Φραντς Μαρκ: ο άνθρωπος που ζωγράφισε μπλε άλογα και το κίνημα του γαλάζιου καβαλάρη

Σαν σήμερα το 1880 γεννήθηκε στο Μόναχο, ο Γερμανός Εξπρεσιονιστής ζωγράφος Φραντς Μαρκ. Σπούδασε φιλοσοφία, θεολογία και ζωγραφική. Θεωρείται ένας από τους ιδρυτές του Γαλάζιου Καβαλάρη (Der blaue Reiter), το 1911. Είχε στενή συνεργασία με τον Βασίλι Καντίνσκι πειραματιζόμενος με τις εκφραστικές δυνατότητες του χρώματος.

Τα θέματα του ήταν κυρίως ζώα, συνήθως σε φυσικό περιβάλλον. Τα χαρακτηριστικά του γνωρίσματα ήταν η λιτή αλλά δυνατή γραμμή, τα απλά χρωματικά επίπεδα, το χρώμα ως συναίσθημα (μπλε για την αρρενωπότητα και την πνευματικότητα, κίτρινο για τη χαρά και γυναικεία φύση, κόκκινο για τη βία και την επιθετικότητα) και η κίνηση.Ακόμη, ήρθε σε επαφή με πολλούς καλλιτέχνες,εκπροσώπους του φουτουρισμού και του κυβισμού που τον επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό. Στα τελευταία του έργα το ύφος του αγγίζει τα όρια του αφηρημένου εξπρεσιονισμού.

Κι ενώ ο Μαρκ βιώνει μια περίοδο καλλιτεχνικού οίστρου, ξεσπά ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ο Μαρκ κατατάσσεται στο γερμανικό ιππικό. Σε ένα γράμμα του 1916 προς τη γυναίκα του, της γράφει ότι τον έχουν βάλει και ζωγραφίζει μουσαμάδες για καμουφλάζ, και ότι πολύ του άρεσε αυτή η αγγαρεία. Τους μουσαμάδες τους χρησιμοποιούσαν για να κρύβουν το πυροβολικό από τα αεροπλάνα του εχθρού. Είχε φτιάξει, έγραφε, 9 τέτοιους καμβάδες σε στυλ που κυμαίνονταν «από Μανέ μέχρι Καντίνσκι», δηλώνοντας, με κάποια περηφάνια για τον φίλο του, ότι οι μουσαμάδες αλά Καντίσκι ήταν οι πιο αποτελεσματικοί.

Το 1916, το Υπουργείο Πολέμου είχε συντάξει έναν κατάλογο με στρατευμένους καλλιτέχνες, με σκοπό να τους αποσύρει από το μέτωπο για να τους προστατέψει. Το όνομα του Μαρκ ήταν μέσα. Πριν προλάβει η διαταγή για την μετάκλησή του να φτάσει στη μονάδα του, τον βρήκε στο κεφάλι το θραύσμα μιας οβίδας στη μάχη του Βερντέν και πέθανε ακαριαία.

Λίγα χρόνια αργότερα, η ναζιστική κυβέρνηση θεώρησε τα έργα του Μαρκ «εκφυλισμένη τέχνη» και το 1937 περίπου 130 από αυτά αποσύρθηκαν από τα γερμανικά μουσεία.

Τα μεγάλα γαλάζια άλογα

Μετά τα κόκκινα άλογα και την κίτρινη αγελάδα, ο Μαρκ ολοκληρώνει τη σύνθεση με τα βασικά χρώματα με το έργο του τα μεγάλα γαλάζια άλογα το 1911. Σε αντίθεση με τα άλλα δυο έργα τα άλογα είναι πιο παραστατικά και δίνουν έντονα στο θεατή την εντύπωση της κίνησης. Τα χρώματα που χρησιμοποίησε καθώς και η τεχνική του θυμίζουν τον Καντίνσκι, στενό φίλο του ζωγράφου.

Τα μπλε άλογα συμβολίζουν το κίνημα του μπλε καβαλάρη. Είναι σύμβολο της πρωτοπορίας,δίνοντας έμφαση στην πνευματική διάσταση του μπλε,που έρχεται σε αντίθεση με τον υλισμό. Το γεγονός πως ο Μαρκ ζωγράφισε τρία άλογα κι όχι τέσσερα όπως είχε κάνει σε προηγούμενο έργο του πιθανώς αποδίδεται στην επιρροή του Καντίνσκι.Ο Ρώσος καλλιτέχνης θεωρούσε πως πίσω από την ύπαρξη των τριών αλόγων συμβολίζονται οι καβαλάρηδες της αποκάλυψης. Ο ίδιος όμως διατήρησε το προσωπικό του ύφος καθώς δεν προσέθεσε καβαλάρηδες, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στην ζωική φύση που ο ίδιος εκτιμούσε περισσότερο σε σύγκριση με των ανθρώπων: