Το ημερολόγιο λέει 16 Οκτωβρίου 1968. Είναι η πέμπτη ημέρα των ολυμπιακών αγώνων στο Μεξικό, των πρώτων που πραγματοποιούνται σε χώρα της Λατινικής Αμερικής. Ο αγώνας των 200 μέτρων ολοκληρώνεται με τον Αμερικανό Τόμι Σμιθ να καταρρίπτει το παγκόσμιο ρεκόρ και να παίρνει το χρυσό. Στην δεύτερη θέση ο Αυστραλός Πίτερ Νόρμαν με χρόνο 20.06, κάνοντας εθνικό ρεκόρ που μέχρι σήμερα δεν έχει καταρριφθεί, και τρίτος ήρθε ο, επίσης Αμερικανός, Τζον Κάρλος. Όμως αυτό που θα ακολουθούσε θα ήταν πολύ σημαντικότερο από κάθε μετάλλιο και κάθε ρεκόρ.
Οι δυο αμερικανοί εμφανίστηκαν στην απονομή χωρίς παπούτσια, φορώντας μαύρες κάλτσες θέλοντας να αναδείξουν την φτώχεια των μαύρων. Ο Σμιθ φορούσε ένα μαντήλι-σύμβολο της μαύρης περηφάνιας, ενώ ο Κάρλος είχε ξεκούμπωτο το πάνω μέρος της φόρμας του, τιμώντας όλους τους Αμερικανούς εργάτες και φορώντας ένα κολιέ με χάντρες “ αφιερωμένο σε όλους τους νεκρούς, από λιντσάρισμα ή κρέμασμα, για τους οποίους κανείς δεν προσευχήθηκε”.
Ο Πίτερ Νόρμαν, όχι μόνο ήταν ενήμερος για τη διαμαρτυρία των συναθλητών του, αλλά φορούσε και ο ίδιος μια κονκάρδα της ολυμπιακής οργάνωσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Όπως έλεγε αργότερα ο Κάρλος “Περίμενα να δω φόβο στα μάτια του αλλά αντ΄αυτού είδα αγάπη“.
Κατά την διάρκεια του εθνικού ύμνου των ΗΠΑ, οι δυο μαύροι αθλητές σήκωσαν ψηλά τις γροθιές τους, κατέβασαν το κεφάλι και έμειναν σιωπηλοί. Ο Σμιθ δήλωσε αμέσως μετά: “Αν νικήσω θα είμαι ένας Αμερικανός και όχι μαύρος. Αν κάνω κάτι κακό, θα βγουν και θα πουν ότι είμαι ένας νέγρος. Είμαστε μαύροι και είμαστε περήφανοι γι αυτό.”
Στο στάδιο επικράτησε σιωπή. Η τιμωρία δεν άργησε να έρθει αν και ήδη είχαν γίνει αντιρατσιστικά σύμβολα. Ο επικεφαλής της αμερικανικής αποστολής είπε οτι οι αθλητές θα πληρώσουν αυτό που έκαναν για όλη τους ζωή κι ότι η πράξη τους δεν είχε καμία σχέση με τον αθλητισμό. Ο Κάρλος κι ο Σμιθ αμέσως αποβλήθηκαν από την αμερικανική ολυμπιακή ομάδα κι εκδιώχθηκαν από το ολυμπιακό χωριό. Μόλις γύρισαν στην πατρίδα τους, ήρθαν αντιμέτωποι ακόμη και με απειλές για τη ζωή τους όμως με το πέρασμα του χρόνου και σχετικά γρήγορα αποδείχθηκε ότι έκαναν το σωστό κι έγιναν «πρωταθλητές» στον αγώνα για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Τα πράγματα για τον Νόρμαν ήταν διαφορετικά. Το 1972 οι Αυστραλοί δεν τον έστειλαν στους Ολυμπιακούς του Μονάχου αν και είχε κερδίσει την πρόκριση. Οι συμπατριώτες του του συμπεριφέρθηκαν σαν να ήταν ξένος. Η οικογένειά του απομονώθηκε κι ο ίδιος δεν μπορούσε να βρει δουλειά. Για κάποιο διάστημα δούλεψε σαν γυμναστής και άλλες φορές δούλευε σε κρεοπωλείο. Δεν σταμάτησε ποτέ όμως να μάχεται για την ισότητα. Απογοητευμένος, συνέχισε να τρέχει σε ερασιτεχνικό επίπεδο. Ένας σοβαρός τραυματισμός όμως τον οδήγησε στην κατάθλιψη και τον αλκοολισμό.
Για πολλά χρόνια ο Νόρμαν είχε μόνο μία ελπίδα να ανακάμψει. Τον καλούσαν να καταδικάσει την πράξη των συναθλητών του και σε αντάλλαγμα θα έπαιρνε μια χάρη από το σύστημα που τον είχε εξοστρακίσει. Μία χάρη που θα του επέτρεπε να βρει μια σταθερή δουλειά στην αυστραλιανή Ολυμπιακή Επιτροπή και να πάρει μέρος στη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του Σύδνεϋ το 2000. Ο Νόρμαν δεν ενέδωσε ποτέ. Αν και υπήρξε ο μεγαλύτερος Αυστραλός σπρίντερ στην ιστορία της χώρας και ο κάτοχος του ρεκόρ των 200 μέτρων δεν εκλήθη ποτέ στους Ολυμπιακούς του Σύδνεϋ.
Ο Νόρμαν πέθανε ξαφνικά από ανακοπή το 2006, χωρίς να ακούσει ούτε μια τυπική συγγνώμη. Στην κηδεία του ο Τόμι Σμιθ και ο Τζον Κάρλος, φίλοι του από τότε, ήταν αυτοί που κράτησαν το φέρετρο αποχαιρετώντας τον ως ήρωα. «Ο Πίτερ ήταν ένας μοναχικός στρατιώτης. Επέλεξε εσκεμμένα να θυσιαστεί για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Δεν υπάρχει άλλος εκτός από αυτόν που η Αυστραλία θα έπρεπε να αναγνωρίζει και να τιμά. Πλήρωσε το αντίτιμο της επιλογής του. Δεν ήταν απλά μία κίνηση για να μας βοηθήσει, ήταν ο αγώνας του. Ήταν ένας λευκός Αυστραλός ανάμεσα σε δύο έγχρωμους που στάθηκαν μαζί τη στιγμή της νίκης, ενωμένοι για τον ίδιο αγώνα» έλεγε ο Τζον Κάρλος.
Μόλις το 2012 το Αυστραλιανό κοινοβούλιο ζήτησε επισήμως συγγνώμη στον Νόρμαν με την ακόλουθη δήλωση: “Αυτή η Βουλή αναγνωρίζει τις εξαιρετικές αθλητικές επιδόσεις που Πίτερ Νόρμαν που κέρδισε το ασημένιο μετάλλιο στα 200μ. το 1968 στους Ολυμπιακούς του Μεξικού με χρόνο 20.06 το οποίο δεν έχει καταρριφθεί ακόμα στη χώρα μας. Αναγνωρίζει την γενναιότητα του Πίτερ Νόρμαν να φορέσει την κονκάρδα για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο βάθρο, σε αλληλεγγύη με τους Αφροαμερικανούς αθλητές Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος που χαιρέτησαν με την γροθιά της Μαύρης Δύναμης. Ζητάει συγγνώμη από τον Πίτερ Νόρμαν για το λάθος που έγινε από την Αυστραλία με τον να μην τον στείλει το 1972 στους Ολυμπιακούς του Μονάχου αν και ήταν ικανός και αναγνωρίζει τον δυναμικό ρόλο που ο Πίτερ Νόρμαν έπαιξε στην αντιμετώπιση του ρατσισμού”
Σε μία περίοδο που τόσο ο αθλητισμός, όσο και η κοινωνία γενικότερα μαστίζεται από φαινόμενα ρατσισμού, είναι το λιγότερο συγκινητικό να υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν τα πάντα και θυσιάζουν τον εαυτό τους για έναν καλύτερο κόσμο.
Πηγές: Μηχανή του χρόνου, sport24, wikipedia
