Τα ερωτήματα που τίθενται στο βιβλίο του Άντονι Μπέρτζες είναι αναρίθμητα. Τι είναι προτιμότερο: ένας εγκληματίας με ελεύθερη βούληση ή ένας άβουλος υπάκουος πολίτης; Ο άνθρωπος μπορεί να αλλάξει, να καταπολεμήσει τα ένστικτα του; Ποια είναι η αποτελεσματικότητα του σωφρονισμού; Μπορεί ένας εγκληματίας να επανανταχθεί ομαλά στο κοινωνικό σύνολο; Μπορεί κάποιος κακοποιός να αποκτήσει εξουσία ή αυτός που εξουσιάζει μπορεί να κακοποιό στοιχείο; Ο Μπέρτζες δε δίνει απαντήσεις σε όλα αυτά τα ερωτήματα, αντιθέτως, με την πένα του τροφοδοτεί μια ηθική διαμάχη μεταξύ καλού και κακού. Με το έργο του αυτό, αφυπνίζει, θίγει την αυθαιρεσία του συστήματος και θέτει στο επίκεντρο όχι μόνο την έκδηλη σωματική βία αλλά την υποδόρια κυβερνητική, πολιτική βία.
2. Το εμβατήριο Ραντέτσκυ, Joseph Roth, εκδόσεις PRINTA- ΡΟΕΣ
Το «Εμβατήριο Ραντέτσκυ» του Γιόζεφ Ροτ είναι ένα οικογενειακό έπος που εκτείνεται σε τρεις γενιές της οικογένειας Τρόττα, μιας οικογένειας που αναπόφευκτα χαράζει μια πορεία παράλληλη με εκείνη της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας και τον αυτοκράτορά της Φραγκίσκου Ιωσήφ σε μια εποχή που γίνεται έκδηλη η παρακμή της. Αυτό που εξυψώνει τούτο το μυθιστόρημα είναι ο αριστουργηματικός τρόπος που η Ιστορία μπλέκεται στην πλοκή, η ύπουλη εισβολή της στην πεζή καθημερινότητα των ηρώων, το πέρασμα από μια κραταιά αυτοκρατορία τη πανσπερμίας των λαών, στην παρακμή, την εποχή των εξεγέρσεων, το ξύπνημα της εθνικής μνήμης, που αρχίζει και διαχωρίζει όλους αυτούς που κάποτε ήταν περήφανοι να είναι μέλη αυτού του κράτους. Το βιβλίο φτάνει στα όρια του Α’ Παγκοσμίου πολέμου και ενώ δεν μας μιλά ποτέ ανοιχτά, ξέρουμε πως η Αυτοκρατορία δεν έχει τύχη. Το βασικό σύμβολο, τον Αυτοκράτορα, ο παππούς Τρόττα τον σώζει δια ζώσης, ο μπαμπάς Τρόττα τον βλέπει παντού σαν πορτρέτο, ο εγγονός τον σώζει, μόνο ως εικόνα, από ένα μπορντέλο. Από την άλλη, αυτές οι «χαμένες» ζωές που ζουν οι Τρόττα, οι προδιαγεγραμμένες από τον μπαμπά, τον παππού, την θέση τους ή ένα τυχαίο γεγονός που τους κάνει ήρωες, θυμίζουν πολύ το πώς περνά η ζωή όλων των ανθρώπων, και των σημερινών. Το Εμβατήριο του Ραντέτσκυ (1932)είναι, όπως το χαρακτήρισε ο Στέφαν Τσβάιχ, ένα βιβλίο αποχαιρετισμού για την αυτοκρατορία.
