«Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα», γραμμένο το 1936, είναι το τελευταίο θεατρικό έργο του Ισπανού συγγραφέα και ποιητή Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα. Μαζί με τη “Γέρμα” και το “Ματωμένο Γάμο” αποτελούν την τριλογία της “ισπανικής υπαίθρου” του συγγραφέα.
Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
«Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» είναι χτισμένο σ’ ένα από τα πολλά μικρά, απομακρυσμένα και φτωχικά χωριά της ισπανικής υπαίθρου των αρχών του εικοστού αιώνα. Η εξηντάχρονη Μπερνάρντα -μια από τις πιο πλούσιες, για τα δεδομένα του χωριού της, γυναίκες- η ογδοντάχρονη μισότρελη μητέρα της, οι πέντε θυγατέρες της και οι δύο υπηρέτριές τους είναι οι μόνες ένοικοι αυτού του σπιτιού. Μετά τον θάνατο του συζύγου της Μπερνάρντα, κανένας άντρας δεν απέμεινε, αλλά και κανένας δεν ξαναπάτησε, μέσα στο σπίτι της.
Η Μπερνάρντα Άλμπα γίνεται όλο και πιο τυραννική με τις πέντε κόρες της που σπάνια είχαν οποιαδήποτε επαφή με το άλλο φύλο. Επιβάλλει πένθος 8 χρόνων και τον εγκλεισμό τους μες στο σπίτι, καθώς η ανώτερη τάξη τους δεν τους επιτρέπει να “ανακατεύονται” με τους απλούς χωρικούς. Η Ανγκούστιας, η μεγαλύτερη κόρη της Μπερνάρντα από τον πρώτο της γάμο, κληρονομεί την περιουσία του πατέρα της κι έτσι προσελκύει το ενδιαφέρον ενός μνηστήρα, του Πέπε Ρομάνο. Τον Πέπε όμως ποθούν κι η Αδέλα, η μικρότερη κόρη, που αρνείται να υποταχθεί στη μητέρα της και συνάπτει ερωτική σχέση μαζί του, αλλά κι η Μαρτίριο, που τη ζηλεύει για κάτι που η ίδια δεν μπορεί να αποκτήσει, λόγω του παρουσιαστικού της. Η ζήλια της Μαρτίριο θα οδηγήσει στο τραγικό τέλος της Αδέλα και στη διατήρηση του πένθους στο σπίτι.
Η ΥΠΟΤΑΓΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΠΙΕΣΗ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ ΣΤΟ «ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΜΠΕΡΝΑΡΝΤΑ ΑΛΜΠΑ»
Πέντε γυναίκες κάτω από το βαρύ πένθος που τους επέβαλλε η σκληρή συντηρητική και τυραννική μητέρα τους, μέσα στην αποπνιχτική ατμόσφαιρα μιας σκληρής και κλειστής κοινωνίας, αγωνιούν, ερωτεύονται, ζηλεύουν, ονειρεύονται και υπάρχουν, μόνο πίσω από ερμητικά κλειστά παράθυρα και τραβηγμένες κουρτίνες. Πίσω από τον ψηλό τοίχο ενός σπιτιού. Καταδικασμένες στην αφάνεια στη σιωπή και στη τραγωδία. Γυναίκες γεμάτες ζωή που μαραίνονται σαν λουλούδια σε σκοτεινό δωμάτιο. Ζωές υποταγμένες στις κοινωνικές προκαταλήψεις και υπόδουλες σε μια ανδροκρατούμενη πραγματικότητα. Η λογοκρισία και η δικτατορία εντός. Και έξω από το βυθισμένο στο πένθος σπίτι, όλη η ανδαλουσιανή ζωή να ξεχύνεται με ορμή, με ήχους, γέλια, δέντρα, χωράφια, φωτιές, καντάδες, έρωτες και πάθη.
