Δημήτρης Μαρωνίτης – “Κρατήστε ξύπνιο το μυαλό σας στους σκοτεινούς καιρούς”

Τον Ιανουάριο του ’68, όταν όλα πια τα έσκιαζε η φοβέρα των δικτατόρων και τα πλάκωνε η σκλαβιά ο Δημήτρης Μαρωνίτης ανέβηκε στο βήμα του Αμφιθέατρου της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ. Ακολούθησε ένα εξαιρετικό μάθημα προς τους φοιτητές του, τόσο διαφορετικό που αποτελεί παράδειγμα ευθύνης και δημοκρατικής συμπεριφοράς.

Μια  τέτοια ωστόσο ενέργεια δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση, μέσα στην ατμόσφαιρα  φόβου και αβεβαιότητας, που προκάλεσε  η επιβολή της δικτατορίας στον πνευματικό -και όχι μόνο- κόσμο της χώρας. Οι διώξεις, οι απολύσεις και οι απειλές για την εφαρμογή της λίστας απομάκρυνσης όσων από τους διδάσκοντες στο Πανεπιστήμιο κι αλλού θα εναντιώνονταν στο καθεστώς, αποστερούσαν τη Θεσσαλονίκη ό, τι πιο ελπιδοφόρο θα μπορούσε να προέλθει από τα Εκπαιδευτικά  Ιδρύματα και να πιστοποιήσει την πνευματική της ακμή.

Τα «Δεκαοχτώ κείμενα», που θα κυκλοφορούσαν το καλοκαίρι του 1970, ήταν η πρώτη προσπάθεια συλλογικής αντίδρασης. Ανάμεσα στους συγγραφείς οι Δημήτρης Μαρωνίτης και Μανόλης Αναγνωστάκης. Εκείνες τις μέρες, λοιπόν, ο Δημήτρης Μαρωνίτης, απογοητευμένος από τα γεγονότα, αλλά και οπλισμένος με ατσάλινη θέληση να αντισταθεί στα όσα συνέβαιναν μίλησε στους φοιτητές του. Με τις αργές κινήσεις και τη σπασμένη φωνή του αδίκως κυνηγημένου μιας αρχαίας τραγωδίας, ανέβηκε στην Έδρα για τελευταία φορά και απευθύνθηκε στο ακροατήριό του με τούτα τα λόγια:

«Το μάθημα τούτο αναγκάζομαι να το κάνω κάτω από απειλητικούς ψιθύρους.

Μου λείπει επομένως το κέφι να μιλήσω για τα Κύπρια Έπη, εφόσον μάλιστα ενδέχεται αυτά τα λόγια να είναι και τα τελευταία που ακούτε από το στόμα μου.

Γι’ αυτό και παρεκκλίνω από τον ίσιο δρόμο και, ακολουθώντας τον πιο αντιπαθητικό από τους αρχαίους συγγραφείς, λέω να το ρίξω στις υποθήκες, για να εξορκίσω έτσι τον Μεταξά και τους σύγχρονους επιγόνους του:

– Κρατήστε ξύπνιο το μυαλό σας στους σκοτεινούς καιρούς. Μ’ αυτό κυρίως θα πολεμήσετε τη βαναυσότητα της εξουσίας.

– Μην απομονωθείτε. Με το λόγο, τη σιωπή και την πράξη σας, σταθείτε πλάι σε κάποιον: στη μάνα σας, στον αδελφό σας ή στο φίλο σας και προπαντός στα νεότερα παιδιά, που περιμένουν από σας να δουν, αν θα τους φράξετε ή θα τους ανοίξετε το δρόμο της ελεύθερης αναπνοής.

– Μη φοβάστε τους ανθρώπους που έχουν ρωμαλέα πάθη: όσους οργίζονται, πίνουν και αγαπούν. Πολεμάτε μόνον τους κάπηλους της ελληνοχριστιανικής ηθικολογίας. Απομονώστε όσους συνεχώς χαμογελούν, που όταν μιλούν δεν σας κοιτούν στα μάτια, κι όταν τους δίνετε το χέρι, δεν ξέρουν ή δεν θέλουν να το σφίξουν. Ανάμεσά τους θα βρείτε τους χαφιέδες.

– Σηκώστε με σεμνότητα το χρέος που σας ανήκει. Φανείτε εις μικρόν γενναίοι».

Είχε διαδοθεί σχεδόν μυστικά στους φοιτητές ότι ο Μαρωνίτης θα έκανε το τελευταίο μάθημα και γι΄αυτό πάρα πολλοί –αρκετοί που δεν ήταν άμεσοι μαθητές του– προσέτρεξαν να τον ακούσουν. Ήταν και λίγοι συνάδελφοί του, όσοι δεν φοβήθηκαν τις συνέπειες της παρουσίας τους σε μια… αντιχουντική εκδήλωση!

«Το κατεβατό αυτό» ανασυνέθεσε ο ίδιος από μνήμης σε επιφυλλίδα του Βήματος στις 26 Οκτωβρίου του 1974, -ημέρα διττής σημασίας για τη Θεσσαλονίκη, την ιδιαίτερη πατρίδα του,  γιορτή του Αγίου Δημητρίου, πολιούχου αγίου της πόλης, και ημερομηνία απελευθέρωσής της κατά τη «Μεγάλη Εξόρμηση» του Πρώτου Βαλκανικού Πολέμου-, με τίτλο «Πολιτικό μανιφέστο για πολιτική χρήση».

ΠΗΓΕΣ: https://antikleidi.com/2017/01/12/maronitis_xipnio_mialo/ , https://www.eureka.edu.gr/%CF%84%CE%BF-%CF%84%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B1%CE%AF%CE%BF-%CE%BC%CE%AC%CE%B8%CE%B7%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%AE%CF%84%CF%81%CE%B7-%CE%BC%CE%B1%CF%81%CF%89%CE%BD/ , http://eranistis.net/wordpress/2016/07/19/%CE%AD%CE%BD%CE%B1-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%BC%CE%AC%CE%B8%CE%B7%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%AE%CF%84%CF%81%CE%B7-%CE%BC%CE%B1%CF%81%CF%89%CE%BD/