3. Η μέθοδος του Αριστέλη, Δημιουργώντας την Καλή Ζωή, James O’ Toole, εκδόσεις ΕΝΑΛΙΟΣ
Μελετώντας αυτό το έργο, εκτός του ότι κατάφερα να γνωρίσω καλύτερα τις θεμελιώδεις έννοιες της αριστοτελικής φιλοσοφίας με αρκετά απλοποιημένο τρόπο, μπόρεσα να γνωρίσω τρόπους ένταξής τους στην καθημερινότητά μου. Σίγουρα το δεύτερο εγχείρημα είναι πολύ πιο δύσκολο από το πρώτο και δεν επιτυγχάνεται απλώς με την ανάγνωση ενός βιβλίου, αλλά με μια ριζική αλλαγή της στάσης απέναντι στις καταστάσεις, τα πράγματα και τους ανθρώπους. Κάτι τέτοιο, ειδικά όσο μεγαλώνει κανείς, δεν είναι καθόλου εύκολο, καθώς η αλλαγή είναι μια επίπονη διαδικασία. Παρ’ όλα αυτά, μια αρχή που διαπνέει το βιβλίο είναι πως η στασιμότητα είναι ακόμα πιο βλαβερή. Νομίζω πως μια αναθεώρηση σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο είναι αναγκαία για την επίτευξη της ευτυχίας αλλά και κατ’ επέκταση της ομόνοιας. Όλοι προς τούτο χρειαζόμαστε έναν πρακτικό οδηγό καλής ζωής. Και γιατί να μην επιλέξουμε ο οδηγός αυτός να έχει αναφορές στην αρχαιοελληνική φιλοσοφία και δη την αριστοτελική.
4. Υπερηφάνεια και Προκατάληψη, Τζέην Ώστεν, εκδόσεις Κάκτος
Ξεφυλλίζοντας ένα από την εφηβική ηλικία αγαπημένο μυθιστόρημα, με την έντονη μυρωδιά του χαρτιού και την εξαιρετική μετάφραση του Ν. Μαργαρινού δεν μπορούσα παρά να νιώσω έντονη νοσταλγία. Δεν άργησα να βρεθώ νοερά σε μια εποχή που λατρεύω, την βικτωριανή και στο γνώριμο αγγλικό της τοπίο. Αν και γνώριζα την ιστορία σαν την παλάμη του χεριού μου, το συγκεκριμένο βιβλίο μου απέδειξε για ακόμα μια φορά πως είναι ανεξάντλητο. Πράγματι, κατάφερα να το δω με μια εντελώς διαφορετική ματιά, περισσότερο διεισδυτικά, πιο σαρκαστικά. Συνειδητοποίησα, μετά λύπης μου, τις ομοιότητες που παρουσιάζει η αγγλική κοινωνία με την δική μας, τις αγκυλώσεις που επικρατούσαν και εξακολουθούν να υφίστανται, τις δυσκολίες της στενής επαφής. Έβρισκα στοιχεία του εαυτού μου αυτή την φορά σε πολλούς από τους συμμετέχοντες στα δρώμενα της ιστορίας, απορούσα με διάφορες αντιδράσεις, συναισθανόμουν την αγωνία, την απογοήτευση, τις ματαιωμένες προσδοκίες και την ελπίδα των ηρώων. Με άλλα λόγια, γινόμουν για ακόμα μια φορά κομμάτι μιας πολυπρόσωπης συναρπαστικής ιστορίας ρομάντζου και σάτιρας που παραμένει επίκαιρη και αγαπημένη όσοι αιώνες και αν περάσουν!
