Δημήτρης Μυταράς: Η τέχνη είναι ένα ξεχείλισμα, μια ανάταση για τον αποδέκτη.

«Η τέχνη δεν προτείνει τίποτα, ούτε δικαιοσύνη αποδίδει ούτε ηθικά συμπεράσματα μας υποβάλλει. Μια καλή ζωγραφική είναι ηθική. Μια κακή, που παριστάνει ίσως μια ηθική εικόνα, είναι ό,τι πιο προσβλητικό στην αίσθηση. Η τέχνη είναι ένα ξεχείλισμα, μια ανάταση για τον αποδέκτη» 

Σαν σήμερα 16 Φεβρουαρίου 2017, φεύγει από τη ζωή ο σύγχρονος Έλληνας ζωγράφος, Δημήτρης Μυταράς. Σπούδασε ζωγραφική στην Αθήνα και το Παρίσι και υπήρξε μαθητής του Γιάννη Μόραλη. Κύριο χαρακτηριστικό της ζωγραφικής του Μυταρά ήταν η συνύπαρξη αντιφατικών δεδομένων, τα οποία επιδέξια διαπλέκονται δημιουργώντας την παραδοξότητα που διατρέχει τη γόνιμη και δημιουργική καλλιτεχνική του πορεία. Πρόκειται για ένα έργο σύνθετο αλλά πρωτότυπο και αυθεντικό, με πολλαπλές όψεις, που εξελίσσεται επί εξήντα σχεδόν χρόνια, όσα δηλαδή και ο δημιουργικός χρόνος του Μυταρά. Εκτός από διακεκριμένος ζωγράφος, υπήρξε και ποιητής,ταλαντούχος σκηνογράφος, ενδυματολόγος, εικονογράφος, σχεδιαστής διακοσμητικών παραστάσεων και χαρισματικός δάσκαλος.

Υπήρξε ίσως ο πιο γνωστός ζωγράφος στην Ελλάδα όσο ήταν ήδη εν ζωή, αλλά μόνο για ένα ελάχιστο μέρος του έργου του. Αν και αρνιόταν πάντα να σχολιάσει την πολιτική ζωή της χώρας του, έγινε, με μοναδικό όπλο τη ζωγραφική του, ένας από τους πιο σφοδρούς επικριτές της δικτατορίας. Το καλλιτεχνικό του ταλέντο ήταν ευκρινές τόσο στα πορτρέτα των επωνύμων, όσο και στις συνθέσεις που προέκυπταν αποκλειστικά από τη φαντασία του. Γοητευμένος από τον κόσμο του θεάτρου, τον συναναστράφηκε με περισσή χαρά, αφού ήξερε ότι τον περίμενε πάντα η απομόνωση του ατελιέ του. Πίσω από το έργο του κρύβεται πάντα μια έντονη ευαισθησία, ένας βαθύς ουμανισμός, που δεν έπαψε ποτέ να εξεγείρεται κατά των χειρότερων στοιχείων του ανθρώπου.

«Αλλιώς ξεκίνησε [η δουλειά μου], διαφορετικά συνεχίστηκε και πολλές άλλες μορφές πήρε στη συνέχεια. Αυτή η συχνή αλλαγή ήταν, μάλιστα, κάτι που με ενοχλούσε και δεν ήξερα γιατί συνέβαινε. Μέχρι που, ξαφνικά, κατάλαβα πως μπορεί η δουλειά μου να άλλαζε επιφανειακά· υπήρχε, ωστόσο, μια εσωτερική συνέπεια σε όλες τις φάσεις. Στη διάρκεια αυτής της δημιουργίας, περνάω δυο-τρία διαστήματα ιδιαίτερα ευαίσθητα. Αισθάνομαι άσχημα και συχνά αμφιβάλλω γι’ αυτό που κάνω, φτιάχνω προσχέδια, χωρίς να τα ξαναβλέπω, τα πετάω, τα γυρίζω ανάποδα και συνεχίζω. Δεν τα χρησιμοποιώ όμως ποτέ, κάνω συνήθως μεγάλες αλλαγές στο έργο μου, γιατί πάντα σχεδόν μου φαίνεται ότι κάτι δεν πάει καλά. Κάποια στιγμή απελπίζεσαι. Είναι το κρίσιμο σημείο, στο οποίο αν δεν φτάσεις, το έργο δύσκολα γίνεται. Τότε πρέπει να επιτεθείς με όλη σου τη δύναμη, να αυτοσχεδιάσεις, να εντοπίσεις το σημαντικό σημείο και να γραπωθείς απ’ αυτό. Εκεί δηλαδή που όλα τα είχες υπολογίσει μια χαρά, το ίδιο σου το έργο γίνεται μια κλοτσιά, τα ανατρέπει, αρχίζοντας τη δική του ζωή».

Ωστόσο πριν το τέλος, η ζωή του επιφύλαξε στο μια δυσάρεστη έκπληξη. Ήρθε να τον πλήξει στο πιο ευαίσθητο και πολύτιμο γι’ αυτόν σημείο, τα μάτια του. Η τραγική ειρωνεία ένας μουσικός να βυθίζεται στην κωφότητα· ένας ηθοποιός να χάνει τη φωνή του· ένας γλύπτης ανίκανος να ελέγχει τη χρήση των χεριών του· ένας ζωγράφος να τυφλώνεται. Από το 2008 και μετά, το σκοτάδι κάλυψε τα χρώματα που έλεγχε με τόση μαεστρία, τη γαλήνη που είχε κατακτήσει με τόση προσπάθεια. Ο Μυταράς αρνιόταν αυτή την πραγματικότητα μέχρι τον θάνατό του, πάντοτε αισιόδοξος, εναντιωμένος σ’ αυτή του την αδυναμία που τελικά την πολεμούσε σε όλη του τη ζωή,συνέχισε να προσφέρει σε ένα κοινό που αγνοούσε ακόμη τη δύναμη του έργου του τη χαρά να βλέπει, να αισθάνεται, να καταλαβαίνει.

Η σύζυγός του είπε σε συνέντευξη της για τον ίδιο:

“Όταν ζωγράφιζε, ήταν σαν να μαστίγωνε τον άνεμο. Ήταν τόσο απορροφημένος. Η πραγματική καλή ζωγραφική του ήταν τα κοινωνικά πορτρέτα του, όπου έκανε κοινωνική κριτική. Ποτέ δεν αγάπησε τους υπερπλούσιους. Αυτό που αγάπησε ήταν οι γυναίκες και τα παιδιά. Μου έλεγε ότι οι γυναίκες που ζωγράφιζε ήταν εκείνες που έβλεπε στη Χαλκίδα.

Το έργο του “Γυναικεία φιγούρα με έναν άγγελο”,δεν αποτελεί εξαίρεση.
Οι γυναίκες του Μυταρά ίπτανται πάνω από πόλεις, κοιτάζουν το είδωλό τους στον καθρέφτη ή κατάματα τον ζωγράφο κι όπως ο ίδιος είχε πει για τα έργα του:

«Έρχονται από πολύ μακριά. Από τα αρχαία, τα βυζαντινά αλλά και από τα σημερινά. Αυτές τις γυναίκες τις πλησιάσαμε, κοιμηθήκαμε μαζί τους. Κάθε μέρα τις βλέπουμε με παραλλαγές στο δρόμο και τη φαντασία μας. Ψιθυρίζουν ποιήματα, το όνομά μας, ξέρουν το παρελθόν, ανάβουν την εστία μας»