Η ταινία του Christopher Nolan, “Inception”, που κυκλοφόρησε στη μεγάλη οθόνη το 2010, είναι ήδη γνωστή. Αυτό που ενδεχομένως, δεν γνωρίζουν πολλοί, είναι πως η ταινία αυτή βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό. στο “Paprika”, την ταινία που κυκλοφόρησε 4 χρόνια πριν, το 2006 από το θρυλικό στούντιο της Madhouse, σε σκηνοθεσία του μεγάλου δασκάλου Satoshi Kon.
Βασισμένο στο ομότιτλο novel του Yasutaka Tsutsui, αυτό το φιλμ αποτυπώνει μία διαστρεβλωμένη, σουρεαλιστική πραγματικότητα, με το κόσμο των ονείρων και τον έλεγχο της σκέψης να βρίσκονται σε πρώτο πλάνο. Το ψέμα και η αλήθεια μπερδεύονται μεταξύ τους, οι ψυχικές παθήσεις δίνουν το παρόν και το σενάριο είναι γοητευτικά δυσνόητο. Βαθύ, σύνθετο και ασαφές, ανάγει τη ταινία σε θρύλο και κάνει το θεατή να τη παρακολουθεί ξανά και ξανά, προσπαθώντας να συμπληρώσει όλο το μυστηριώδες παζλ που ξεδιπλώνεται μπροστά του. To Paprika είναι αναμφίβολα ένα από τα τελειότερα ψυχολογικά θρίλερ όλων των εποχών, το οποίο καταπιάνεται με το τελευταίο ανθρώπινο καταφύγιο: τα όνειρα.
Πλοκή
Το υπόθεση περιστρέφεται γύρω από μια συσκευή που κατασκεύασαν τρεις επιστήμονες, το οποίο επιτρέπει στο χειριστή να έχει πρόσβαση και να καταγράφει τα όνειρα κάποιου. Η χρήση του αποσκοπεί στη ψυχοθεραπεία. Τι γίνεται όμως, όταν πέφτει στα λάθος χέρια ανθρώπων που προσπαθούν να εισβάλλλουν στο πιο τρομαχτικό μέρος του μυαλού: το ασυνείδητο;
Ανάλυση
Η ευφυέστατη καλλιτεχνική έκφραση του Satoshi Kon, για άλλη μια φορά είναι προφανής. Κι αυτό γιατί, μας συστήνει σε έναν εφιαλτικό κόσμο, όπου η τρομοκρατία λαμβάνει χώρα με έναν ιδιαίτερο τρόπο: τοποθετώντας σκέψεις και όνειρα στο μυαλό. Ο φαντασμαγορικός αυτός τρόμος, παρουσιάζεται με έντονα χρώματα και έχει απειλητικές προεκτάσεις, μιας και ο θύτης είναι -στην ουσία, μέσα στο θύμα.
Υποσυνείδητο και όνειρα
Όπως προειπώθηκε, το Paprika είναι σύνθετο και δυσνόητο. Χρησιμοποιεί περίπλοκες σκηνοθετικές μεθόδους, μπερδεύοντας το θεατή και μην αφήνοντάς τον να καταλάβει αν παρακολουθεί τη πραγματικότητα ή τα όνειρα των χαρακτήρων. Αν και η εισβολή στο υποσυνείδητο αποτελεί μία ιδιαιτέρως δημοφιλή θεματολογία μεταξύ των καλλιτεχνών, σπάνια αποδίδεται τόσο στοχευμένα και καθηλωτικά. Κάθε σκηνή είναι προσεκτικά μελετημένη και φέρει πάμπολους συμβολισμούς, ενώ τα πάντα αμφισβητούνται. Σοβαρά ζητήματα, όπως οι καταπιεσμένες επιθυμίες, οι αλλοιωμένες συνειδήσεις και η αποδοχή του βαθύτερου εαυτού έρχονται στην επιφάνεια, την ώρα που ο φόβος για την εξέλιξη της τεχνολογίας δίνει δυναμικά το παρόν.