5. Αναρχικός Τραπεζίτης, Φερνάντο Πεσόα, εκδόσεις Αργοναύτης
Αρπάξαμε στα χέρια μας αυτό το ολιγοσέλιδο, μεστό όμως σε ιδέες και νοήματα βιβλίο και ο λόγος ξεκίνησε. Με επιμονή ο τραπεζίτης προσπαθεί να μας πείσει ότι η αναρχία δεν είναι κάτι ουτοπικό, αλλά κάτι απτό και υλοποιήσιμο. Κηρύσσοντας την μη πίστη του σε οτιδήποτε δεν προέρχεται από την φύση και συνεπώς στην απόρριψη των κοινωνικών θεσμών, στους οποίους συγκαταλέγει την οικογένεια, τον γάμο, την θρησκεία, εκμυστηρεύεται πως αυτό που επιδιώκει είναι η αποτίναξή τους. Ο αναγνώστης ξαφνιάζεται με τις διακηρύξεις αυτές που προέρχονται ειδικά από το στόμα ενός ανθρώπου που είναι υπηρέτης του συστήματος. Η έκπληξη αυτή γίνεται ο κινητήριος μοχλός προκειμένου να συνεχίσει να παρακολουθεί τις απόψεις που να αποκαλύπτονται. Εξάλλου, στην λογοτεχνική του πορεία ο Πεσόα έχει αποδείξει όσο λίγοι πως είναι ένας άξιος μαθητής του Σωκράτης και της μαιευτικής μεθόδου, όσο και λάτρης της αυτόνομης συλλογιστικής πορείας του αναγνώστη. Δεν μας επιβάλλει τίποτα, μας αφήνει να επιλέξουμε αν θα προσπεράσουμε τις απόψεις του, αν θα τις ενστερνιστούμε, αν θα τις αμφισβητήσουμε. Αυτή είναι η πραγματική ελευθερία και ίσως, ας μας επιτραπεί η ποιητική αδεία, η ουσία της αναρχίας αυτού του αναγνώσματος. Όσοι δεν το έχετε διαβάσει, είναι ευκαιρία μέσα σε 57 μόλις σελίδες να γίνετε μέτοχοι ενός τέτοιου λογοτεχνικού πειράματος.
6. Στο τελείωμα της μέρας, Σουσώνη Αναστασία, εκδόσεις ΘΥΡΑ
Το έργο πραγματεύεται ζητήματα που μας αφορούν όλους την σύγχρονη εποχή: την σχέση παιδιών και γονέων, τις φιλίες, τις ερωτικές σχέσεις, την επαφή μας και την σχέση μας με το θείο, την αυτοκτονία, την κατάθλιψη. Για αυτό ο αναγνώστης παρασύρεται στην πορεία της ιστορίας την οποία παρακολουθεί αφενός με ενδιαφέρον, αφετέρου όμως με μια συμπόνια. Η ζωή της Ιόλης ή της Μάχης δεν είναι πολύ μακριά από τις δικές μας. Όλοι πονάμε, υποφέρουμε, πληγωνόμαστε. Όλοι αναζητάμε κάποιον να μας θεραπεύσει. Όλοι χάνουμε την πίστη και την ελπίδα μας. Μόνο για να καταλάβουμε στο τέλος, ίσως μέσα από τα λόγια αν όχι ενός αγίου ή ενός πνευματικού ανθρώπου, από τους ψίθυρους της δικής μας ψυχής ότι ο μόνος που μπορεί να μας θεραπεύσει είναι ο ίδιος μας ο εαυτός. Ίσως τότε μόνο να αντλήσουμε το θάρρος να αφήσουμε πίσω το παρελθόν και να επιδοθούμε στην ζωή. Αν κατάφερε κάτι αυτό το βιβλίο ήταν να μου υπενθυμίσει ότι ο στόχος είναι προς τον ουρανό, προς το μέλλον, προς την θέωση. Και αυτή δεν μπορεί να επιτευχθεί με κανέναν άλλον τρόπο παρά με την υπομονή, την αγάπη, την αυτογνωσία και την αλληλοπεριχώρηση. Ήταν μια αναζωογονητική λογοτεχνική εμπειρία!
7. Η Ζωή εν Τάφω, Στρατής Μυριβήλης, εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Η ζωή εν τάφω είναι το πρώτο μυθιστόρημα που έγραψε ο λογοτέχνης Στράτης Μυριβήλης, και ένα από τα πιο δημοφιλή και εμβληματικά μυθιστορήματα της ελληνικής λογοτεχνίας του 20ού αιώνα. Στο μυθιστόρημα, βασισμένο στις προσωπικές εντυπώσεις του συγγραφέα, εξιστορείται η φρίκη όχι μόνο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και κάθε πολέμου γενικότερα. Ο λοχίας του πεζικού Αντώνης Κωστούλας καταγράφει σε γράμματα-ημερολόγιο, που σκοπεύει να στείλει στην αγαπημένη του, τις εμπειρίες, τις σκέψεις και τα συναισθήματά του, κατά την περίοδο που αυτός πολεμάει στο Μακεδονικό Μέτωπο το 1917. Η Ζωή εν τάφω είναι το καλύτερο, το ανώτερο, το αρτιώτερο πεζογράφημα που έχει να δείξει από τις καταβολές της μέχρι σήμερα η νεοελληνική πεζογραφία.
