«Λεωφορείον ο Πόθος» του Τενεσί Ουίλιαμς

Το «Λεωφορείον ο Πόθος» (τίτλος πρωτοτύπου A streetcar named Desire) είναι ένα από τα κορυφαία έργα θεατρικού ρεαλισμού του 20ου αιώνα και το πλέον γνωστό του βραβευμένου με Πούλιτζερ Αμερικανού θεατρικού συγγραφέα Τενεσί Ουίλιαμς.

Η Μπλανς Ντιμπουά, μια ευαίσθητη, εξαντλημένη γυναίκα, μια μοναχική και νευρωτική δασκάλα, φτάνει στο σπίτι της μικρότερης αδελφής της Στέλλα και του συζύγου της Στάνλεϊ Κοβάλσκι. Εγκαθίσταται μαζί τους και επιμένει να ζει υπεροπτικά και νοσταλγώντας τα περασμένα “μεγαλεία”. Η κόντρα της με τον σκληροτράχηλο μετανάστη από την Πολωνία, Στάνλεϊ, αποπνέει έναν απαγορευμένο και έντονο ερωτισμό. Αποκαλύπτεται πως η Μπλανς έχει κατασπαταλήσει την οικογενειακή περιουσία των δύο αδερφών κι ότι εκτός των άλλων είχε διωχτεί από το σχολείο στο οποίο δούλευε λόγω ανάρμοστων σχέσεων με διάφορους άνδρες, έτσι διαλύονται οι πιθανότητες της να έφτιαχνε τη ζωή της με τον φίλο του Στάνλεϊ, Μιτς. Το δράμα κορυφώνεται με τον βιασμό της Μπλανς από τον Κοβάλσκι, η Μπλανς χάνει τα λογικά της και αποχωρεί με την συνοδεία ψυχιάτρου.

Το έργο, γραμμένο το 1947, έχει εμβληματικούς πρωταγωνιστές -ρόλους που έχουν ερμηνεύσει κατά καιρούς σπουδαίοι ηθοποιοί στο θέατρο και στον κινηματογράφο- τον Πολωνό μετανάστη Στάνλεϊ Κοβάλσκι, σκληρό, εκρηκτικό και ανερχόμενο μικροαστό, και την αδερφή της γυναίκας του, Μπλανς Ντιμπουά, απόγονο αριστοκρατικής οικογένειας του Αμερικανικού Νότου, ανατρεπτική, «αλλόκοτη» και νευρωτική. Η κανονικότητα της ζωής του Στάνλεϊ και της γυναίκας του, Στέλλας και του κοινωνικού τους περίγυρου ανατρέπεται από την άφιξη της Μπλανς. Μέσα από την επαφή των διαφορετικών κοσμοθεωριών και συναισθημάτων, ο Τ. Ουίλιαμς θίγει ψυχοκοινωνικά θέματα, όπως οι αντοχές των αντιλήψεων και των ηθικών κανόνων της κοινωνίας και των ανθρώπων, η βία, τα ερωτικά πάθη, η μοναξιά και η ανάγκη συντροφικότητας και αγάπης, αλλά και θέματα ταμπού για την εποχή, όπως ο ρατσισμός, οι νευρικές διαταραχές και η κατάθλιψη.

Το έργο ανέβηκε για πρώτη φορά στην Νέα Υόρκη το 1947 σε σκηνοθεσία Ηλία Καζάν, ενώ το 1949, έχοντας ήδη αποσπάσει διθυραμβικές κριτικές και το βραβείο Πούλιτζερ, ανέβηκε στο Λονδίνο σε σκηνοθεσία Λόρενς Ολίβιε. Το 1951, έγινε διάσημο σε όλον τον κόσμο με την πολυβραβευμένη μεταφορά του στον κινηματογράφο. σε σκηνοθεσία Ηλία Καζάν και με πρωταγωνιστές την Βίβιαν Λη, που είχε υποδυθεί την βασική ηρωίδα Μπλανς Ντιμπουά στο Λονδίνο και τον Μάρλον Μπράντο που είχε υποδυθεί το κεντρικό ρόλο του Πολωνού μετανάστη Στάνλεϋ Κοβάλσκι στη Νέα Υόρκη.

Πολλές ήταν οι σπουδαίες Ελληνίδες και ξένες ηθοποιοί που υποδύθηκαν τον θρυλικό ρόλο της Μπλανς Ντιμπουά. Μεταξύ αυτών, η Τζέσικα Λανγκ, η Γκλεν Κλόουζ, η Κέιτ Μπλάνσετ κ.ά. Στην Ελλάδα, το «Λεωφορείον ο Πόθος» θα δώσει στη Μελίνα Μερκούρη τον πρώτο μεγάλο της ρόλο, όταν το 1949 θα ερμηνεύσει την Μπλανς Ντιμπουά στο Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν, ενώ εξέχουσα ήταν η ερμηνεία και της Έλλης Λαμπέτη το 1966 (λέγεται μάλιστα ότι ο Σεφέρης εξέφρασε τον ενθουσιασμό του για την ερμηνεία της σε προσωπική επιστολή που έστειλε στην ηθοποιό).

Ο Τενεσί Ουίλιαμς είχε επιρροές από τον Άντον Τσέχωφ, τον Αύγουστο Στρίντμπεργκ κι άλλους συγγραφείς. Συνήθης φυσιογνωμία στα έργα του είναι η ηρωίδα στα όρια της παράνοιας, με καθαρές επιρροές από την ζωή της αδερφής του, Ρόουζ. Από την αδερφή του και τη μητέρα του φαίνεται ότι εμπνέεται για τους γυναικείους χαρακτήρες (Laura, Amanda) στον «Γυάλινο Κόσμο», ενώ ο χαρακτήρας της Μπλανς Ντυμπουά στο «Λεωφορείον ο Πόθος» φαίνεται να βασίστηκε στην Ρόουζ, αλλά και στον ίδιο, καθώς την περίοδο που έγραφε το έργο, πίστευε ότι θα πεθάνει κι ότι αυτό θα αποτελούσε το κύκνειο άσμα του.

Στο «Λεωφορείον ο Πόθος», ο Ουίλιαμς ξεσκεπάζει τα μύχια του συναισθηματικού κόσμου του καθενός από εμάς, επισημαίνοντας ότι το σύνολο των ηθικών κανόνων που διέπουν τις κοινωνίες ανά εποχή είναι ευθέως ανάλογο με τις ελεύθερες ή μη ελεύθερες αντιλήψεις των ανθρώπων.

Από τις 21/05/2020 έως τις 28/05/2020 το Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας προσφέρει στα πλαίσια των διαδικτυακών θεατρικών προβολών του το αριστούργημα του Tennessee Williams, «Λεωφορείον ο Πόθος», όπως ανέβηκε στη σκηνή του Young Vic το 2014, με τη Gillian Anderson («Τhe X Files», «Η Ώρα της Πτώσης», «Σεξουαλική Αγωγή») στον ρόλο της Blanche DuBois. Μπορείτε να το παρακολουθήσετε παρακάτω (διαθέσιμο ως τις 28/05/2020):

ΠΗΓΕΣ: https://youfly.com/athens/news/article/666946783678562304/leoforeion-o-pothos-tou-tenesi-ouiliams-sto-diachrono-theatro , https://www.philenews.com/downtown/politismos/article/927695/tiledialexi-leoforeion-o-pothos-tenesi-oyiliams , https://www.hallofpeople.com/gr/books/streetcar-desire.php , https://www.artandlife.gr/athens/events/leoforeion_o_pothos_toy_tennesi_oyiliams