Το daily art αφιέρωμά μας σήμερα αφορά στον πίνακα του Μικελάντζελο Μερίτζι -ή διαφορετικά Καραβάτζιο- «Αγόρι που το δαγκώνει σαύρα», ένα πραγματικά πρωτοποριακό έργο, έναν πίνακα που «ανοίγει τα μάτια» τόσο σε σχέση με το ζωγράφο, όσο και με την εποχή του.
Ο πίνακας χρονολογείται γύρω στο 1595 και σήμερα βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου. Απεικονίζει ένα αγόρι το οποίο αντιδρά στο τσίμπημα μιας σαύρας και ενστικτωδώς τραβάει το χέρι του. Ο Καραβάτζιο εδώ έχει δημιουργήσει μία ιδιαιτέρως εκφραστική μορφή, έχει απαθανατίσει ένα στιγμιότυπο, για πρώτη φορά στην ιστορία της ζωγραφικής (ενσταντανέ).
Ο πίνακας είναι χαρακτηριστικός του ύφους του μεγάλου ζωγράφου. Η προέλευση του ιδιαίτερου αυτού στυλ δεν μπορεί να προσδιοριστεί πλήρως, σύμφωνα με τους αναλυτές. Διακρίνονται οι επιρροές από το δάσκαλό του, Σιμόνε Πετερτσάνο, ο οποίος φημιζόταν για την «Όμορφη και καλαίσθητη ζωγραφική του», αλλά και από τη σχολή του Μιλάνου. Στα χρόνια της νιότης του Καραβάτζιο είχε δημιουργηθεί στο Μιλάνο μια νέα σχολή, η οποία απέρριπτε το επικρατούν επιτηδευμένο ύφος του Μανιερισμού. Οι συγκεκριμένοι ζωγράφοι αντλούσαν έμπνευση από την καθημερινότητα και πρωτοπορούσαν στη χρήση του φωτός, δίνοντας έμφαση στην ακριβή απόδοση των σκιών ζωγραφίζοντας ακόμη και νυχτερινές σκιές.
Ο Καραβάτζιο εξέλιξε την τεχνική της φωτοσκίασης (chiaroscuro). Μία πηγή φωτός «χτυπά» μόνο τα μέρη του σώματος ή τα πρόσωπα που επιθυμεί ο καλλιτέχνης και όλος ο υπόλοιπος πίνακας βυθίζεται στο σκοτάδι. Αυτό προσδίδει στον πίνακα δραματικότητα, ένταση, ενώ συγχρόνως αναδεικνύει την ικανότητα του καλλιτέχνη στη χρήση των χρωμάτων.
Ένα ακόμη στοιχείο το οποίο ξεχωρίζει στον πίνακα είναι η έκφραση του αγοριού. Ο Καραβάτζιο δημιουργούσε ως επί το πλείστον μορφές με βλέμμα σκοτεινό και ύφος που δε θυμίζει σε τίποτα τις εξιδανικευμένες μορφές των μέχρι τότε καλλιτεχνών, που ακτινοβολούν από ομορφιά και υγεία. Εξάλλου ο Καραβάτζιο είχε ζήσει σε συνθήκες μεγάλης φτώχειας το μεγαλύτερο διάστημα της ζωής του και συναναστρεφόταν με ανθρώπους του υποκόσμου, τις μορφές των οποίων αποτύπωνε στους πίνακές του.
Το συγκεκριμένο έργο πιθανώς να έχει και αλληγορική σημασία. Ίσως ο πόνος που απεικονίζεται να είναι ένας πόνος που συνδέεται με τον έρωτα. Η παραπάνω ερμηνεία στηρίζεται και στο ότι ο ώμος του αγοριού απεικονίζεται γυμνός, ενώ πίσω από το αυτί του έχει ένα λουλούδι, γεγονός από το οποίο συμπεραίνουμε ότι πρόκειται για εκδιδόμενο νεαρό.
Το «Αγόρι που το δαγκώνει σαύρα» είναι ένας πίνακας-σταθμός στην ιστορία της τέχνης. Είναι μια καινοτομία, ένα στιγμιότυπο στο οποίο αποτυπώνεται η ιδιοφυία και η πρωτοπορία του Καραβάτζιο, ο οποίος με τη θεματολογία και την τεχνική του επηρέασε όλη τη μετέπειτα ζωγραφική.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Lambert, Gilles Kαραβάτζιο εκδ.TASHEN/ΓΝΩΣΗ, Aθήνα 2005
Gombrich, E.H. Το Χρονικό της Τέχνης, Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1998
https://www.touringclub.it/itinerari-e-weekend/itinerario-nei-luoghi-di-caravaggio-dove-andare-per-scoprire-michelangelo-merisi