8. Σκακιστική Νουβέλα, Στέφαν Τσβάιχ, εκδόσεις Άγρα
Αν και μόλις 120 σελίδες, η «Σκακιστική νουβέλα» αποτελεί ένα συναρπαστικό και πολυεπίπεδο ανάγνωσμα, που επιδεικνύει την ώριμη συγγραφική μαεστρία του Τσβάιχ. Με μία παιγνιώδη όσο και ουσιαστική αφήγηση, συνδυάζει την πολιτική αλληγορία με το ψυχογράφημα των χαρακτήρων. Τα θέματα του μονομανιακού πάθους και των μυστηρίων της ανθρώπινης φύσης ξεδιπλώνονται παράλληλα με μία σοφά εξελισσόμενη ψυχολογική προσέγγιση. Έτσι, σε μια διήγηση που κόβει την ανάσα, γίνεται αναφορά στις μεθόδους βασανιστηρίων του εθνικοσοσιαλισμού, ενώ έχουμε επίσης μια σύγκριση ανάμεσα σε δύο ανθρώπινους τύπους, ο ένας κλειστός και με αυτάρκεια στο παιχνίδι του, και ο άλλος που έζησε μια τρομερή δοκιμασία, στην οποία οφείλει την πνευματική του ιδιαιτερότητα αλλά και εξαιτίας της οποίας παραμένει υπερβολικά εύθραυστος.
9. Σιντάρτα, Έρμαν Έσσε, εκδόσεις Καστανιώτη
Το «Σιντάρτα» είναι ένα από τα αριστουργήματα του 20ου αιώνα. Ένα ινδικό παραμύθι του Έρμαν Έσσε το οποίο θέτει στο επίκεντρο το ταξίδι της αναζήτησης, την περιπέτεια της ανθρώπινης ύπαρξης, την ανάγκη του ανθρώπου να βρίσκεται σε γαλήνη με τον εσωτερικό του κόσμο. Με γραφή απλή και γλώσσα διάφανη, ο Γερμανός συγγραφέας καταφέρνει με μοναδικό τρόπο να φτάσει στην ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης, στις πιο σκοτεινές και επίπονες αναζητήσεις του ανθρώπου, όταν αυτός περνάει την πιο δύσκολη από όλες τις δοκιμασίες, το να μείνει μόνος αντιμέτωπος με τον εαυτό του. Ένας μοναχικός νέος περνάει από την περιπέτεια της υπομονής και της νηστείας, στα πλούτη και στις σαρκικές απολαύσεις και μετά επιστρέφει ξανά εκεί από όπου ξεκίνησε για να ξεκινήσει ένα καινούργιο ταξίδι.
10. ‘Οφις και Κρίνο, Νίκος Καζαντζάκης, εκδόσεις Καζαντζάκης
Το βιβλίο γραμμένο σαν ημερολόγιο αφηγείται έναν ολόκληρο σχεδόν χρόνο ενός ερωτευμένου καλλιτέχνη που πάλλεται ανάμεσα στην αγάπη και το σαρκικό πάθος. Τι δίπολο που ανάγεται στο κεντρικό θέμα του έργου αποτυπώνεται ήδη στον τίτλο του. Περιττό να αναφερθούν οι επιμέρους συμβολισμοί. Το πλατωνικό, παρθενικό συναίσθημα αντιπαραβάλλεται με την λαγνεία, τη ηδονολατρεία όπως και η ζωή με τον θάνατο. Κι όλα αυτά συμβαίνουν στα πλαίσια μιας προσωπικής εξομολόγησης που θα έμοιαζε και με ερωτική επιστολή, με προσευχή ή με ιεροτελεστία. Ο λόγος γλαφυρός, άλλοτε στάζει μέλι άλλοτε φαρμάκι με ελάχιστο κρητικό ιδίωμα. Οι λεκτικοί συνδυασμοί που αξιοποιεί ο συγγραφέας είναι μοναδικοί, αξεπέραστοι και από την αρχή κατακτούν τον αναγνώστη, πετυχαίνοντας να τον μεταφέρουν στα άδυτα του ανθρώπινου ψυχισμού. Διαβάζεται εύκολα, γρήγορα και σε οδηγεί να ερωτευτείς την ιδέα του έρωτα είτε αυτή συνεπάγεται την δημιουργία είτε την αυτοκαταστροφή. Αν δεν το έχετε στα αναγνωριστικά πλάνα σας, είναι καιρός να το εντάξετε!
