Ετικέτα: Τζόρτζιο ντε Κίρικο

Λίγη βιογραφία

«….Θυμάμαι ένα σπίτι όπου μέναμε. Ένα σπίτι πελώριο και θλιβερό σα μοναστήρι. Ο ιδιοκτήτης λεγόταν Βούρος. Το σπίτι αυτό ήταν χτισμένο στην πάνω μεριά της πολιτείας. Από το παράθυρό μου διέκρινα μακριά ένα στρατώνα του πυροβολικού. Κάθε επέτειο της ελληνικής εθνικής γιορτής μια πυροβολαρχία έβγαινε από το προαύλιο καλπάζοντας ορμητικά και κατευθυνόταν σ’ ένα λόφο που βρισκόταν πίσω σε κάποια απόσταση. Μόλις έφθαναν πάνω εκεί οι άνδρες, κατέβαιναν απ’ τα σκευοφόρα και από τα άλογα, τοποθετούσαν τα κανόνια στη σειρά και μετά έριχναν άσφαιρες ομοβροντίες. Σφαιρικά σώματα λευκά, ίδια σύννεφα που έπεσαν στη γη, στροβιλίζονταν για λίγο και μετά διαλύονταν και εξαφανίζονταν στα πλευρά του λόφου. Ο ήχος έφθανε μετά κι έκανε να τρέμουν ελαφρά τα τζάμια των παραθύρων.

Πρόκειται ίσως για τον πιο διάσημο πίνακα του ντε Κίρικο , στον οποίο ο αρχικός τίτλος ήταν “Οι ανησυχητικές παρθένες”. Στον πίνακα εμφανίζονται μερικά από τα πιο συνηθισμένα βασικά γνωρίσματα της ζωγραφικής του ζωγράφου. «Πάνω σε μεγάλο ξύλινο δάπεδο με έμφαση στο προοπτικό βάθος , που θυμίζει κατάστρωμα πλοίου , βρίσκονται δύο μορφές περιτριγυρισμένες από παράξενα αντικείμενα που θυμίζουν τον παιδικό κόσμο: ένα χρωματιστό ζαχαρένιο μπαστούνι , κουτιά με ζωηρά χρώματα , σαν εκείνα που χρησιμοποιούν τα παιδιά για να φυλάνε τα παιχνίδια τους , κ.λπ.» Ο ίδιος ο ζωγράφος συνήθιζε να λέει για τα έργα του:

Το έργο τέχνης δεν πρέπει να έχει λόγο, ούτε λογική. Με αυτό τον τρόπο προσεγγίζει το όνειρο και το μυαλό του παιδιού .

Ήδη από το 1912 ο Ντε Κίρικο είχε αρχίσει να φιλοτεχνεί την περίφημη σειρά του «Ιταλικές πλατείες», επηρεασμένος από τα κείμενα του Νίτσε για τις μεγάλες πλατείες και τα σιωπηλά μνημεία που μεταμορφώνονται με τις μακριές σκιές που δημιουργεί ο ήλιος καθώς δύει. Σ’ αυτό το πλαίσιο ζωγραφίζει τις «Ανησυχητικές μούσες», κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου.

Στο πρώτο επίπεδο βρίσκονται δύο αγάλματα, το ένα όρθιο πάνω σε χαμηλό βάθρο, το άλλο καθιστό πάνω σε μπλε κουτί. Η αίσθηση ότι αυτά είναι αγάλματα αναιρείται από τα κεφάλια τους, που μας θυμίζουν ανδρείκελα*. Το κεφάλι του όρθιου αγάλματος μοιάζει με ξύλινο. Το κεφάλι του καθιστού αγάλματος έχει βγει από τη θέση του και είναι ακουμπισμένο κάτω. Ένα πολύχρωμο κουτί και μια λεπτή στήλη σαν παιδικό ζαχαρωτό συμπληρώνουν την εικόνα σε πρώτο πλάνο. Οι μορφές, διφορούμενες, αινιγματικές και απομονωμένες, δημιουργούν την αίσθηση ότι είμαστε μπροστά σε μια αλληγορική σκηνή. Όσον αφορά την όρθια μορφή, δε γίνεται κατανοητό αν ο θεατής βλέπει την πλάτη της ή την μπροστινή της πλευρά. Οι καμπυλόγραμμες πτυχώσεις του ρούχου πέφτουν άκαμπτες. Στην καθιστή μορφή βλέπουμε κάποιες γραμμές, σαν από γαζί μηχανής, να διατρέχουν τους μηρούς και το στήθος, δημιουργώντας ερωτηματικά για το υλικό του αγάλματος.

Δεξιά, βυθισμένα στη σκιά ενός αναγεννησιακού κτιρίου που κλείνει την έξοδο, απεικονίζονται ένα βάθρο ακόμη και, σε χαμηλή βάση, το άγαλμα του Απόλλωνα. Όλες οι μορφές είναι πάνω σε μια ξύλινη εξέδρα που έχει στηθεί στην έρημη πλατεία, σαν σκηνικό μιας παράστασης.Αυτές οι μορφές ενδεχομένως να προέρχονται σύμφωνα με τους μελετητές από τις εικονογραφήσεις του εγχειριδίου Ιστορίας Τέχνης Αpollo , του Salomon Reinach , το όποιο ο Ντε Κίρικο εκτιμούσε πολύ και συμβουλευόταν συχνά.

Στο βάθος παρουσιάζεται το Καστέλο Εστένσε, σύμβολο της Φεράρα, μισοκρυμμένο από το ανυψωμένο σανίδωμα της εξέδρας. Αριστερά υπάρχουν σπίτια, πίσω από τα οποία προβάλλουν καπνοδόχοι κάποιου εργοστασίου. Το κουτί στο πρώτο επίπεδο και η σκιά του αντιβαίνουν στους κανόνες της προοπτικής. Στο βάθος του πίνακα και στα αριστερά διαφαίνεται το χρώμα ενός ηλιοβασιλέματος, με αποτέλεσμα να ανακύπτει το ερώτημα αν ο ήλιος δύει στο βάθος του πίνακα, τότε από ποιο φως φωτίζονται οι μορφές και τα αντικείμενα στο πρώτο επίπεδο του πίνακα, έτσι που οι βαριές σκιές τους να πέφτουν στα αριστερά της εικόνας;

Μια αίσθηση μυστηρίου φαίνεται να τυλίγει αυτόν τον αλληγορικό τόπο, ένα αίνιγμα μοιάζει να κρύβεται πίσω από όλα αυτά ή ένα προμήνυμα που χρήζει ερμηνείας. Το αποτέλεσμα είναι μια έντονη αίσθηση απομόνωσης, ένα αίσθημα ρίγους για μια σιωπή αφόρητη.Μια αίσθηση μυστηρίου φαίνεται να τυλίγει αυτόν τον αλληγορικό τόπο, ένα αίνιγμα μοιάζει να κρύβεται πίσω από όλα αυτά ή ένα προμήνυμα που χρήζει ερμηνείας. Το αποτέλεσμα είναι μια έντονη αίσθηση απομόνωσης, ένα αίσθημα ρίγους για μια σιωπή αφόρητη.

Ο πίνακας αυτός ακόμη, ενέπνευσε και ποιητές:

 PAUL ELUARD

GIORGIO DE CHIRICO

«Ο τοίχος καταγγέλλει τον άλλο τοίχο

Και η σκιά με προστατεύει από τον περίτρομο ίσκιο μου.

Πύργε της αγάπης μου γύρω από την αγάπη μου , οι τοίχοι

πρόβαλαν λευκοί γύρω από την σιωπή μου .  

Τί υπερασπίζεις εσύ , καθαρέ και αδιάφορε ουρανέ ;

Πρόσφερες καταφύγιο στον τρόμο μου.

Ανάγλυφο το φως.

Στον ουρανό που δεν καθρεπτίζει πια τον ήλιο ,

τα άστρα της μέρας ανάμεσα στα πράσινα φύλλα .

  Η ανάμνηση όσων μιλούσαν χωρίς να γνωρίζουν ,

κυρίαρχοι της αδυναμίας μου   −   τώρα παίρνω την θέση τους .

Με τα μάτια ερωτικά , χέρια γεμάτα πιστή

 να ερημώσω έναν κόσμο απ όπου απουσιάζω.»