Διαβάζοντας το θεατρικό έργο του βραβευμένου συγγραφέα Ζουζέπ Μαρία Μιρό, «Η Αρχή του Αρχιμήδη», αναρωτιόμαστε, όπως αναφέρει και η μεταφράστρια Μαρία Χατζηεμμανουήλ, «για το αν φτάσαμε στην εποχή που ο όχλος, στο όνομα της οποιασδήποτε «ασφάλειας», πραγματικής ή φανταστικής, εκτοπίζει και αντικαθιστά το σκεπτόμενο άτομο; Φτάσαμε στην εποχή του εκφασισμού των δημοκρατικών κοινωνιών μας;»
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
Ο Ζουζέπ Μαρία Μιρό είναι απόφοιτος του τμήματος Σκηνοθεσίας και Δραματουργίας του Institut del Teatre (Ινστιτούτο Θεάτρου) της Βαρκελώνης και του τμήματος Δημοσιογραφίας του UAB (Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης). Έχει γράψει, μεταξύ άλλων, τα έργα Καπνός, Nerium Park, Η αρχή του Αρχιμήδη, Gang Bang και Η γυναίκα που έχανε όλα τα αεροπλάνα.
Έχει βραβευθεί πάνω από δέκα φορές για τα έργα του, ενώ έχει τιμηθεί δύο φορές και με το σπουδαίο Βραβείο Born. Τα έργα του έχουν ανέβει σε αρκετές χώρες, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται η Αργεντινή, το Μεξικό, η Αγγλία, η Ρωσία, η Κροατία, το Πουέρτο Ρίκο, η Ελλάδα και η Κύπρος, ενώ έχουν διαβαστεί υπό τη μορφή θεατρικού αναλογίου στην Ιταλία, στη Γαλλία (Παρίσι, Νορμανδία, Φεστιβάλ Mousson d’Eté και La Comédie Française), στη Ρωσία και στην Ελλάδα (4ο Ιβηροαμερικανικό Φεστιβάλ Θεατρικών Αναλογίων). Επιπλέον, έχει υπογράψει τη δραματουργική επεξεργασία πολλών έργων.
Επίσης, ο Μιρό έχει σκηνοθετήσει δικά του έργα, ενώ έχει διατελέσει βοηθός σκηνοθέτη δίπλα σε ονόματα όπως ο Ξαβιέ Αλμπερτί, ο Ξαβιέ Πουζολράς και η χορογράφος Ζερμάνα Σιβέρα. Από το 2013, είναι μέλος της επιτροπής ανάγνωσης του Εθνικού Θεάτρου της Καταλονίας (TNC).
«Η Αρχή του Αρχιμήδη»
Ένας δάσκαλος κολύμβησης, ο Τζόρντι, που έχει αναλάβει τους Ιππόκαμπους, τους μικρότερους σε ηλικία επίδοξους κολυμβητές, έρχεται αντιμέτωπος με μια σοβαρή κατηγορία: πως στην προσπάθειά του να καθησυχάσει έναν μαθητή που φοβόταν να μπει στην πισίνα χωρίς σωσίβιο, τον φίλησε στο στόμα. Ένα κοριτσάκι λέει στη μαμά του ότι τον είδε να φιλάει στο στόμα ένα αγοράκι και η «είδηση» αναρτάται από τη μητέρα του κοριτσιού σε σελίδα των γονιών στο facebook με τη λασπολογία του ονόματος του προπονητή να παίρνει τεράστιες διαστάσεις. Τις καταγγελίες των γονιών μεταφέρει στον Τζόρντι η διευθύντρια του κολυμβητηρίου προσπαθώντας να ανιχνεύσει την αλήθεια. Ο ίδιος ισχυρίζεται πως όντως φίλησε το παιδί, αλλά στο μάγουλο, και η κίνησή του ήταν απλά μια τρυφερή κίνηση για να το ηρεμήσει. Καθώς η πλοκή εξελίσσεται, φωτίζονται όλες οι αντιμαχόμενες πλευρές, προβάλλονται όλες οι απόψεις, χωρίς να διαφαίνεται πού τελειώνει η αλήθεια και πού αρχίζει το ψέμα. Όλα είναι ρευστά και είναι θέμα οπτικής. Ο θεατής προβληματίζεται, ανασκαλεύει μέσα του όσα είδε και άκουσε και βγάζει τα συμπεράσματά του.