11. Μικρά Άπαντα, Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, εκδόσεις Πηγή
Η συλλογή που κρατάτε στα χέρια σας περιλαµβάνει τα ολιγόλεκτα διηγήµατα του «φτωχού άγιου των γραµµάτων» µας ταξινοµηµένα χρονολογικά. Διαβάζονται λόγω του µεγέθους τους, εύκολα και γρήγορα από µικρούς και µεγάλους, είτε µυηµένους στο έργο και την πολυκύµαντη γλώσσα του είτε όχι. Όσοι δεν έχουν εντρυφήσει σχετικά, ίσως τους παροτρύνει να προστρέξουν στη συνέχεια και στα µεγαλύτερα σε έκταση έργα του ώστε να ολοκληρώσουν το παπαδιαµαντικό τους προσκύνηµα που µόνο πνευµατικό «πλούτο» µπορεί να προσφέρει. Μάλιστα αρκετά θεωρούνται αχειροποίητα, δηλαδή αριστουργήµατα, τα οποία δεν µοιάζουν πως γράφτηκαν από ανθρώπινο χέρι, αλλά κατόπιν θείας φωτίσεως. Μας κράτησε συντροφιά όλον τον χρόνο και ιδίως στις γιορτές, αφού διαβάσαμε και δημοσιεύσαμε πολλά Χριστουγεννιάτικα και Πρωτοχρονιάτικα διηγήματα από εκείνην. Είμαστε πραγματικά τυχεροί που γίναμε μάρτυρες αυτού του θησαυρού!
12. Οι μεγάλοι τέσσερις, Αγκάθα Κρίστι, εκδόσεις Ψυχογιός
Μια εγκληματική οργάνωση. Ένας άνθρωπος που θα βρεθεί στην πόρτα του Poirot. Ένας αριθμός που επαναλαμβάνεται σε μια κόλλα χαρτί: 4. Η αφορμή για ένα διεθνές κυνηγητό.
Ο Poirot και ο πιστός του φίλος Captain Hastings θα βρεθούν αντιμέτωποι με ηθικά διλήμματα και αδίστακτους εγκληματίες. Ένα πολύ ενδιαφέρον έργο, με γρήγορη- σχεδόν ασθματική πλοκή, το οποίο διαβάζοντάς το έχεις την εντύπωση ότι παρακολουθείς σύγχρονη ταινία δράσης. Η συγγραφέας αποδεικνύει πως για άλλη μια φορά είναι πολύ μπροστά από την εποχή της και η γραφή, οι χαρακτήρες και ο τρόπος που αξιοποιεί τις καταστάσεις καθιστά αυτό το έργο από τα αγαπημένα του Poirot.
