«Μπακουράου» (“Bacurau”) ονομάζουν στη Βραζιλία ένα είδος νυκτόβιου πτηνού, το οποίο έχει την ικανότητα να καμουφλάρεται για να μη γίνεται εύκολα αντιληπτό. «Μπακουράου» είναι και το όνομα της νέας ταινίας των Κλέμπερ Μεντόνσα Φίλιου και Ζουλιάνο Ντορνέλες. Στην ταινία βραζιλιάνικης παραγωγής κόστους 2 εκατομμυρίων δολαρίων, που κέρδισε το Βραβείο της Επιτροπής στο Φεστιβάλ των Καννών το 2019, το επαναστατικό πνεύμα σμίγει με τον τρόμο και την επιστημονική φαντασία, σε ένα κινηματογραφικά ανένταχτο και αιχμηρό φιλμ, το οποίο διεκδικεί δυναμικά την αισθητική ανανέωση στη μεγάλη οθόνη και την πολιτική αλλαγή στην κοινωνία.
Στο κοντινό μέλλον, σε ένα απομονωμένο σημείο στα βόρεια της βραζιλιάνικης επαρχίας, βρίσκεται ένας οικισμός, το χωριό Bacurau, ξεχασμένος από τον έξω κόσμο και τον πολιτισμό. Οι κάτοικοί του ζουν ενωμένοι, αγκαλιάζουν τη μητριαρχία ως μοναδική εξουσία του τόπου και έχουν προ καιρού γυρίσει επιδεικτικά την πλάτη στα βρώμικα παιχνίδια του διεφθαρμένου δημάρχου της περιοχής. Όπως γίνεται αντιληπτό από την αρχή, όμως, ένας αδιόρατος κίνδυνος καραδοκεί όχι πολύ μακριά από το φιλήσυχο χωριό: μια δυσδιάκριτη απειλή η οποία αρχίζει και παίρνει σαφέστερο σχήμα όταν η περιοχή σβήνεται μυστηριωδώς από τους ηλεκτρονικούς χάρτες, το σήμα χάνεται αιφνίδια από τα κινητά τηλέφωνα, παράξενοι επισκέπτες κάνουν την εμφάνισή τους και ένα μυστηριώδες drone που μοιάζει με ιπτάμενο δίσκο περιπολεί τους ουρανούς. Τα πράγματα εξελίσσονται ραγδαία και η αυτοοργανωμένη κοινότητα δέχεται ένοπλες επιθέσεις από αγνώστους με απροσδιόριστες προθέσεις, ώσπου οι κάτοικοι αποφασίζουν να προστατεύσουν όλα όσα έχουν χτίσει με κάθε κόστος.
Το σκηνοθετικό δίδυμο φέρνει σε τροχιά σύγκρουσης δύο αντιθετικές κοσμοαντιλήψεις. Από τη μία είναι εκείνοι με τα λίγα, οι οποίοι αντλούν τον πολιτισμό τους από τις μυστικιστικές παραδοσιακές τελετουργίες και την ιστορική μνήμη, συνυπάρχοντας δίχως ηθικές αγκυλώσεις ή διαχωρισμούς, έχοντας ως συνδετικό κρίκο την ταξική ισότητα και αλληλεγγύη. Από την άλλη, οι εισβολείς προτάσσουν την ιδιοτέλεια (κάθε θάνατος ισούται με προσωπικό κέρδος) και την πνευματική ομογενοποίηση, ενώ αδιαφορούν για το περιβαλλοντικό κόστος των πράξεών τους.
Ο Βραζιλιάνος σκηνοθέτης Κλέμπερ Μεντόνσα Φίλιου (μετά το “Aquarius”) μετατρέπει το «Bacurau» σε ένα απρόβλεπτων διαθέσεων κινηματογραφικό πλάσμα, το οποίο δεν φοβάται να αναμείξει ετερόκλητα φιλμικά είδη, να ισορροπήσει ανάμεσα στο δράμα, το μακάβριο χιούμορ, την περιπέτεια και τον καθαρό τρόμο ή να φλερτάρει ξεδιάντροπα με το αλλόκοτο. Με μια απρόβλεπτη αλληλουχία σκηνών, εμπνευσμένη αναγωγή προσώπων και γεγονότων στις διαστάσεις του μυθικού, παραλληλισμούς με τη σημερινή κατάσταση μιας Βραζιλίας που τελεί υπό ακροδεξιά κυβέρνηση και την έξυπνη ιδέα να μην επικεντρωθεί σε έναν-δυο βασικούς χαρακτήρες αλλά να μετατρέψει μια ολόκληρη κοινότητα σε πρωταγωνιστή, η ταινία καταφέρνει τον διαρκή αιφνιδιασμό του θεατή.
Αν κάπου στραβοπατά, αυτό είναι σίγουρα στον άτσαλο γελοιογραφικό τρόπο με τον οποίο αναπαριστά τους δολοφονικούς «ξένους», κάτι το οποίο επηρεάζει μοιραία και τις ερμηνείες των ηθοποιών στους συγκεκριμένους ρόλους. Επί της ουσίας, όμως, εικονογραφεί μια άγρια φαντασίωση εκδίκησης κατά την οποία οι φτωχοί και καταπιεσμένοι οργανώνουν το επιθετικό αντάρτικό τους ενάντια σε όσους μηχανεύονται την εκμετάλλευση ή τον αφανισμό τους.
Ανάμεσα στα γουέστερν αιματοκυλίσματα του Σαμ Πέκινπα και τους απεγνωσμένους ήρωες του cinema novo, το «Bacurau» είναι ένα θηριώδες παραμύθι που παίρνει την αντι-αποικιοκρατική του κριτική και την αέναη ιστορία των εξεγερθέντων αδύναμων της ανθρωπότητας και τις προσαρμόζει στις ριψοκίνδυνες ευαισθησίες των b movies. Μέσα από τον πυρετικό φακό των δυο σκηνοθετών, το μέλλον αντανακλά ουσιαστικά το παρόν, η αναχρονιστική Βραζιλία αντικατοπτρίζει τη διχασμένη σημερινή χώρα του Ζαΐχ Μπολσονάρου και η τραγωδία μετατρέπεται σε απελευθερωτική ουτοπία.
Πηγές:
https://www.cinemagazine.gr/nea_eidiseis/arthro/bacurau_review-131001648/
https://www.athinorama.gr/cinema/article/bacurau_-2551300.html
https://flix.gr/news/cannes-2019-bacurau-review.html
https://www.lifo.gr/culture/cinema/bacurau-ena-idiomorfo-goyestern-gia-ton-ratsismo