Η Μικρή Γοργόνα είναι ένα χάλκινο άγαλμα από τον Έντβαρντ Έρικσεν, που απεικονίζει μια γοργόνα. Το γλυπτό εμφανίζεται σε ένα βράχο δίπλα στο ποτάμι στο Langelinie, στην Κοπεγχάγη, και ζυγίζει 175 κιλά.
Βασισμένο στο παραμύθι με το ίδιο όνομα από τον Δανό συγγραφέα Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, το μικρό και καθόλου επιβλητικό άγαλμα είναι ένα από τα εμβλήματα της Κοπεγχάγης και αποτελεί σημαντικό τουριστικό αξιοθέατο από το 1913. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχει γίνει δημοφιλής στόχος για παραποίηση από βανδάλους και πολιτικούς ακτιβιστές.
«Η Γοργόνα» είναι ένα από τα εμβληματικά αγάλματα που συμβολίζουν πόλεις, όπως το Μάνεκεν Πις στις Βρυξέλλες, το Άγαλμα της Ελευθερίας στη Νέα Υόρκη και του Χριστού του Λυτρωτή στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Σε πολλές περιπτώσεις, οι πόλεις χρησιμοποιούν τα αγάλματα για συμβολικό σκοπό, όπως το Μέρλιον της Σιγκαπούρης.
Ιστορία
Το άγαλμα είχε ανατεθεί το 1909 από τον Καρλ Τζεικόμπσεν, γιο του ιδρυτή της Κάρλτσμπερκ, ο οποίος ήταν γοητευμένος από ένα μπαλέτο από το παραμύθι του Βασιλικού Θεάτρου της Κοπεγχάγης και ζήτησε από την μπαλαρίνα, την Ελλέν Πράις, να γίνει μοντέλο για το άγαλμα. Ο γλύπτης Έντβαρντ Έρικσεν δημιούργησε το χάλκινο άγαλμα, το οποίο παρουσιάστηκε στις 23 Αυγούστου 1913. Το κεφάλι του αγάλματος μοντελοποιήθηκε από την Πράις, αλλά καθώς η μπαλαρίνα δεν συμφωνούσε να ποζάρει γυμνή, τότε η γυναίκα του γλύπτη, Έλιν Έρικσεν, χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία του σώματος.
Το Συμβούλιο της Κοπεγχάγης φρόντισε την μεταφορά του αγάλματος στη Σαγκάη κατά τη διάρκεια της Expo 2010 (Μάιος-Οκτώβριος) στο δανέζικο Περίπτερο, ήταν η πρώτη φορά που μεταφέρθηκε επίσημα από τη θέση του από τότε που εγκαταστάθηκε σχεδόν περίπου έναν αιώνα νωρίτερα. Ενώ το άγαλμα ήταν μακριά στη Σαγκάη ένα πιστό αντίγραφο εμφανιζόταν πάνω στο βράχο της λίμνης της Κοπεγχάγης που είναι κοντά στους Κήπους του Τίβολι . Οι αξιωματούχοι της Κοπενγχάγης θεώρησαν ότι η μετακίνηση του αγάλματος αρκετά μακριά από το λιμάνι θα αποθαρρύνει τους βανδαλισμούς και θα αποτρέψει τους τουρίστες από την αναρρίχηση επάνω σε αυτό, αλλά από τον Μάιο του 2014, το άγαλμα παραμένει σε στεγνή ξηρά μέσα στο νερό.
Ο Μύθος
Η Μικρή Γοργόνα βασίζεται σε έναν χαρακτήρα παραμυθιού, που δημιουργήθηκε το 1837 από τον Άντερσεν. Στην ιστορία, η κόρη ενός βασιλιά της θάλασσας ερωτεύεται έναν πρίγκηπα, αλλά πρέπει να περιμένει 300 χρόνια για να μεταμορφωθεί από γοργόνα σε άνθρωπο, για να ζήσει μαζί του.
Το παραμύθι έχει εμπνεύσει, μεταξύ πολλών άλλων, την βιομηχανία Ντίσνεϋ.
