Η περιοχή της Καλαμάτας και της Μάνης διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο τόσο κατά την προετοιμασία όσο και στα πρώτα βήματα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Εξάλλου, αρκετοί τοπικοί παράγοντες της Καλαμάτας είχαν μυηθεί ήδη από νωρίς στη Φιλική Εταιρεία. Σαν σήμερα λοιπόν, 23η Μαρτίου, πριν από 200 χρόνια συμβαίνει ένα σπουδαίο γεγονός που καθόρισε την πορεία του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα· η απελευθέρωση της πόλης της Καλαμάτας.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Επαναστατικός αναβρασμός επικρατούσε στη Μάνη τον Μάρτιο του 1821. Στα μέσα του μηνός ένα πλοίο φορτωμένο με πολεμοφόδια, σταλμένο από τους Φιλικούς της Σμύρνης, φθάνει στο λιμάνι του Αλμυρού, έξω από την Καλαμάτα. Οι οθωμανικές αρχές της Καλαμάτας πληροφορούνται το γεγονός και ενεργώντας αφελώς ζητούν να μάθουν από τους προκρίτους το περιεχόμενο του φορτίου και γιατί συνοδεύεται από ενόπλους. Αυτοί τους απαντούν ότι οι ένοπλοι είναι χωρικοί που συνοδεύουν φορτία λαδιού για το φόβο των ληστών. Ο βοεβόδας της Καλαμάτας Σουλεϊμάν αγάς Αρναούτογλου πείθεται και ζητά τη βοήθεια των Μανιατών, που στέλνουν στην πόλη 150 άνδρες, υπό τον Ηλία Μαυρομιχάλη (20 Μαρτίου).
Όμως ήδη από τις 17 Μαρτίου οι ατίθασοι Μανιάτες είχαν υψώσει την σημαία της Επανάστασης στην Αρεόπολη. Έπειτα, ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης και ο Γιατράκος ξεκίνησαν για τον Μιστρά και τη Μονεμβασιά, ενώ ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης με 2.000 άνδρες για την Καλαμάτα. Εν τω μεταξύ, στο άλλο άκρο της Πελοποννήσου σημειώνεται η πρώτη επαναστατική ενέργεια του Αγώνα, με την πολιορκία των Καλαβρύτων (21 Μαρτίου), την οποία υπερασπίζεται για λογαριασμό των Οθωμανών ένας άλλος Αρναούτογλου, ο Ιμπραήμ.
Οι Μανιάτες φθάνουν έξω από την Καλαμάτα στις 22 Μαρτίου και καταλαμβάνουν τους γύρω λόφους. Τότε μόνο ο αγάς της πόλης κατανοεί τι συμβαίνει. Είναι αργά για να διαφύγει στην Τριπολιτσά, καθώς η Καλαμάτα είναι ολόγυρα αποκλεισμένη και αποφασίζει να αντιτάξει άμυνα με τους Τούρκους της πόλης. Όταν το πρωί της 23ης Μαρτίου 1821 οι επαναστάτες εισέρχονται στην Καλαμάτα, ο αγάς δίχως αντίσταση παραδίδει στους επαναστάτες με πρωτόκολλο την πόλη και τον τουρκικό οπλισμό. Το μεσημέρι της 23ης Μαρτίου, μπροστά από την μικρή εκκλησία των Αγίων Αποστόλων και μέσα σε πανηγυρική ατμόσφαιρα, οι ιερείς ευλογούν τις σημαίες και ορκίζουν τους αγωνιστές.
Ο ναός των Αγίων Αποστόλων (Πλατεία 23ης Μαρτίου, Καλαμάτα)
Επακολούθησε σύσκεψη των οπλαρχηγών, που αποφάσισαν τη δημιουργία μιας επαναστατικής επιτροπής με επικεφαλής τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, την οποία ονόμασαν «Μεσσηνιακή Γερουσία», για τον καλύτερο συντονισμό του αγώνα. Την ίδια μέρα, η «Μεσσηνιακή Γερουσία», με Προκήρυξή της προς την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, γνωστοποιεί ότι οι Έλληνες ξεσηκώθηκαν για την ελευθερία τους.
Το κείμενο της Προκήρυξης, το πρωτότυπο της οποίας σώζεται στα αρχεία του Foreign Office (βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών), είναι το εξής:
Προειδοποίησις εις τας Ευρωπαϊκάς Αυλάς, εκ μέρους του φιλογενούς αρχιστρατήγου των Σπαρτιατικών στρατευμάτων Πέτρου Μαυρομιχάλη και της Μεσσηνιακής Συγκλήτου.
Ο ανυπόφορος ζυγός της Οθωμανικής τυραννίας εις το διάστημα ενός και επέκεινα αιώνος, κατήντησεν εις μίαν ακμήν, ώστε να μην μείνη άλλο εις τους δυστυχείς Πελοποννησίους Γραικούς, ει μη μόνον πνοή και αυτή δια να ωθή κυρίως τους εγκαρδίους των αναστεναγμούς.