Ανάληψη Ευθυνών
Το Paprika εξετάζει την ανάληψη ευθυνών, απεικονίζοντας το γιατί ο κάθε άνθρωπος επείγει να γνωρίσει και να αποδεχτεί τον εαυτό του, μαθαίνοντας ταυτόχρονα το πώς να αναλαμβάνει τις ευθύνες του για τα λάθη που έχει κάνει τόσο κατά τρίτων, όσο και κατά του ίδιου. Ως παράδειγμα το φιλμ χρησιμοποιεί τον Tokita, το δημιουργό της συσκευής, ο οποίος λόγω ανωριμότητας, αγνόησε τις επιπτώσεις που θα είχε η εφεύρεσή του αν έπεφτε στα λάθος χέρια. Όμως, όσο αθώος και να είναι κανείς, οφείλει να αναλάβει την ευθύνη και το βάρος της όποιας ευφυΐας του, αναλογιζόμενος όλες τις παραμέτρους. Το ταλέντο και τα φυσικά χαρίσματα δεν αρκούν από μόνα τους και θέλουν συνεχή δουλειά, απαλλαγμένη από κάθε μορφής έπαρση και πείσμα.
Φαντασία
Η ταινία αυτή τονίζει το ότι η φαντασία μπορεί να επηρεαστεί από τη πραγματικότητα, και αντίστροφα. Προσπαθεί να προβληματίσει για την αλόγιστη χρήση του διαδικτύου και για τις εικονικές ζωές που δημιουργούνται εκεί, καθώς και για την εισβολή της τεχνολογίας σε κάθε πτυχή της ζωής. Παρόλα αυτά δε προτείνει την επιστροφή στο παρελθόν και την απάρνηση της εξέλιξης, παρά μονάχα τονίζει τα ρίσκα που υπάρχουν -τα οποία είναι αναπόσπαστο κομμάτι του παιχνιδιού και μέρος της γοητείας του!
Συμβολισμός
Το Paprika φέρει πάμπολλους συμβολισμούς, οι οποίοι κρύβονται με μαεστρία σε κάθε καρέ της ταινίας. Ο πρώτος και βασικότερος εξ αυτών περιλαμβάνει τη γαλάζια πεταλούδα, η οποία δίνει το παρόν σε πολλές από τις μεταβάσεις μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας. Οι πεταλούδες τείνουν να αναφέρονται στη ψυχή, άρα πιθανόν εκφράζουν την είσοδο στο υποσυνείδητο. Ωστόσο, εμφανίζονται μονάχα γύρω από τη Chiba/ Paprika και αν τις συνδυάσει κανείς με τη σκηνή όπου η Paprika είναι καρφωμένη με πινέζες στα φτερά της πάνω σε ένα τραπέζι, σα πεταλούδα σε αιχμαλωσία, και ο Osanai σκίζει το δέρμα της αποκαλύπτοντας από κάτω τη Chiba, μπορούμε να συμπεράνουμε πως αποδίδεται ο συμβολισμός της κάμπιας που έβγαλε το κουκούλι της και έγινε ο πραγματικός της εαυτός: μία πεταλούδα.
Όμως, πίσω από αυτή τη κίνηση κρύβεται μία ακόμα ερμηνεία. Όλοι φοράνε μία μάσκα -ή και πολλές, κρύβοντας το πραγματικό τους εαυτό ώστε να προσαρμοστούν στις ανάγκες και τα πρότυπα που έχει θέσει η κοινωνία. Έτσι, χάνουν την ιδιαίτερη ταυτότητά τους. Ο Osanai απαλλάσει τη Chiba/ Paprika από το βάρος της προσποίησης, φέρνοντάς τη σε άμεση επαφή με τη πλευρά του εαυτού της που δε μπορεί να αποδεχτεί και να κατανοήσει.
