, σας παρουσιάζουμε 15 αγαπημένους μας πίνακες με πρωταγωνίστρια εκείνη.


ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΑΚΩΒΙΔΗΣ «Μητρική στοργή»
Αποτέλεσμα εικόνας για pablo picasso mother
ΠΑΜΠΛΟ ΠΙΚΑΣΟ “Μητρότητα”
Σχετική εικόνα
ΓΚΟΥΣΤΑΒ ΚΛΙΜΤ “Μητέρα και παιδί”
Mother and Child, by Pierre Auguste Renoir. 1881
ΠΙΕΡ ΩΓΚΥΣΤ ΡΕΝΟΥΑΡ “Μητέρα και παιδί”
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΥΖΗΣ “Μητέρα και παιδί”
Αποτέλεσμα εικόνας για van gogh painting with mother
ΒΙΝΣΕΝΤ ΒΑΝ ΓΚΟΝΓΚ “Η μητέρα Ρουλέν και το μωρό της”
Σχετική εικόνα
ΜΑΙΡΗ ΚΑΣΑΤ “Πρωινό στο κρεβάτι”
Madame Monet and Her Son, by Claude Monet. 1875
ΚΛΩΝΤ ΜΟΝΕ “Η κυρία Μονέ και ο γιός της”
ΕΜΙΛ ΜΟΥΝΙΕ “Η μητέρα και το παιδί”

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑΤΡΑΣ “Μητέρα και κόρη
Αποτέλεσμα εικόνας για MARC CHAGALL MOTHER
ΜΑΡΚ ΣΑΓΚΑΛ “Μητέρα και παιδί”
Σχετική εικόνα
ΠΩΛ ΓΚΩΓΕΝ “Μητέρα και κόρη”
Αποτέλεσμα εικόνας για edouard manet mother
ΕΝΤΟΥΑΡΤ ΜΑΝΕ “Ο σιδηρόδρομος”
Αποτέλεσμα εικόνας για james whistler
ΤΖΕΙΜΣ ΓΟΥΙΣΤΛΕΡ “Η μητέρα του Γουίστλερ”
Αποτέλεσμα εικόνας για κιταγκάουα ουταμάρο
ΚΑΤΑΓΚΟΥΑ ΟΥΤΑΜΑΡΟ “Μητέρα και νυσταγμένο παιδί”

Πάμπλο Πικάσο: ο πολύπλευρος καλλιτέχνης

Αποτέλεσμα εικόνας για picasso photos

«Στην τέχνη δεν υπάρχει ούτε παρελθόν ούτε μέλλον. Αν δεν είναι τέχνη του σήμερα, δεν θα γίνει ποτέ», έλεγε ο Πάμπλο Πικάσο, ο μεγαλύτερος ίσως ζωγράφος του 20ού αιώνα. Με αφορμή τη συμπλήρωση 46 χρόνων από τον θάνατό του, σας ετοιμάσαμε ένα αφιέρωμα για τον Ισπανό ζωγράφο, χαράκτη, γλύπτη, ποιητή, σκηνογράφο και δραματουργός, Πάμπλο Πικάσο.

Ήρθε στη ζωή στις 25 Οκτωβρίου του 1881 στην ανδαλουσιανή πόλη της Μάλαγα, στην Ισπανία. Γιος ζωγράφου, επέδειξε από παιδί μεγάλο πάθος για εξαιρετικό ταλέντο για τη ζωγραφική, δημιουργώντας ρεαλιστικά έργα κατά την παιδική και εφηβική του ηλικία.

Σπούδασε στην Βαρκελώνη στα τέλη του 19ου αιώνα, μια εποχή που αναπολούσε για όλη του τη ζωή με νοσταλγία. Σε ηλικία 16 ετών, και ενώ επιδείκνυε εξαιρετικό ταλέντο για την ηλικία του, εστάλη στην ισπανική πρωτεύουσα, Μαδρίτη, προκειμένου να συνεχίσει τις σπουδές του στο ανώτατο ίδρυμα Καλών Τεχνών της χώρας. Εκεί, ήρθε σε επαφή με το έργο των κορυφαίων ζωγράφων, όπως οι Francisco Goya, Diego Velasquez, Francisco Zurbarán και Δομίνικος Θεοτοκόπουλος (El Greco), το έργο του οποίου τον επηρέασε σημαντικά. Μετά τις σπουδές στη Μαδρίτη, το 1900, ο νεαρός Pablo ταξίδεψε στο Παρίσι για πρώτη φορά αλλά επέστρεψε και πάλι στην ισπανική πρωτεύουσα. Εκεί ίδρυσε με τον αναρχικό φίλο του Francisco de Asís Soler το περιοδικό Arte Joven (Νέα τέχνη), του οποίου κυκλοφόρησαν πέντε τεύχη. Ήδη μέχρι το 1905, τα έργα του Picasso είχαν κερδίσει την εύνοια των διάσημων συλλεκτών Leo και Gertrude Stein αλλά και άλλων μελών του κύκλου τους. Η Gertrude Stein έγινε η βασική πάτρονας του Picasso, εκθέτοντας τα έργα του στο ανεπίσημο Salon της στο Παρίσι.

