Η αποψινή στήλη μας “Το Θέατρο της Δευτέρας” είναι αφιερωμένο στο πολυαγαπημένο έργο του Νιλ Σάιμον “Ηλίθιοι/Fools”, ένα έργο πολύ παραπάνω από μια απλή ρομαντική κομεντί, όπως συχνά χαρακτηρίζεται, μια κωμωδία με παιδαγωγικά διδάγματα, που πραγματεύεται θέματα όπως η μόρφωση και ο έρωτας.
Ο συγγραφέας
Ο Σάιμον (πλήρες όνομα: Μάρβιν Νιλ Σάιμον) γεννήθηκε στο Μπρονξ της Νέας Υόρκης από Εβραίους γονείς, ο πατέρας του ήταν πωλητής υφασμάτων και η μητέρα του ασχολιόταν κυρίως με τα οικιακά. Μεγάλωσε την εποχή της “Μεγάλης Ύφεσης”, της οποίας οι οικονομικές δυσκολίες προκάλεσαν πολλά σκαμπανεβάσματα στις σχέσεις των γονιών του, πολλές φορές δε ο πατέρας του είχε εγκαταλείψει την οικογένειά του για μεγάλα χρονικά διαστήματα και έτσι η παιδική του ηλικία χαρακτηρίστηκε από καυγάδες, οικονομική ανέχεια και δυστυχία. Το καταφύγιό του ήταν πρώτα οι κινηματογραφικές αίθουσες και στη συνέχεια η συγγραφή, ώστε να ξορκίζει τη βαριά, ασφυκτική ατμόσφαιρα της οικογενειακής του εστίας.
Ξεκίνησε αμέσως μετά τον πόλεμο να γράφει σκετσάκια για κωμικούς του ραδιοφώνου και κατόπιν της τηλεόρασης, μαζί με τον κατά 8 χρόνια μεγαλύτερο αδελφό του Ντάνιελ Σάιμον. Το πρώτο θεατρικό του έργο, το Παίξε την τρομπέτα σου (Come Blow Your Horn) ανέβηκε στο Μπρουκς Άτκινσον Θίατερ του Μπρόντγουεϊ το 1961. Από εκεί κι έπειτα ήρθαν οι μεγάλες του επιτυχίες: το 1963 το έργο Ξυπόλυτοι στο Πάρκο, και το 1965 το έργο Ένα παράξενο ζευγάρι, με το οποίο κέρδισε το πρώτο βραβείο Τόνυ της καριέρας του. Τα επόμενα χρόνια θα προταθεί 17 φορές για Τόνυ και θα κερδίσει ακόμη δυο, για τα έργα Τα παιδιά από το Μπιλόξι και Lost in Yonkers. Το 1966 γράφει την πρόζα για το μιούζικαλ Sweet Charity και το 1968 ανεβάζει τη Σουίτα για δυο (Plaza Suite), ένα τρίπρακτο έργο αποτελούμενο από 3 μονόπρακτα που διαδραματίζονται στην ίδια σουίτα του ξενοδοχείου Πλάζα της Νέας Υόρκης.
Η μεγαλύτερη επιτυχία του την δεκαετία του ’70 ήταν η μαύρη κωμωδία Ο φυλακισμένος της κεντρικής λεωφόρου, η οποία μεταφέρθηκε με μεγάλη επιτυχία στη μεγάλη οθόνη το 1975, σε σενάριο του Νιλ Σάιμον. Το 1977 ανεβάζει την αυτοβιογραφική Καινούρια σελίδα, με θέμα τον δεύτερο γάμο ενός χήρου. Ο Σάιμον σε πολλές περιπτώσεις υπήρξε αυτοβιογραφικός, οι ιστορίες του συχνά διαδραματίζονται στις γειτονιές της εργατικής τάξης της Νέας Υόρκης, παρόμοιες με εκείνες στις οποίες μεγάλωσε. Στο επίκεντρο των έργων του βρίσκονται τα προβλήματα και τα άγχη της καθημερινότητας της μικρομεσαίας τάξης και μέσα από ένα σατυρικό πρίσμα, αναδεικνύεται ως ο πιο εύστοχος παρατηρητής των οικογενειακών και συζυγικών σχέσεων του σύγχρονου ανθρώπου. Το 1983 άρχισε να γράφει μια τριλογία-αναφορά στα νεανικά του χρόνια, την επονομαζόμενη «τριλογία του Μπράιτον Μπητς»: Αναμνήσεις από το Μπράιτον Μπητς, Τα παιδιά από το Μπιλόξι και Προορισμός το Μπρόντγουεϊ. Γι’ αυτά τα έργα έλαβε μερικές από τις καλύτερες κριτικές του. Επίσης το 1983 έγινε ο μόνος εν ζωή θεατρικός συγγραφέας του οποίου το όνομα έφερε τιμητικά ένα από τα θέατρα της Νέας Υόρκης. Το 1991 με το έργο του Lost in Yonkers τιμήθηκε με το Βραβείο Πούλιτζερ.