Ένας ακόμα ενδιαφέρον συμβολισμός αποτελεί ο τρόπος με τον οποίο ο Osanai έγινε φερέφωνο του καθηγητή και, κατ’επέκταση, συνένοχος στο έγκλημα. Ενώ θα μπορούσε να έχει γίνει ο ίδιος ο ‘εγκέφαλος’, επέλεξε το ρόλο του βοηθού, ώστε να δικαιούται μειωμένη ανάληψη ευθυνών και μερική άφεση αμαρτιών. Άλλωστε οι αδύναμοι άνθρωποι έχουν τη τάση να γυρεύουν αφέντες, ώστε να έχουν μία καλή δικαιολογία για τα άσχημα που διαπράττουν. Όμως, στο τέλος της ημέρας, είναι το ίδιο ένοχοι.
Τέλος, στο φιλμ υπάρχουν πάμπολοι κοινωνικοπολιτικοί συμβολισμοί, οι οποίοι έχουν να κάνουν τόσο με τον Αυτοκράτορα της Ιαπωνίας, όσο και με τις αντιλήψεις γύρω από το γυναικείο φύλο.
Artwork
Το φωτορεαλιστικό artwork της ταινίας, με τα έντονα χρώματα, τη προσοχή στις λεπτομέρειες και τα εξωπραγματικά backgrounds,αγγίζει τη τελειότητα. Άλλωστε το studio της Madhouse, σπάνια απογοητεύει το κοινό του. Η κίνηση είναι φυσική και αιθέρια, ενώ οι εκφράσεις των χαρακτήρων αποδίδουν όμορφα τα συναισθήματα. Όσον αφορά το soundtrack, αυτό είναι σε σύνθεση του Susumu Hirasawa και αποτελείται από έντονες και σουρεαλιστικές μελωδίες, με τη κλιμάκωση στη μουσική να εντοπίζεται στη σκηνή της παρέλασης.
Πράγματα που δεν γνωρίζατε για την ταινία
1) Το Paprika είναι μία από τις πρώτες ταινίες που για τη δημιουργία του soundtrack χρησιμοποιήθηκε vocaloid για τα φωνητικά.
2) Ο Satoshi Kon δανείζει τη φωνή του σε έναν εκ των δύο ψηφιακών bartenders.
3) O Yasutaka Tsutsui, ο συγγραφέας του novel Paprika, έχει γράψει επίσης και το The Girl Who Leapt Through Time.
4) Η ταινία έχει κάποια στοιχεία από τη θρησκεία Shinto, στην οποία θρησκεία υποστηρίζεται πως τα πάντα έχουν ψυχή -εξ αυτού και τα κινούμενα αντικείμενα.
5) Κατά τη διάρκεια του φιλμ, παρουσιάζονται αφίσες που αποτυπώνουν προγενέστερες δουλειές του Satoshi Kon, όπως το Perfect Blue και το Tokyo Godfathers.
6) Το 2010 ανακοινώθηκε πως θα δημιουργηθεί μία live-action εκδοχή του Paprika, σε σκηνοθεσία του Wolfgang Petersen, όμως έκτοτε δεν έχει υπάρξει κάποιο νέο.
Επίλογος
Το Paprika είναι μία ψυχεδελική ταινία, η οποία θολώνει τα όρια συνειδητού και υποσυνείδητου, εξετάζοντας πολύπλοκα ερωτήματα. Αποτυπώνει το ότι η πραγματικότητα, όπως και η φαντασία μπορούν να αμφισβητούνται και καλωσορίζει το θεατή σε έναν όμορφο αλλά παράλογο κόσμο. Η ταινία διαφορετικές ερμηνείες και έχει σκοπό να προβληματίσει, να θέσει υπό αμφισβήτηση την πραγματικότητα, καθώς και να τονίσει την ομοιότητα των ονείρων και του κόσμου της φαντασίας, με τον κινηματογράφο. Αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα κινηματογραφικό αριστούργημα, που δικαίως αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για άλλες ταινίες, όπως αυτή του Nolan.
Πηγές