Αποτέλεσμα εικόνας για picasso photos

Λόγω της ποικιλομορφίας αλλά και της χρονικής έκτασης που παρουσιάζει το έργο του Πικάσο, χωρίζεται συνήθως σε διαφορετικές περιόδους. Ο κυριότερες από αυτές είναι:

  • Μπλε ή Γαλάζια περίοδος (1901-1904): οι πίνακες του Πικάσο, αυτής της περιόδου, χαρακτηρίζονται από το μπλε χρώμα ή αποχρώσεις του και συμβολίζουν μία συναισθηματικά φορτισμένη περίοδο της ζωής του. Μερικά από τα πιο γνωστά έργα του ανήκουν σε αυτή, απεικονίζοντας ακροβάτες, αρλεκίνους, πόρνες, επαίτες και καλλιτέχνες. Η μπλε περίοδος περιλαμβάνει πίνακες που ολοκληρώθηκαν κυρίως στο Παρίσι αλλά είναι περισσότερο επηρεασμένοι από την ισπανική ζωγραφική.
Αποτέλεσμα εικόνας για blue period picasso
  • Ροζ ή Ρόδινη περίοδος (1905-1907): Στους πίνακες αυτής της περιόδου, κυριαρχούν τα κεραμικά χρώματα και οι γήινοι τόνοι, ενώ συχνά χαρακτηρίζονται ως περισσότερο λυρικοί και εύθυμοι. Θεωρείται η περίοδος κατά την οποία ο Πικάσο επηρεάστηκε περισσότερο από την γαλλική ζωγραφική.
Αποτέλεσμα εικόνας για rose period picasso
  • Αναλυτικός κυβισμός (1907-1912): είναι η τεχνοτροπία που ανέπτυξε ο ίδιος ο Πικάσο μαζί με τον Μπρακ και ένας από τους δύο βασικούς τομείς του ρεύματος του κυβισμού.
Σχετική εικόνα
  • Συνθετικός κυβισμός (1912-1915): η περίοδος κατά την οποία ο Πικάσο και ο Μπρακ εξέλιξαν την κυβιστική οπτική, χρησιμοποιώντας την τεχνική του κολάζ.
Αποτέλεσμα εικόνας για συνθετικος κυβισμος

Οι επόμενες περίοδοι στο έργο του Πικάσο περιλαμβάνουν μια στροφή του σε περισσότερο κλασικές μορφές και ένα μεσογειακό πνεύμα (1916-1924), την αλληλεπίδρασή του με το υπερρεαλιστικό κίνημα στα μέσα της δεκαετίας του 1920, την ενασχόλησή του με την γλυπτική (από τα τέλη της δεκαετίας του ’20) καθώς και το έργο που πραγματοποίησε μετά το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο.

Αποτέλεσμα εικόνας για picasso sculpture
Σχετική εικόνα

Ο Πικάσο αρρώστησε την άνοιξη του 1898 από οστρακιά και πέρασε την υπόλοιπη χρονιά αναρρώνοντας στο καταλανικό χωριό Όρτα ντε Εμπρο με συντροφιά το φίλο του από τη Βαρκελώνη Μανουέλ Παλάρες. Όταν ο Πικάσο επέστρεψε στην Βαρκελώνη στις αρχές του 1899, ήταν άλλος άνθρωπος, είχε παχύνει, είχε μάθει να ζει μόνος του στην ύπαιθρο, μιλούσε καταλανικά, και το σπουδαιότερο, είχε πάρει την απόφαση να διακόψει την καλλιτεχνική του εκπαίδευση σε σχολές ζωγραφικής και να αγνοήσει τα σχέδια της οικογένειας του για το μέλλον του. Άρχισε ακόμη να δείχνει σαφή προτίμηση στο επίθετο της μητέρας του και επέγραφε πιο συχνά τα έργα του ως Π. Ρ. Πικάσο (από τα τέλη του 1901 εγκατέλειψε εντελώς το επίθετο Ρουίθ).

Το 1900 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι και συγκεκριμένα στη Μονμάρτρη, που αποτελούσε σημαντικό κέντρο της καλλιτεχνικής ζωής.

Το 1905 επίσης συνάντησε τον Henri Matisse, με τον οποίο θα γινόταν φίλοι και ανταγωνιστές για όλη τους τη ζωή. Στο Παρίσι ο Picasso έγινε μέλος ενός κύκλου διανοούμενων που περιλάμβανε τους André Breton, τον ποιητή Guillaume Apollinaire, τον συγγραφεά Alfred Jarry κ.α.