Ο Simon εργάστηκε ως σεναριογράφος σε περισσότερες από είκοσι ταινίες και έλαβε τέσσερις υποψηφιότητες για όσκαρ σεναρίου. Ορισμένα από τα σενάρια του είναι προσαρμογές των δικών του θεατρικών έργων, αλλά κάποια είναι πρωτότυπα έργα, όπως Οι επαρχιώτες ή Πρόσκληση Σε Γεύμα Από Έναν Υποψήφιο Δολοφόνο. Παρόλο που οι περισσότερες από τις ταινίες του έκαναν επιτυχία, ο Σάιμον έβλεπε τη δουλειά του σεναριογράφου ως πάρεργο.
Η ιστορία πίσω από το έργο
Θρυλείται ότι το έργο γράφτηκε στα πλαίσια ενός διακανονισμού στο διαζύγιο του Νιλ Σάιμον από τη σύζυγό του. Ο Σάιμον της παραχωρούσε τα κέρδη του από την επόμενη θεατρική του δουλειά και έτσι αποφάσισε να γράψει ένα υποδεέστερο έργο που δεν θα ανέβαινε για πολλές παραστάσεις. Με δεδομένο ότι το έργο κατέβηκε μετά από 40 παραστάσεις, πέτυχε το στόχο του. Έκτοτε βέβαια το έργο έχει ανεβεί αμέτρητες φορές από θιάσους σε όλο τον κόσμο.
Το 1990 και με την άδεια του συγγραφέα το έργο μεταφέρθηκε σε musical. Εκτός από το ανανεωμένο λιμπρέτο, τη μουσική και τα 14 τραγούδια, προσετέθη και ένας επιπλέον χαρακτήρας.
Υπόθεση
Η ιστορία διαδραματίζεται σε ένα μικρό χωρίο της Ουκρανία, το Κουλιέντσικοφ. Ο δάσκαλος Λεόν Τολτσίνσκι καταφθάνει στο χωριό και μετά από μερικές επεισοδιακές συναντήσεις με τους όχι και τόσο ευφυείς κατοίκους του χωριού θα βρει το σπίτι του νέου του εργοδότη, Ζουμπρίτσκι. Εκεί θα γνωρίσει τη σύζυγό του Λένια και την κόρη τους Σοφία την οποία και θα ερωτευθεί παράφορα. Θα παρατηρήσει όμως πάλι ότι και αυτή είναι το ίδιο αν όχι περισσότερο αδαής όσο και οι υπόλοιποι.
Σύντομα θα ανακαλύψει οτι η ηλιθιότητα των κατοίκων δεν είναι συμπτωματική αλλά το αποτέλεσμα μιας “κατάρας” που βασανίζει την περιοχή για 200 χρόνια, και πως θα πέσει και ο ίδιος θύμα της αν δεν καταφέρει σε 24 ώρες να εκπαιδεύσει τη Σοφία ή να παντρευτεί μια απόγονο της οικογένειας του ανθρώπου που έριξε την κατάρα…
Τα πρόσωπα του έργου
Πρωταγωνιστής του έργου είναι ο Λέων Στεφάνοβιτς Τολτσίνσκι, ο νεαρός δάσκαλος γεμάτος με όνειρα και δίψα για να εκτελέσει το διδακτικό του έργο. Ο Λέων βρίσκει τον έρωτα στα μάτια της Σοφίας Ιρένας Ελένιας Ζουμπρίτσκι, της νεαρής του μαθήτριας, η οποία παρά το γεγονός ότι είναι θύμα της “κατάρας”, είναι πρόθυμη να μάθει και να ξεφύγει από τα δεσμά της άγνοιας. Οι γονείς της, Δόκτωρ Νικολάι Ζουμπρίτσκι και Λένια Ζουμπρίτσκι είναι άνθρωποι απλοί, οι οποίοι παρά την αφέλειά τους, οραματίζονται ένα καλύτερο μέλλον για την κόρη του, Σοφία. Ακόμη, ο απόγονος του κόμη που έριξε την κατάρα στο χωριό, είναι ο Γκρεγκόρ Μιχαήλοβιτς Μπρεζνόφσκι Φιοντόρ Γιουσέκεβιτς, που όλοι τον αποκαλούν “Κόμη Γκρεγκόρ”. Οι πολίτες του χωριού τον φοβούνται, όμως ο ίδιος δε μπορεί παρά να είναι και αυτός θύμα της κατάρας. Δευτερεύοντες ρόλοι είναι αυτοί του ταχυδρόμου, Μίσκιν, του δικαστή, του βοσκού, Τάδε Τάδε Σνέτσκι και της Γιέντσνα, που ασχολείται μς το γενικό εμπόριο.
Τα διδάγματα του έργου
Το θεατρικό οι “Ηλίθιοι” αποτελεί ένα έργο ριζοσπαστικό, που διδάσκει στο θεατή του, πως ο μόνος ηλίθιος είναι αυτός που πιστεύει στην ηλιθιότητα του. Είναι αυτός που αφήνεται να γίνει άθυρμα στα χέρια των ισχυρών, που του επιβάλλουν την δική τους άποψη γι’αυτόν. Είναι ακόμη αυτός, που απομακρύνεται από την γνώση και επαναπαύεται στην άγνοια.
Το Κουλιέντσικοφ ήταν ένα χωριό ηλιθίων, καταδικασμένο στην απαιδευσία. Πόσα ακόμη όμως Κουλιέντσικοφ υπάρχουν εκεί έξω…;
Δείτε την παράσταση εδώ:
