Στον πίνακα, τον οποίο ο καλλιτέχνης σε στενό κύκλο αποκαλούσε “Μητέρα”, ενώ δημοσίως τιτλοφορήθηκε ως «Διάταξη σε μαύρο και γκρίζο Νο 1», απεικονίζεται μια μεγάλη κυρία, η οποία φορά ένα σφιχτό λευκό φακιόλι στα μαλλιά και κάθεται σε καρτερικά κοιτάζοντας το κενό.
Το μοντέλο που πόζαρε ήταν η μητέρα του ζωγράφου. Λέγεται ότι ένα κορίτσι που πόζαρε για τον ζωγράφο είχε ένα ατύχημα και δεν μπορούσε να ποζάρει. Ο
Whistler ζήτησε από τη μητέρα του να πάρει τη θέση της. Ωστόσο, κουράστηκε να ποζάρει όρθια και έπειτα από μερικές ημέρες της επέτρεπε να καθίσει σε καρέκλα και τελικά τη ζωγράφισε καθιστή.
Ο πίνακας του James McNeill Whistler, θεωρείται το απόλυτο αμερικάνικο σύμβολο της σιωπηλής, εσωτερικής δύναμης, της αντοχής και του πατριωτισμού. Το μοντέλο όμως, η Anna McNeill Whistler πόζαρε και πέθανε, εκτός των ΗΠΑ.
Η Anna, γεννήθηκε το 1804 στη Βόρεια Καρολίνα. Το 1831, παντρεύτηκε τον χήρο George Washington Whistler, ο οποίος είχε ήδη 3 παιδιά και γέννησε μαζί του, δύο γιους. Τον James και τον William. Είχε επίσης άλλους δύο γιους οι οποίοι όμως πέθαναν σε νεαρή ηλικία. Το 1842 ο σύζυγός της προσλαμβάνεται σαν μηχανικός σιδηροδρόμων στη Ρωσία και έτσι όλη η οικογένεια μετακομίζει εκεί. Το 1849 ο George,πεθαίνει από χολέρα και η Anna, επιστρέφει στην Αμερική στο Κονέκτικατ. Κατά τη διάρκεια όμως του εμφυλίου πολέμου, αποφασίζει να ακολουθήσει τον William, ο οποίος ήταν χειρουργός στο στρατό. Τον James τον διώχνουν από την στρατιωτική ακαδημία West Point και φεύγει μαζί με τη μητέρα του για το Λονδίνο. Η Anna τον ενθαρρύνει να συνεχίσει να ζωγραφίζει και μάλιστα δέχεται να του ποζάρει κιόλας. Τότε ήταν που James φιλοτέχνησε τον πίνακα «Arrangement in Grey and Black No.1 Portrait of the Artist’s Mother», που έχει μείνει γνωστός ως «Whistler’s Mother». Ο πίνακας πέρα από όλα τα άλλα, αποτελεί λοιπόν μια έκφραση της σχέσης του γιου με τη μάνα. H δύναμή του πηγάζει από αυτήν την αμφίσημη σχέση, που άλλοτε είναι ανακούφιση και άλλοτε βάρος. O ζωγράφος αυτό ακριβώς επιδιώκει να αποτυπώσει, το ζυγοστάθμισμα μεταξύ της αφοσίωσης στον γονέα και την ανάγκη ανεξαρτητοποίησης από εκείνον.
Η Anna πέθανε στο Hastings της Αγγλίας, το 1881 και o James έγραψε στην ταφόπλακα της «Μακάριοι είναι εκείνοι που δεν έχουν δει, κι όμως έχουν πιστέψει».
Ο πίνακας έχει χαρακτηριστεί ως το πιο διάσημο αμερικανικό έργο που βρίσκεται εκτός των ΗΠΑ.
Πηγές: https://www.mixanitouxronou.gr/i-mitera-tou-gouistler-oi-sybtoseis-pou-kryvei-o-diasimos-pinakas-tis-amerikis-to-montelo-epathe-atyxima-kai-telika-pozare-i-mitera-tou-zografou-kathisti-epeidi-itan-kourasmeni/ , http://www.kathimerini.gr/162341/article/politismos/arxeio-politismoy/o-zwgrafos-kai-h-mhtera-toy