Σαν σήμερα το 1910 γεννήθηκε ο σπουδαίος Έλληνας ποιητής Νίκος Καββαδίας που ως ναυτικός στο επάγγελμα γύρισε όλο τον κόσμο, αποτυπώνοντας τα ταξίδια του και τα συναισθήματα του στο χαρτί, με αποτέλεσμα να μας ταξιδεύουν μέχρι σήμερα σε χώρες μακρινές και ξένες, μέσα από φουρτούνες και τρικυμίες. Το συναίσθημα της μοναξιάς στο πλοίο μετουσιώθηκε σε ποίηση και έπειτα από μερικά χρόνια, με τη συνδρομή των κατάλληλων ανθρώπων, σε τραγούδια.
Εδώ θα βρείτε εννιά από τα ομορφότερα ποιήματα που έγιναν τραγούδια και μπήκαν στην καρδιά μας:
- Ιδανικός και ανάξιος εραστής
Μόλις σε ηλικία 11 ετών ο Νίκος Καββαδίας έκανε το πρώτο του ταξίδι σε εμπορικό πλοίο, μαζί με τον πατέρα του, αφήνοντας να εισχωρήσει μέσα του το «μικρόβιο» της θάλασσας. Τελείωσε το γυμνάσιο και ξεκίνησε να φοιτά στην ιατρική σχολή Αθηνών, την οποία όμως δεν ολοκλήρωσε ποτέ.
Όταν εξέφρασε την επιθυμία του να ταξιδέψει στην οικογένεια του, δέχτηκε την κατηγορηματική άρνηση της μητέρας του, η οποία ως κόρη εφοπλιστή γνώριζε τις δυσκολίες της ζωής των ναυτικών. Υποχρεωμένος να υπακούσει τη μητέρα του, εγκαταλείπει προς το παρόν το όνειρο του και αρχίζει να εργάζεται ως λογιστής.
Εκείνη την περίοδο γράφει το ποίημα «Ιδανικός και ανάξιος εραστής» (με γαλλικό τίτλο “Mal du depart”), το οποίο ακριβώς περιγράφει το συναισθηματικό του αδιέξοδο. Το ποίημα το αφιερώνει στην αδελφή του, Ζένια.
Μόλις λίγους μήνες μετά τον θάνατό του, το 1975, ο Γιάννης Σπανός το μελοποιεί. Πρώτος ερμηνευτής ο Κώστας Κάραλης.
2. Ένα μαχαίρι
Μελοποιήθηκε από τον Θάνο Μικρούτσικο το 1979 και μέχρι σήμερα έχει ερμηνευθεί από δεκάδες καλλιτέχνες. Στο ποίημα, το μαχαίρι υποδηλώνει την ανθρώπινη αδυναμία, που τροφοδοτείται από τα πάθη και τον ερώτα, καταλήγοντας στην αυτοκαταστροφή: «φοβάμαι μη καμιά φορά το στρέψω στον εαυτό μου»…
3. Οι 7 νάνοι στο S S Cyrenia
Η νεαρή ανιψιά του ποιητή, η Έλγκα Καββαδία-Χατζοπούλου, κόρη της αδελφής του Ζένιας, του ζήτησε να της γράψει ποίημα που να αναφέρεται σε κάποιους «εφτά νυχτοπερπατητές». Ο ποιητής ταξιδεύει την περίοδο αυτή με το επιβατηγό S/S Cyrenia προς την Αυστραλία. Όπως δήλωσε η ανιψιά του αργότερα, η επιθυμία της αυτή ήρθε με αφορμή το βιβλίο Seven Night Walkers του Sir Walter Scott Quentin Durward (1823), (το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Πεχλιβανίδη με τον τίτλο Ο Τοξότης του Βασιλιά). Στο γράμμα του προς την Έλγκα, ο Νίκος Καββαδίας γράφει:
«Οι εφτά νυχτοπερπατητές δικοί σου, μια και το θέλησες. Μπήκανε στο Colombo με τα στόρια και τους σκορπιούς. Όμως, Έλγκα, πρέπει να ξέρεις πως η ποίηση είναι κάτι άλλο (τι;) κι όχι μια μόστρα ονόματα λαών ανατολικών και χωριών και πόλεων. Σωστά. Τότε θα μου πεις «γιατί εσύ;…». Because my dear Elga I cannot. Θέλησα να σου γράψω ένα ποίημα σαν παραμύθι, απλό, όμως μου ξέφυγε και βγήκε τούτο το μπλάστρι για γερασμένα παιδιά… Πίστευε, Έλγκα πως σε θυμάμαι και σ᾽ αγαπάω πολύ και πώς ίσως κάποτε κατορθώσω να σου χαρίσω ένα ωραίο ποίημα και σχίσε τούτο που βρωμάει πετρέλαιο.»
Το ποίημα μελοποιήθηκε και ερμηνεύθηκε από τον Θάνο Μικρούτσικο το 1991.
4. Το καραντί
Το ποίημα συμπεριλαμβάνεται στη συλλογή «Πούσι» (1947) και αφιερώνεται «Στο κορίτσι από το Βόλο». Το καραντί είναι η φουσκοθαλασσιά, η ζάλη που προκύπτει από την αέναη κίνηση. Το ποίημα διακατέχεται από το αίσθημα ματαιότητας του ναυτικού που δε μπορεί πουθενά να στεριώσει.