Εις τοιαύτην όντες κατάστασιν στερημένοι από όλα τα δίκαιά μας, με μίαν γνώμην ομοφώνως απεφασίσαμεν να λάβωμεν τα άρματα, και να ορμήσωμεν κατά των τυράννων. Πάσα προς αλλήλους μας φατρία και διχόνοια, ως καρποί της τυραννίας απερρίφθησαν εις τον βυθόν της λήθης, και άπαντες πνέομεν πνοήν ελευθερίας.
Αι χείρες ημών αι δεδεμέναι μέχρι του νυν από τας σιδηράς αλύσσους της βαρβαρικής τυραννίας, ελύθησαν ήδη, και υψώθηκαν μεγαλοψύχως και έλαβον τα όπλα προς μηδενισμόν της βδελυράς τυραννίας.
Οι πόδες ημών οι περιπατούντες εν νυκτί και ημέρα εις τας εναγκαρεύσεις τας ασπλάγχνους τρέχουν εις απόκτησιν των δικαιωμάτων μας. Η κεφαλή μας η κλίνουσα τον αυχένα υπό τον ζυγόν τον απετίναξε και άλλο δεν φρονεί, ει μη την Ελευθερίαν.
Η γλώσσα μας η αδυνατούσα εις το να προφέρη λόγον, εκτός των ανωφελών παρακλήσεων, προς εξιλέωσιν των βαρβάρων τυράννων, τώρα μεγαλοφώνως φωνάζει και κάμνει να αντηχή ο αήρ το γλυκύτατον όνομα της Ελευθερίας.
Εν ενί λόγω απεφασίσαμεν, ή να ελευθερωθώμεν, ή να αποθάνωμεν. Τούτου ένεκεν προσκαλούμεν επιπόνως την συνδρομήν και βοήθειαν όλων των εξευγενισμένων Ευρωπαίων γενών, ώστε να δυνηθώμεν να φθάσωμεν ταχύτερον εις τον Ιερόν και δίκαιον σκοπόν μας και να λάβωμεν τα δίκαιά μας.
Να αναστήσωμεν το τεταλαιπωρημένον Ελληνικόν γένος μας. Δικαίω τω λόγω η μήτηρ μας Ελλάς, εκ της οποίας και υμείς εφωτίσθητε, απαιτεί ως εν τάχει την φιλάνθρωπον συνδρομήν σας, και ευέλπιδες, ότι θέλει αξιωθώμεν, και ημείς θέλομεν σας ομολογή άκραν υποχρέωσιν, και εν καιρώ θέλομεν δείξη πραγματικώς την υπέρ της συνδρομής σας ευγνωμοσύνην μας.
1821 Μαρτίου 23 εν Καλαμάτα. Εκ του Σπαρτιατικού Στρατοπέδου
Πέτρος Μαυρομιχάλης, αρχιστράτηγος του Σπαρτιατικού και Μεσσηνιακού στρατού.
Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
Το σπουδαίο γεγονός της απελευθέρωσης της Καλαμάτας, της πρώτης μεγάλης πόλης μετά την έκρηξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα ενέπνευσε ανά τα χρόνια Έλληνες και ξένους δημιουργούς. Παρακάτω παραθέτουμε μερικούς από τους πίνακες που απεικονίζουν το σημαντικό αυτό ιστορικό γεγονός.
Για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821 και την απελευθέρωση της Καλαμάτας ο γνωστός στην Καλαμάτα καλλιτέχνης Skitsofrenis αφιέρωσε 8 ώρες δημιουργικής δουλειάς, για να απεικονίσει τους ήρωες της Επανάστασης του 1821 στην πλατεία όπου βρίσκεται ο ο ναός των Αγίων Αποστόλων, όπου σύμφωνα με την παράδοση κηρύχθηκε η έναρξη του επαναστατικού αγώνα στη Μεσσηνία, στις 23 Μαρτίου 1821. Όπως δήλωσε και ο ίδιος, αυτός είναι και ο λόγος που οι ήρωες του ’21 έχουν συμβολικά το βλέμμα στραμμένο προς το ναό των Αγίων Αποστόλων. Ο Παπαφλέσσας, ο Νικηταράς, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης κοσμούν πλέον το Ιστορικό Κέντρο Καλαμάτας, κοιτώντας τον ιστορικό ναό των Αγίων Αποστόλων, από όπου όλα ξεκίνησαν.
ΠΗΓΕΣ: Καλαμάτα: Γκράφιτι με τους οπλαρχηγούς του 1821 δημιούργησε ο Skitsofrenis (βίντεο-φωτογραφίες) – ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Online, ΚΑΛΑΜΑΤΑ: Οι ήρωες του ’21 σε γκράφιτι δίπλα από τους Αγίους Αποστόλους – ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO, Η απελευθέρωση της Καλαμάτας – Αφιέρωμα – Σαν Σήμερα .gr, Πώς απελευθερώθηκε η Καλαμάτα χωρίς να πέσει ούτε ένας πυροβολισμός! Οι Τούρκοι κάλεσαν τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη σε βοήθεια και αυτός εισέβαλε στην πόλη με επικεφαλής τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη – ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ, Η επανάσταση του 1821