Αποτέλεσμα εικόνας για picasso

 Τo 1907, ο Picasso δημιούργησε το πρώτο κυβιστικό του έργο, τις διάσημες σήμερα Δεσποινίδες της Αβινιόν (Les demoiselles d’Avignon). Οι κριτικοί ονόμασαν αμέσως την περίοδο αυτή της δουλειάς του ζωγράφου Μαύρη, βλέποντας σε αυτήν μοναχά τα στοιχεία της αφρικανικής τέχνης. Οι αντιδράσεις μεταξύ των φίλων του ήταν μικτές για το σοκαριστικά καινοτόμο αυτό έργο. Με το έργο Ψωμί και πιατέλα Φρούτων σε Τραπέζι, αποτελεί την έναρξη του Αναλυτικού Κυβισμού του Picasso.

Αποτέλεσμα εικόνας για avignon picasso

Έως το 1912, οι προοπτικές του Αναλυτικού κυβισμού έμοιαζαν να έχουν εξαντληθεί και ο Picasso, μαζί με τον φίλο του Georges Braque (1882-1963), ξεκίνησαν νέους πειραματισμούς. Έτσι, γεννήθηκε ο Συνθετικός Κυβισμός, με έργα όπως η Κιθάρα. Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος άλλαξε τη ζωή, τις σκέψεις και φυσικά την τέχνη του Picasso. Πολλοί φίλοι του έφυγαν για το μέτωπο, άλλοι έπρεπε να φύγουν, να φυλακιστούν και να πωληθούν οι συλλογές τους, όπως έγινε με τον γνωστό Γερμανό γκαλερίστα Kahnweiler. Τα έργα του εκείνης της εποχής γίνονται πιο νηφάλια, πιο ρεαλιστικά από ποτέ, όπως δείχνει ο Pierot (Πιερότος).

Σχετική εικόνα

To 1916, ο νεαρός ποιητής Jean Cocteau του γνώρισε τον ιμπρεσάριο των Ρωσικών μπαλέτων Diaghilev και τον συνθέτη Erik Satie. Ο ζωγράφος δέχτηκε να σχεδιάσει το ντεκόρ του μπαλέτου Parade, μια απόφαση που θα επηρέαζε σημαντικά την πορεία του. Την ίδια εποχή γνωρίζεται με τον συνθέτη Igor Stravinsky και τη χορεύτρια Olga Khokhlova, με την οποία παντρεύτηκε το 1918.

Την εποχή του Μεσοπολέμου το έργο του χαρακτηρίζεται Κλασικό, με χαρακτηριστικό παράδειγμα έργα όπως Οι Εραστές. Παρόλα αυτά, το 1921 ζωγραφίζει τους κυβιστικούς Τρεις Μουσικούς, έργο που θεωρείται αριστούργημα του Κυβισμού.

Αποτέλεσμα εικόνας για lovers picasso

Δυο χρόνια αργότερα ζωγράφισε τους Αυλούς του Πάνα, έργο που θεωρείται το κορυφαίο της Κλασικής περιόδου του. Στα μέσα της δεκαετίας του 1920 το όνομά του είναι πασίγνωστο και ο ίδιος βασανίζεται από την συνεχή προσοχή στο πρόσωπο και το έργο του. Το 1937, στο άκουσμα της έιδησης του βομβαρδισμού της επαρχίας αυτής της Χώρας των Βάσκων από τις δυνάμεις του Φράνκο, δημιουργεί το συγκλονιστικό έργο Guernica.

Αποτέλεσμα εικόνας για guernica

Τα επόμενα χρόνια χώρισε, σύναψε σχέση με την 17χρονη Marie-Thérèse Walter, η οποία έφερε στον κόσμο μια κόρη, χώρισε ξανά και γνώρισε την Γιουγκοσλάβα φωτογράφο Dora Maar με την οποία ανέπτυξε μια παθιασμένη σχέση μέχρι το 1943. Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, παρέμεινε στο κατεχόμενο από τους Ναζί Παρίσι, όπου δεν μπορούσε να εκθέσει τα έργα του, τα οποία δεν έχαιραν εκτίμησης από το ναζιστικό καθεστώς. Με την απελευθέρωση της πόλης, το 1944, γνώρισε την νεαρή Françoise Gilot, με την οποία απέκτησε άλλα δυο παιδιά και χώρισε το 1953. Ακολούθως, παντρεύτηκε την Jacqueline Roque το 1961.

Εκτός από τη ζωγραφική, ο Pablo Picasso ασχολήθηκε και με τον κινηματογράφο, κάνοντας μάλιστα μια εμφάνιση στο Testament of Orpheus του Jean Cocteau. Το 1955 βοήθησε στη δημιουργία της ταινίας Le Mystère του Henri-Georges Clouzot.