Βασισμένη στο διήγημα «Εφεύρεση μιας Γλώσσας» του Γερμανού συγγραφέα Βόλφγκανγκ Κόλχασε, το οποίο είναι εμπνευσμένο σε πραγματικό περιστατικό που συνέβη στην διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, η νέα γαλλική ταινία του Βαντίμ Πέρελμαν που σκηνοθετεί τους Ναχουέλ Περέζ Μπισκαγιάρ και Λαρς Αΐντιγκερ σε μια ιστορία επιβίωσης και ελπίδας που η οποία εξελίσσεται αργά και μεθοδικά σε ένα λιτό δράμα με τρομερή υπόγεια ένταση που παρουσιάζει τη φρίκη των ναζιστικών στρατοπέδων του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου από μια διαφορετική οπτική γωνία.
Είναι 1942, η Γαλλία βρίσκεται υπό ναζιστική κατοχή και ο Ζιλ συλλαμβάνεται μαζί με άλλους Εβραίους και οδηγείται για εκτέλεση στο δάσος. Εκεί καταρρέει, κραδαίνοντας ένα περσικό βιβλίο που μόλις έχει ανταλλάξει με μισό σάντουιτς, φωνάζοντας ότι δεν είναι Εβραίος αλλά Πέρσης. Το ψέμα του τον σώζει προσωρινά, αλλά τότε έρχεται αντιμέτωπος με τον διοικητή του στρατοπέδου συγκέντρωσης, τον Κοχ, ο οποίος θέλει να μάθει Farsi, διότι έχει όνειρο να ανοίξει εστιατόριο στο Ιράν, μόλις τελειώσει ο πόλεμος. Θα του σώσει την ζωή, με αντάλλαγμα να του μάθει την γλώσσα, μια γλώσσα την οποία ο Ζιλ δεν γνωρίζει και έτσι πρέπει να δημιουργήσει μια δική του. Χάρις σε αυτό το ευφυές τέχνασμα ο Ζιλ κατορθώνει να επιβιώσει επινοώντας λέξεις στα «Φαρσί» που καθημερινά διδάσκει στον Κοχ. Όμως, η ξεχωριστή σχέση των δύο αντρών πυροδοτεί την ζήλεια άλλων αιχμαλώτων αλλά και των στρατιωτών. Καθώς οι μέρες περνούν, οι υποψίες ότι δεν είναι στ’ αλήθεια Πέρσης μεγαλώνουν και ο Ζιλ καταλαβαίνει ότι το μυστικό του δεν θα μείνει κρυφό για πολύ ακόμα.
Η ταινία θυμίζει λίγο από La Vita e Bella του Μπενίνι, λίγο από Πιανίστα του Πολάνσκι και λίγο από όλες τις ταινίες, που έχουμε δει μέχρι τώρα και έχουν να κάνουν με Εβραίους, Ναζί, στρατόπεδα συγκέντρωσης, θάνατο και απόγνωση και απανθρωπιά, ισορροπώντας πολύ όμορφα ανάμεσα στην τρέλα και την τραγωδία των όσων συνέβαιναν, με το χιούμορ και την ειρωνεία απέναντι σε αυτά. Αν και ο Πέρλμαν – που όπως λέγεται έφτιαξε με τη βοήθεια γλωσσολόγων την ανύπαρκτη γλώσσα που εφευρίσκει ο Εβραίος αιχμάλωτος – παρασύρεται από τον παραλογισμό του περιστατικού και σκηνοθετεί με νεύρο τις συναντήσεις των δύο πρωταγωνιστών, οι οποίοι – να το τονίσουμε – δικαίωσαν τις επιλογές του, δεν καταφέρνει να αποδώσει και να αγγίξει όπως αυτές οι μεγάλες ταινίες. Το στρατόπεδο συγκέντρωσης, η ομιχλώδης ατμόσφαιρα, οι χώροι των κρατουμένων, όλα έγιναν συμπληρωματικά και άνευρα για να γεμίσουν το δίωρο της κατά τ’άλλα αληθινής – πρωτότυπης και γοητευτικής ιστορίας.
Η περιπέτεια του Ζιλ γίνεται πειστική χάρη στη στιβαρή παραγωγή εποχής σε Γερμανία, Ρωσία, Λευκορωσία και στις ρεαλιστικές ερμηνείες δύο πρωταγωνιστών που διαθέτουν μια πολύ όμορφη χημεία, του Nahuel Perez Biscayart και του Lars Eidinger, που απολαμβάνεις να τους βλέπεις να κάνουν μαθήματα και έτσι να έρχονται πιο κοντά δύο υποτίθεται αλληλοσυγκρουόμενοι κόσμοι. Οι δυο ηθοποιοί αποτυπώνουν με τα εκφραστικά τους μέσα από τη μία ο Biscayart τον φόβο και την τόλμη που τον διακρίνουν ανά στιγμές και ο Eidinger τον σκληρό εαυτό που οφείλει να έχει. Η επιλογή των δύο ηθοποιών, δικαιώνει απόλυτα τον ουκρανικής καταγωγής σκηνοθέτη, αφού και οι δυο τους πείθουν τόσο για τις καταγωγές τους, όσο και για τις αμφιβολίες που θα απλωθούν μπροστά τους σε κάθε κρίσιμη στιγμή μιας κατά λάθος ή ηθελημένης αποκάλυψης.
Η σκηνοθεσία του Πέρελμαν στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στο σενάριο του Ιλια Ζόφιν εμπνευσμένο και αυτό είναι που κάνει την ταινία να ξεχωρίζει και να «κρατάει» τον θεατή στη θέση του. Είναι περισσότερο τα κλισέ που δεν αποφεύγει ο γνωστός-άγνωστος σκηνοθέτης που ‘μικραίνουν’ την ταινία του, είτε αυτά έχουν να κάνουν με τη μελοδραματική διάσταση της ιστορίας, είτε με τους δύο χαρακτήρες – σύμβολα που συχνά βρίσκονται περιορισμένοι μέσα στην κλασική εικονογραφία των περισσότερων ταινιών για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Χωρίς θεαματικά αποτέλεσματα ούτε επίπεδα που θα μετέτρεπαν την ταινία σε ένα διαχρονικό σχόλιο πάνω στις έννοιες της κοινής γλώσσας, επικοινωνίας και ταυτότητας, μπορούμε να δούμε μια συγκινητική ιστορία, εμπνευσμένη από μια σκληρή, αποτρόπαια πραγματικότητα.
Αν και βασισμένη σε τετριμμένη αφηγηματική φόρμουλα και σεναριακές ευκολίες, η ταινία διαθέτει μία ποικιλία χαρακτήρων και θεμάτων με πολλή συγκίνηση, ιστορική ευαισθησία και λυτρωτικό φινάλε. Και το φινάλε είναι που σώζει την ταινία και της δίνει το κάτι παραπάνω καθώς συμβαίνει αυτό ακριβώς που θα ήθελες να παρακολουθήσεις, για να αποχωρήσεις με χαμόγελο και λύπη μαζί από την κινηματογραφική αίθουσα.
Πηγές:
https://www.moveitmag.gr/tainies/persian-lessons/65143
https://www.athensvoice.gr/culture/cinema/728541_kritiki-tainias-mathimata-persikon-persian-lessons»
https://www.cinemagazine.gr/paizontai_tora/arthro/persian_lessons_review-131036060/
https://www.athinorama.gr/cinema/article/mathimata_persikon_-2551556.html