Στον περίεργο, ποιητικό και σουρεαλιστικό κόσμο του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα η οικογένεια και η κοινωνία τυραννάει όσους το αξίζουν και μόνο λίγοι μπορούν να διεκδικήσουν την ελευθερία και μπορούν να πληρώσουν το τίμημα γι’ αυτήν. Σε ένα πολύ δραματικό, ίσως το καλύτερο έργο του, ο Λόρκα δημιουργεί πορτρέτα μοναδικών γυναικών. Στο πρόσωπο των θυγατέρων της καταπιεστικής Μπερνάρντα, ο Λόρκα αφηγείται μια μοναδική ερωτική ιστορία, μόνο που ο έρωτας μετατρέπεται σε συμφορά, η υπακοή γίνεται συνενοχή και η μητρότητα έγκλημα. «Οι πιο ερωτικοί άνθρωποι κρύβονται» λέει ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα και είναι πολλές φορές μόνοι και είναι λίγοι εκείνοι που μπορούν να αντισταθούν στη μοναξιά και την καταπίεση.
Το αριστουργηματικό αυτό έργο επικεντρώνεται στα ζητήματα της καταπίεσης, του συμβιβασμού και του πάθους και την επιρροή των ανδρών στις γυναίκες. Η τυραννία της Μπερνάρντα απέναντι στις κόρες της προμηνύει τη φύση του φασιστικού καθεστώτος του Φράνκο στην Ισπανία, λίγο αφού τελειώσει το έργο του ο Λόρκα. «Το έργο είναι μια διαχρονική καταγγελία κι όχι μια απλή ηθογραφία» σύμφωνα με τη Λίλιαν Παλάντζα· και εμείς δεν θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε περισσότερο.
Σε τούτο το “δράμα των γυναικών της επαρχίας”, η υποκρισία συναντά έκπληκτη την βία· η χαιρεκακία συμπλέκεται ερωτικά με τον φθόνο· η επιφανειακή καλοσύνη αντιμάχεται βάρβαρα την βαθιὰ ζήλεια και η ασταμάτητη γλωσσοφαγιά – το καταραμένο “κουτσομπολιό” των μικρών ανθρώπων κάθε τόπου – γεννά πρόσκαιρες συμμαχίες και περαστικές συγκρούσεις. Ο λυρισμός του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα μας οδηγεί στις ατραπούς αυτής της φρικτής πραγματικότητας, στις ταραγμένες οδούς μιας κοινωνίας που φθείρει με ξεχωριστή ικανοποίηση τον εαυτό της, επαινώντας και ευνουχίζοντας όσους συντονίζονται μαζί της, καταδικάζοντας και θανατώνοντας όσους την αμφισβητούν.
«ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΜΠΕΡΝΑΡΝΤΑ ΑΛΜΠΑ» ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΘΕΑΤΡΙΚΕΣ ΣΚΗΝΕΣ
Το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα στις 18 Νοέμβρη 1954 στο θέατρο “Κοτοπούλη” σε μετάφραση Νίκου Γκάτσου, σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή, σκηνικά και κοστούμια του Γιάννη Τσαρούχη. Το ρόλο της Μπερνάρντα Άλμπα ερμήνευσε η Κατίνα Παξινού. Έκτοτε ανεβαίνει τακτικά στις ελληνικές θεατρικές σκηνές. Εμείς ξεχωρίζουμε την παράσταση της θεατρικής σεζόν 2010-11 με τις Μπέττυ Αρβανίτη, Γωγώ Μπρέμπου, Κόρα Καρβούνη, Λουκία Μιχαλοπούλου, φωτογραφίες της οποίας παραθέτουμε στο σημερινό μας αφιέρωμα.
Τον Απρίλιο του 2021 το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος ανεβάζει εκ νέου το σπουδαίο αυτό έργο, το οποίο και προβάλλει δωρεάν διαδικτυακά στο κοινό του. Οι παραστάσεις θα είναι διαθέσιμες για όλους στο vimeo: https://vimeo.com/ntng και στην επίσημη ιστοσελίδα του οργανισμού www.ntng.gr.
ΠΗΓΕΣ: Το Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα: Το αριστούργημα του Λόρκα έρχεται online από το ΚΘΒΕ – Monopoli.gr, Το Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα – Βικιπαίδεια, Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα – Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας, Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα, του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα στο Θέατρο Αθήναιον | CultureNow.gr, Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα, Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα, του Λόρκα σε live streaming από το Κέντρο Πολιτισμού Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας | CultureNow.gr, ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΜΠΕΡΝΑΡΝΤΑ ΑΛΜΠΑ / LORCA FEDERICO-GARCIA