Στην ταινία, η μικρή γοργόνα Άριελ ερωτεύεται τον Έρικ, έναν πρίγκηπα της ξηράς. Για να μπορέσει να τον παντρευθεί, κάνει μια συμφωνία με την κακιά μάγισσα Ούρσουλα. Η Ούρσουλα της δίνει πόδια, αλλά η Αριελ πρέπει να κάνει τον Ερικ να την ερωτευτεί μέσα σε τρεις μέρες.
Το παιδικό φιλμ έχει χαρούμενο τέλος. Η Άριελ παντρεύεται τον Ερικ, και μένει για πάντα άνθρωπος. Ο γάμος τους είναι υπέροχος, με χαρούμενους προσκεκλημένους ανθρώπους και πλάσματα των θαλασσών.
Αλλά η πρώτη εκδοχή, του Άντερσεν, είναι σκοτεινή. Η Άριελ βλέπει τον Έρικ να παντρεύεται μια πριγκίπισσα και απελπίζεται. Τότε της δίνεται ένα μαχαίρι με σκοπό να σκοτώσει τον πρίγκηπα, αλλά αντί να κάνει κακό στον αγαπημένο της, εκείνη πηδάει στη θάλασσα και πεθαίνει.
Ειδικοί λένε ότι η Μικρή Γοργόνα κατάγεται από τέρατα τρομερά και αρχαία, με ρίζες στη Μυθολογία διαφόρων λαών. Διατηρεί, λένε, τον θρύλο, και την γοητευτική της θηλυκότητα επειδή κατάγεται από τρομακτικές Σειρήνες, σύμβολο του αρχέγονου ανδρικού φόβου για τη γυναίκα, και την θάλασσα που είναι άστατη και της μοιάζει.
Στην αρχαία Ελλάδα, το ανάλογο ήταν οι τρεις κόρες του ποταμού Αχελώου και της νύμφης Καλλιόπης. Συγκέντρωσαν επάνω τους τις φοβίες και τις προκαταλήψεις του ανδρικού κόσμου των ναυτικών για τη γυναίκα που ξελογιάζει, αλλά δεν ικανοποιεί, και έγιναν Σειρήνες, σύμβολα του πειρασμού, στα οποία ενέδωσαν άτυχοι σύντροφοι του Οδυσσέα.
Η ουρά του ψαριού ήταν μια φυσική εξέλιξη στον μύθο, απεικόνιση της διπλής φύσης του πόθου του άνδρα για την ξελογιάστρα που με το πρόσωπο, την φωνή και το στήθος τον παρασύρει σε όνειρα, αλλά αρνείται ή δεν μπορεί να του παραδοθεί ολόκληρη.
Απόγονος του αρχαίου συμβόλου φέρεται η «Παναγιά η Γοργόνα», όπως την βλέπουμε στα ακρόπλωρα των καϊκιών. Και φυσικά η «Αδελφή του Μεγα-Αλέξανδρου» που μονότονα, μαζί με τον ήχο από τα κύματα, κάνει και ξανακάνει στους αιώνες την ερώτηση «Ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος;»
Και σε αυτόν τον ρόλο είναι ένα μυθικό πλάσμα, με επικίνδυνες διαθέσεις. Ο θρύλος λέει ότι αν ο θαλασσινός της πει την αλήθεια, εκείνη που την ξέρει αλλά δεν θέλει να την ακούει, βουλιάζει το καράβι του.
Βανδαλισμοί
Αυτό το άγαλμα έχει υποστεί ζημιά και έχει παραμορφωθεί πολλές φορές από τα μέσα της δεκαετίας του 1960, για διάφορους λόγους, αλλά έχει αποκατασταθεί όλες τις φορές.
Στις 24 Απριλίου 1964, το κεφάλι του αγάλματος κόπηκε και κλάπηκε από πολιτικοποιημένους καλλιτέχνες της Καταστασιακής Διεθνούς, μεταξύ των οποίων και ο Γιον Νας. Το κεφάλι ποτέ δεν βρέθηκε και ένα νέο κεφάλι δημιουργήθηκε και τοποθετήθηκε στο άγαλμα. Στις 22 Ιουλίου 1984, κόπηκε το δεξί χέρι και επιστράφηκε δύο ημέρες αργότερα, από δύο νέους άνδρες. Το 1990, σε μια προσπάθεια να κοπεί το κεφάλι του αγάλματος, έμεινε σε αυτό μια τομή 18 εκ. στο λαιμό.