13. Τσάι στη Σαχάρα, Paul Bowels, εκδόσεις Μεταίχμιο
Αυτό το «ατίθασο» βιβλίο όπως το αποκαλούσε κι ο ίδιος ο Μπόουλς, με έντονα αυτοβιογραφικά στοιχεία όσον αφορά τη φιλοσοφία του και το αίσθημα, την ατμόσφαιρα, τη σαγήνη και τον αισθησιασμό του, θεωρήθηκε απ’ όλους η αυτοβιογραφία του. ιστός στην πεποίθησή του ότι ο δυτικός πολιτισμός θα αποτύγχανε να κατακτήσει όλον τον κόσμο, ο συγγραφέας προίκισε με ατμόσφαιρα νοσταλγίας και με θολές πινελιές ηδονής το μυθιστόρημά του. «Ο ουρανός κρύβει πίσω του τη νύχτα και προστατεύει τους ανθρώπους από τον τρόμο που βρίσκεται εκεί πάνω»: η απαρτίωση της θεώρησης του μεσήλικα Πολ Μπόουλς παραπέμπει στους Ευρωπαίους γαλλόφωνους υπαρξιστές συγγραφείς του εικοστού αιώνα, στον Ζενέ, στον Καμύ, στον Σαρτρ, στον Ζιντ, σε συγγραφείς που, με τον έναν τρόπο ή τον άλλον, επιδίωξαν την «ονειρώδη» απομάκρυνσή τους από τους διανοουμενίστικους κύκλους της μητρόπολης. Το πνευματικό αποτύπωμα της ταραχώδους εκείνης εποχής υπάρχει, όπως υπάρχει και σε ένα βιβλίο πολεμικών αναμνήσεων, με τη διαφορά ότι το πεδίο της μάχης στην προκειμένη περίπτωση είναι η τελευταία αύρα της νεότητας πάνω στις ανθρώπινες σχέσεις. Και, θα προσέθετα, η πρώτη ουσιαστική αύρα της νεωτερικότητας στη λογοτεχνία.
14. Δύο Φορές Έλληνας, Μένης Κουμανταρέας, εκδόσεις Κέδρος
Ένα μυθιστόρημα-ποταμός που διατρέχει πενήντα χρόνια ελληνικής ιστορίας. Ξεκινάει από το Μάιο του ’49, ολοκληρώνεται το Μάιο του ’90 όπου μια σειρά από επινοημένα πρόσωπα διασταυρώνονται με άλλα υπαρκτά. Μια ακτινογραφία της μεταπολεμικής Ελλάδας, όπου αποτυπώνονται και συσχετίζονται ιστορικά γεγονότα με συνειδήσεις, καθημερινότητα με νοοτροπίες, ιδεολογίες και αξίες με συναισθήματα, καθώς μεταλλάσσονται σταδιακά από το 1949 ως το 1990. Οι ήρωές του συνδέονται μεταξύ τους με έναν μοναδικό τρόπο σε ένα παρασκήνιο μιας χώρας που αναζητά, όπως και εκείνοι, την ταυτότητά τους. Έρωτας, μίση, πάθη, πόλεμος, δικτατορία, τρέλα, είναι λίγες από τις καταστάσεις που ο Μένης Κουμανταρέας αξιοποιεί με τέτοιο αριστοτεχνικό τρόπο, ώστε το ογκώδες αυτό έργο να κυλά σαν νερό και να μην επιτρέπει στον αναγνώστη του να πάρει τα μάτια του από πάνω του!
15. Ανεμοδαρμένα Ύψη, Έμιλυ Μπροντέ, εκδόσεις Κάκτος
Η Έμιλυ Μπροντέ, έσπειρε με την πέννα της μπόλικο θάνατο, απομάκρυνε κατά κάποιο τρόπο το ρυπαρό, κράτησε ανοιχτή την ελπίδα, με το νεαρό ερωτευμένο πλέον ζεύγος κι αφήνει και τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη» να φθαρούν και να περάσουνε στη λήθη. Οι επιλογές κι οι βιαστικές συνεπεία οργής, αποφάσεις, κλόνισαν ολόκληρο το δόμημα τριών οικογενειών κι αυτό ήθελε να στηλιτεύσει. Για το έργο αυτό έχουνε γραφτεί πολλά και διάφορα, έχει επίσης παιχτεί σε θεατρικές παραστάσεις, ταινίες, ραδιόφωνο, έχουν γραφτεί δοκίμια, μελέτες κ.λπ. Και πώς δε θα μπορούσε ένα τέτοιος έρωτας να εμπεύσει όλες τις τέχνες;
16. Ο Τυφλός Μουσικός, Vladimir Korolienko, εκδόσεις Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος
τον “Τυφλό μουσικό” ο Κορολιένκο μελετά τη μουσική ωρίμανση ενός εκ γενετής τυφλού, που προέρχεται από πλούσια οικογένεια. Ο τυφλός Πετράκης, ακολουθώντας μιαν ανορθόδοξη πορεία, μετά από τη μαθητεία του κοντά σε μια παρέα περιπλανώμενων τυφλών ζητιάνων μουσικών, κατορθώνει να κατανοήσει τα βάθη της ανθρώπινης ψυχής και να τα εκφράσει με θαυμαστή πληρότητα και ζωντάνια με τη μουσική του. Μέσα από ψυχολογικές μεταπτώσεις που βιώνει, από την αγάπη, από συναντήσεις με ανθρώπους που πάσχουν όπως και αυτός αλλά το διαχειρίζονται με διαφορετικό τρόπο ο Πετράκης δεν θα ανακαλύψει μόνο τον εαυτό του αλλά και τον κόσμο που τον περιβάλλει και δεν έχει κατορθώσει να δει με τα μάτια του. Τροφοδοτεί διαρκώς τα μάτια της ψυχής του και με αυτά κατορθώνει να βλέπει τα χρώματα γύρω του και τα συναισθήματα που αυτά συνεπάγονται. Ένα βιβλίο που είναι πολύ μπροστά από την εποχή που γράφτηκε και παρουσιάζει ενδιαφέρον όχι μόνο σε επίπεδο λογοτεχνικό αλλά και εκπαιδευτικό και ψυχολογικό για το πως ο άνθρωπος προσεγγίζει μια ιδιαιτερότητα, πως την αντιμετωπίζει και πως στο τέλος βγαίνει νικητής από την άνιση αυτή μάχη.
17. Οι κερασιές θ’ ανθίσουν και φέτος, Μενέλαος Λουντέμης, εκδόσεις Πατάκη
Δύο στενοί φίλοι, ο Ευγένης Βενετός και ο Άρης Βεργωλής, µοιράζονται τη φτώχεια και την απελπισία και φουντώνουν από αγανάκτηση για την αδικία που κυβερνάει αυτό τον κόσµο, προσπαθώντας να την εξηγήσουν ο καθένας απ’ τη µεριά του. Κάποτε θα συναντήσουν τυχαία –ή µήπως όχι;– τον γερο-Ραµατά. Αυτός, στον παλιό καφενέ του, θα γίνει ο πατέρας τους, συντροφεύοντάς τους καθώς θα έρχονται αντιµέτωποι µε τις επιλογές τους. Ώσπου µια µέρα θα πέσει στα χέρια τους το βιβλίο της Φούγιας, Για λίγο ουρανό, που χωρίς να το περιµένουν θ’ αλλάξει τελικά τη ζωή τους. Μυστικά που αποκαλύπτονται, πρόσωπα που μπαίνουν ξαφνικά στο προσκήνιο, έρωτες δυνατοί και άλλοι ξεχασμένοι όλα αυτά συμπλέκει το μοναδικό λογοτεχνικό ταλέντο του Λουντέμη. Η γλαφυρή του γλώσσα, όπου κάθε λέξη είναι τοποθετημένη στο σωστό σημείο, η εκφραστικότητά του θα μας επιτρέψει να έρθουμε κοντά σε πρόσωπα που ενώνει η τύχη ή ακόμα και το πεπρωμένο και να ανακαλύψουμε και εμείς όπως και εκείνοι πως τελικά «οι κερασιές θ’ ανθίσουν και φέτος»…
18. Οι Άθλιοι, Βίκτωρ Ουγκό, εκδόσεις Λιβάνη
“Οι ‘Αθλιοι γράφτηκαν για όλα τα έθνη. Δεν ξέρω αν θα διαβαστούν απ’ όλους, όμως εγώ για όλους τούς έγραψα.” Διακήρυξε κάποτε ο συγγραφέας τους και είχε απόλυτο δίκιο. Αν και το τεράστιο και πολυδιάστατο αυτό έργο διαδραματίζεται σε μια χώρα μακριά από την δική μας και σε μα εποχή μακριά από την δική μας δεν παύει ποτέ να είναι επίκαιρο. Και αυτό δεν οφείλεται στην ευφάνταστη πλοκή που δένει με μαεστρία ανθρώπους και καταστάσεις, ούτε στην διορατικότητα του Ουγκό αλλά στους ανθρώπινους χαρακτήρες. Όλοι έχουν τις αδυναμίες και τα πάθη τους. Πολλές φορές μας θυμίζουν τους εαυτούς μας, έναν φίλο, κάποιο συγγενή μας. Αυτό το στοιχείο που επιτρέπει την ταύτιση με πρόσωπα και καταστάσεις που βιώνουμε καθιστά το έργο αυτό αξεπέραστο ανά τους αιώνες και μοναδική ευκαιρία εμβάθυνσης στον ανθρώπινο ψυχισμό που δεν γνωρίζει γεωγραφικά ή χρονικά όρια.