Η εξιστόρηση των γεγονότων δεν ακολουθεί την αναμενόμενη χρονική ακολουθία και το στοιχείο αυτό προσφέρει ένταση, μυστήριο, αγωνία ανεβάζοντας την αδρεναλίνη με γεωμετρική πρόοδο στα ύψη καθώς το φινάλε πλησιάζει. Κάθε σκηνή διακόπτεται από σκοτάδι και έπειτα μια παιδική φωνούλα αναγγέλλει την ώρα ώστε να μπορέσεις να καταλάβεις αν η σκηνή που θα ακολουθήσει συνέβη λίγο νωρίτερα ή λίγο αργότερα. Αυτές οι χρονικές εναλλαγές διαμορφώνουν ουσιαστικά και το έδαφος για να κατανοήσεις, να σκεφτείς, να παρατηρήσεις τις λεπτομέρειες και να αποσαφηνίσεις τις καταστάσεις.
2018. Θέατρο Skrow. Η σκηνή στη μέση της αίθουσας. Αριστερά και δεξιά καθίσματα για τους θεατές. Δίνουν την εντύπωση εδράνων όπου οι ένορκοι παίρνουν τις θέσεις τους και είναι έτοιμοι να δουν, να ακούσουν και να βγάλουν ετυμηγορία. Αθώος ή ένοχος. Το σκηνικό, ένας χώρος αποδυτηρίων. Με φωριαμούς, παιχνίδια για το νερό, πίνακες ανακοινώσεων, σωσίβια, ένα φαρμακείο πρώτων βοηθειών. Ό,τι είναι απαραίτητο. Οι λάμπες φθορίου προσδίδουν μια ψυχρή νότα και παραπέμπουν σε μια ανακριτική ατμόσφαιρα. Τα φώτα σβήνουν και το σκοτάδι διαταράσσεται από τους ήχους των παφλασμών στην πισίνα και μια παιδική φωνούλα που λέει την ακριβή ώρα που ξεκινάει η υπόθεση του έργου. Και η ιστορία αρχίζει…
Το λιτό σκηνικό διαδραματίζει εξίσου σημαίνοντα ρόλο στη συναρπαστική απόδοση του κειμένου. Αντιστρέφεται σε τακτά χρονικά διαστήματα και οι ηθοποιοί εμφανίζονται από την αντίθετη πλευρά από εκεί που τους άφησες την τελευταία φορά που παρακολούθησες το επίμαχο καρέ. Σαν να περιστρέφεται η σκηνή κατά 180 μοίρες. Και ουσιαστικά είναι σαν να βλέπεις την αντίθετη πλευρά της αλήθειας. Σαν να σου παρουσιάζεται η άλλη οπτική. Σαν να σε προκαλεί να δεις την άλλη όψη του νομίσματος. Επιπλέον, η σκηνογραφική δωρικότητα που χαρακτηρίζει το σκηνικό, προσφέρει τη δυνατότητα στους ηθοποιούς της παράστασης να προβάλλουν τις συναισθηματικές συγκρούσεις των ηρώων, να ξετυλίξουν την υποκριτική τους δεινότητα και να προκαλέσουν τον θεατή να ταυτιστεί με τους χαρακτήρες, να παθιαστεί, να νιώσει τον θυμό να τον κατακλύζει και να πάρει θέση.
Ο ταλαντούχος και χαρισματικός Μιχάλης Συριόπουλος στο ρόλο του Τζόρντι πέτυχε το ακατόρθωτο: να σμιλεύσει τον Τζόρντι και να γίνει ένα με αυτόν. Να βυθιστεί στον ψυχισμό του και να αποδώσει κάθε αδρή λεπτομέρεια της προσωπικότητάς του και τη σταδιακή κατάρρευσή της καθώς οι αμφιβολίες για το πρόσωπό του θεριεύουν. Γέλιο και δάκρυ γίνονταν πηλός στα χέρια του καθώς μπορούσε να συγχρονίζει κινήσεις, εκφράσεις προσώπου, γλώσσα σώματος με απίστευτη ευελιξία και ευκολία προς χάριν των συναισθηματικών μεταπτώσεων του ήρωά του. Τον άφηνε να βουλιάξει στα απύθμενα νερά της κοινωνικής κατακραυγής και σπίλωσης και το επόμενο λεπτό τον τράβαγε έξω για να πάρει ανάσα, να μαζέψει τα κομμάτια του, να συνειδητοποιήσει αν έκανε κάτι λάθος. Η ερμηνεία του σε έκανε να ανατριχιάζεις, να κρατάς την αναπνοή σου, να περιμένεις άφωνος τι θα συμβεί το επόμενο δευτερόλεπτο. Με απόλυτη συναίσθηση των ορίων που δεν έπρεπε να περάσει, ο Μιχάλης Συριόπουλος απέδειξε πως ηθοποιός σημαίνει όντως φως.