Το “Καραντί” μελοποιήθηκε αρχικά από τους Ξέμπαρκους (Ηλία Αριώτη και Νότη Χασάπη) και συμπεριλήφθηκε στον δίσκο “S/S Ionion 1934” (1985). Μελοποιήθηκε επίσης από τον Θάνο Μικρούτσικο και συμπεριλήφθηκε στον δίσκο “Γραμμές των Οριζόντων” (1991)
5.Μαραμπού
Το Μαραμπού, όπως ονομάζεται και η πρώτη ποιητική συλλογή του Καββαδία, είναι ένα πουλί, κακός οιωνός για τους ναυτικούς. Είναι όμως και το παρατσούκλι που είχε δώσει ο ίδιος στον εαυτό του:
«Λένε για μένα οι ναυτικοί που εζήσαμε μαζί πως είμαι κακοτράχαλο τομάρι διεστραμμένο, πως τις γυναίκες μ’ ένα τρόπον ύπουλο μισώ κι ότι μ’ αυτές να κοιμηθώ ποτέ μου δεν πηγαίνω.»
6. Φάτα Μοργκάνα
Το ποίημα «Φάτα Μοργκάνα» ανήκει στην ποιητική συλλογή «Τραβέρσο», που εκδόθηκε μετά το θάνατο του Καββαδία. Τι είναι όμως η Φάτα Μοργκάνα; Η ονομασία Φάτα Μοργκάνα αποτελεί εξιταλισμένη απόδοση του μεσαιωνικού αγγλικού ονόματος Μόργκαν ή Μοργκάνα λε Φέι, της μάγισσας και ετεροθαλούς αδελφής του Βασιλιά Αρθούρου, των θρύλων του κύκλου του Αρθούρου και χρησιμοποιείται στη σικελική παράδοση για να υποδηλώσει ένα ιδιαίτερο είδος διπλού αντικατοπτρισμού, ένα οπτικό φαινόμενο.
Γράφτηκε τους τελευταίους μήνες της ζωής του, πάνω στο καράβι Aquarius, και αφιερώνεται στη Θεανώ Σουνά.
7.Σταυρός του νότου
Το ποίημα συμπεριλαμβάνεται στο “Πούσι” (1947) και αφιερώνεται στον Γιώργο Θεοτοκά, ο οποίος, τρία χρόνια πριν τη δημοσίευση αυτής της συλλογής, σε άρθρο του στο περιοδικό “Ορίζοντες” είχε εκφραστεί θετικά για το νεανικό “Μαραμπού” (1933), σε αντίθεση με πολλούς εκπροσώπους της γενιάς του 1930, θεωρώντας ότι η συλλογή αυτή εκπροσωπούσε την ελπίδα να ανθήσει κάποτε μια ελληνική ναυτική ποίηση.
Το ποίημα είναι αφηγηματικό, καθώς περιγράφει την ιστορία της αυτοκτονίας ενός συντρόφου του στο καράβι. Ο σύντροφος αυτός, άρρωστος και στο σώμα και στην ψυχή, αδυνατεί να αντέξει το βάρος της ερωτικής απουσίας. Το καράβι ταξιδεύει προς τον Νότο υπό το πνεύμα του καυτού Γαρμπή (του Λίβα), αλλά η πραγματική φωτιά μαίνεται στην ψυχή του.
Το τραγούδι πρωτοερμηνεύθηκε από την Αιμιλία Σαρρή, σε μουσική του Θάνου Μικρούτσικου.
8. Kuro Siwo
“Kuro Siwo” ή “Black Stream” ονομάζεται ένα πανίσχυρο θαλάσσιο ρεύμα, που κινείται από τον νότιο προς τον βόρειο Ειρηνικό και μαζί του παρασύρει το καράβι του ποιήματος και τις σκέψεις του ποιητή.
Το ποίημα αφιερώνεται στον ηθοποιό Γιώργο Παππά, στενό φίλο της οικογένειας Καββαδία. Ο Γιώργος Παππάς ήταν γιος της ποιἠτριας Μυρτιώτισσας, η οποία διατηρούσε στενή φιλική σχέση και με τον ίδιο τον Καββαδία.
To ποίημα μελοποιήθηκε από τον Θάνο Μικρούτσικο και συμπεριλήφθηκε στον δίσκο “Σταυρός του Νότου” (1979).
9.Federico Garcia Lorca
Ο Νίκος Καββαδίας θα γράψει αυτούς τους στίχους απευθυνόμενος στον Ισπανό ομότεχνό του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, που δολοφονήθηκε από τους φασίστες του Φράνκο στην Ισπανία τον Αύγουστο του 1936.
Οι στίχοι του ποιητή έγιναν τραγούδι από τον Θάνο Μικρούτσικο με την εμβληματική ερμηνεία του Γιάννη Κούτρα.
Αυτά είναι μερικά από τα ποιήματα του Καββαδία που έχουν μελοποιηθεί και έχουν μπει στις καρδιές όλων μας! Εσάς ποιο είναι το αγαπημένο σας;