19. Η Επινόηση της Φύσης: Ο Νέος Κόσμος του Αλεξάντερ φον Χούμπολτ, Άντρεα Βουλφ, εκδόσεις Ροπή
Σε αυτή την διαφωτιστική βιογραφία, ακολουθώντας τον Χούμπολτ στα συναρπαστικά του ταξίδια, η Άντρεα Γουλφ φέρνει την αξιοσημείωτη ζωή του Χούμπολτ. Μέσα σε αυτή ο αναγνώστης θα έχει την μοναδική ευκαιρία να αντιληφθεί την πρόβλεψή του Χούμπολτ για την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή, τις τολμηρές του αποστολές στις ψηλότερες κορυφές της Νότιας Αμερικής και τις μολυσμένες με άνθρακα στέπες της Σιβηρίας. Ακολουθώντας τον Χούμπολτ παρακολουθούμε τις σχέσεις του με εμβληματικές φιγούρες, συμπεριλαμβανομένων των Σιμόν Μπολίβαρ και Τόμας Τζέφερσον‧ και το βαθύ αντίκτυπο που είχαν τα γραπτά του σε διανοητές όπως ο Δαρβίνος, ο Γουόρντσγουορθ, ο Γκαίτε, ο Μιούιρ, ο Θόρω και πολλοί άλλοι που εξαρχής θα μας ήταν ίσως αδύνατο να φανταστούμε. Το βιβλίο με την αριστοτεχνική του γραφή φανερώνει όλους εκείνους τους τρόπους με τους οποίους οι ιδέες του Χούμπολτ έθεσαν τα θεμέλια της σύγχρονης οικολογίας . Ίσως, μέσα από όλο αυτό το ταξίδι εν τέλει να μας θυμίζει γιατί είναι προφητικές και κρίσιμες όσο ποτέ πριν στην ιστορία της ανθρωπότητας. Είναι ένα ανάγνωσμα πρωτότυπο, μια εξαιρετική βιογραφία που δεν μένει απλώς στην εξιστόρηση ενός ταξιδιού αλλά περνά μηνύματα διαχρονικά και διαχέεται από μια αγάπη στο περιβάλλον και στον άνθρωπο ακόμα και αν ο τελευταίος βάλλει διαρκώς εναντίον του πρώτου.
20. Η Χαμένη Άνοιξη, Στρατής Τσίρκας, εκδόσεις Κέδρος
Το βιβλίο με συνέπεια μας τοποθετεί σε ένα χωροχρονικό πλαίσιο, σε μια ιστορική συγκυρία που αν και μοιάζει μακρινή και απρόσιτη δεν απέχει πολύ από μια κοινωνία που βιώνει κρίση, προπηλακισμούς, καταπατήσεις των δικαιωμάτων και της λαϊκής κυριαρχίας. Η χώρα μας, με διάφορους τρόπους, εξακολουθεί να συνιστά ξέφραγκο αμπέλι των Μεγάλων Δυνάμεων που επεμβαίνουν πρόδηλα και με αναίδεια σε εσωτερικά ζητήματα που πολλές φορές δεν μαθαίνουμε. Ίσως τίποτα να μην έχει αλλάξει και να μην αλλάξει. Διαβάζοντάς το μισό αιώνα μετά τα γεγονότα κανείς μπορεί να κάνει λόγο για ένα έργο μάλλον απαισιόδοξο , αλλά και πραγματιστικό και αληθινό. Ας ελπίσουμε ότι τουλάχιστον είτε δεξιά είτε αριστερά, ο άνθρωπος θα μάθει από τα λάθη του και θα πάψει να είναι θηρίο για τον άνθρωπο.