Η Μαρία Φιλίνη ενσάρκωνε την διευθύντρια του κολυμβητηρίου, έναν ρόλο που παλεύει να διαχειριστεί τις αντιδράσεις των δύο αντιμαχόμενων πλευρών, να συμμεριστεί τις ανησυχίες τους, να προσπαθήσει να ξεχωρίσει την υπερβολή από την αλήθεια, να υπερασπιστεί τις αρχές της και τα πιστεύω της. Έναν ρόλο που απαιτεί αρτιότητα και μετρημένες αντιδράσεις, συγκεκριμένο ύφος, λιτή προσέγγιση. Και η Μαρία Φιλίνη το πέτυχε αποδομώντας την κατάλληλη στιγμή το σκληρό προσωπείο που φορά.
Ο Άγγελος Μπούρας υποδύθηκε τον άλλο προπονητή του έργου, ενώ ο Σεραφείμ Ράδης τον πατέρα ενός μαθητή. Και οι δύο ήταν μετρημένοι στις ερμηνείες τους, δίνοντας την κατάλληλη ώθηση στην εξέλιξη της πλοκής και προσφέροντας δύο νόρμες ανθρώπων που σίγουρα έχεις συναντήσει στην καθημερινότητά σου. Χωρίς υπερβολές, διαχειρίζονταν σωστά τις λεπτές εκφάνσεις των ρόλων τους και πυροδοτούσαν τις εξελίξεις.
«Η αρχή του Αρχιμήδη» είναι το δίχως άλλο ένα σύγχρονο έργο που κινείται με επιδεξιότητα πάνω στις διαχωριστικές γραμμές που καθορίζουν οι κοινωνικές συμβάσεις, τα στερεότυπα που υπάρχουν σε κάθε κοινωνία, οι ανασφάλειες και οι ενοχές των γονιών, η καταλυτική επίδραση των μέσων μαζικής ενημέρωσης και η απανταχού διαστρέβλωση κάθε είδους πληροφορίας στο διαδίκτυο, και όχι μόνο. Ο συγγραφέας του έργου, Ζουζέπ Μαρία Μιρό, δεν επιδιώκει να κουνήσει το δάχτυλο στον θεατή, ούτε να τον νουθετήσει. Κατορθώνει να ισορροπήσει με απόλυτη επιτυχία σε ένα τεντωμένο σκοινί πάνω από τα ευαίσθητα θέματα που αγγίζει η πένα του, χωρίς να παίρνει θέση. Και αυτό είναι ένα τεράστιο ατού που ο σκηνοθέτης Βασίλης Μαυρογεωργίου εκμεταλλεύτηκε δημιουργώντας μια εξαιρετική παράσταση, αυτή των θεατρικών σεζόν 2018-2020 στο θέατρο Skrow. Από εκείνες που νιώθεις να σε συστήνουν ξανά στη μαγεία του θεάτρου και που σε ακολουθούν για ώρες αφότου κλείσουν τα φώτα στη σκηνή. Αυτό ακριβώς νιώσαμε και εμείς, όταν παρακολουθήσαμε την παράσταση το Νοέμβριο του 2019.
Ο συγγραφέας δεν δίνει έτοιμες απαντήσεις στην «Η Αρχή του Αρχιμήδη», αλλά μας καλεί να πάρουμε θέσεις και να αναλογιστούμε σε τι είδους κοινωνία θέλουμε να ζούμε, αναδιατυπώνοντας μια σύγχρονη Αρχή του Αρχιμήδη: Κάθε σώμα που βυθίζεται στη λάσπη των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης, χάνει από την ελευθερία του τόση, όση επιθυμεί η κοινή γνώμη που την εκτοπίζει.
«Η Αρχή του Αρχιμήδη» είναι ένα άρτιο σύγχρονο έργο που μιλάει τη γλώσσα της σύγχρονης κοινωνίας, πάλλεται από τις αγωνίες της εποχής, στήνει στον τοίχο προκαταλήψεις και σου δίνει το ερέθισμα να σκεφτείς και να αποφασίσεις ποια είναι η δική σου αλήθεια.
