Μέχρι και τη δεκαετία του 1970 τα κόμικς ήταν περισσότερο γνωστά ως «μικιμάου» (φθηνές εκδόσεις που διάβαζαν παιδιά). Ταυτισμένα με την παραλογοτεχνία, συχνά θεωρούνταν ότι ασκούσαν αρνητική επιρροή στους νέους. Τις δεκαετίες του 1980 και του 1990 το κλίμα άλλαξε. Είναι η εποχή που μεσουρανούσαν τα περιοδικά «Βαβέλ» και «Παρά Πέντε». Τη συζήτηση για τα κόμικς στον Τύπο της εποχής την απασχολεί το ερώτημα: «Είναι τα κόμικς τέχνη;». Από τότε έως τις μέρες μας σημαντικά έργα της διεθνούς σκηνής κόμικς μεταφράστηκαν στα ελληνικά, ενώ οι έλληνες δημιουργοί εκπλήσσουν με την καλλιτεχνική και την αφηγηματική τους εξέλιξη. Πληθαίνουν τα φεστιβάλ που αφορούν την 9η τέχνη, τα πανεπιστήμια ασχολούνται με τα κόμικς, το κοινό τους αργά, αλλά σταθερά, μεγαλώνει και έχουν καταξιωθεί στη συνείδηση των αναγνωστών.
Μάλιστα, τον τελευταίο καιρό εκδίδονται όλο και περισσότερα graphic novels, βασισμένα σε εμβληματικά έργα της ελληνικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας και κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι αυτή η καινούργια μόδα ανοίγει νέες πόρτες. Για πρώτη φορά, έργα κλασικής λογοτεχνίας έχουν την ευκαιρία να ξανασυστηθούν στο αναγνωστικό κοινό κάθε ηλικίας μέ ένα μοντέρνο, φρέσκο και διασκεδαστικό τρόπο.
Εδώ θα σας παρουσιάσουμε, λοιπόν, 10 εξαιρετικά graphic novels που θα σας αποδείξουν ότι η κλασική λογοτεχνία έχει πολλά πρόσωπα και μπορεί να απευθυνθεί σε κάθε λογής αναγνώστες.
1. 1984 – ΤΖΩΡΤΖ ΟΡΓΟΥΕΛ
Στα αριστοτεχνικά χέρια του Βραζιλιάνου εικονογράφου Fido Nesti, το σημαντικότερο έργο του Τζωρτζ Όργουελ βρίσκει την πρώτη του διασκευή σε κόμικς. Το 1984 αφηγείται την ιστορία του φοβισμένου Γουίνστον Σμιθ, ο οποίος ζει σε έναν κόσμο απόλυτης καταπίεσης. Στην Ωκεανία το να έχεις ελεύθερη σκέψη θεωρείται βαρύτατο έγκλημα. Σε μια κοινωνία όπου έχει θεσμοθετηθεί το ψέμα, ο Γουίνστον επαναστατεί και, στη λαχτάρα του για αλήθεια και ελευθερία, διακινδυνεύει τη ζωή του αφήνοντας τον εαυτό του να ερωτευτεί μια όμορφη συνάδελφό του, την Τζούλια, και να στραφεί ενάντια στο καθεστώς. Εκδεδομένο για πρώτη φορά το 1949, το προφητικό έργο του Όργουελ βρίσκει την κατάλληλη απεικόνισή του σε αυτό το λαμπρό graphic novel.
2. Η ΦΑΡΜΑ ΤΩΝ ΖΩΩΝ – ΤΖΩΡΤΖ ΟΡΓΟΥΕΛ
Άλλο ένα αριστούργημα του Τζωρτζ Όργουελ μετατρέπεται σε graphic novel. Με ακρυλικό μελάνι, μετατρέποντας κάθε σελίδα σε αληθινό έργο τέχνης, ο κομίστας και ζωγράφος Odyr έδωσε σχήμα και χρώμα σε αυτό το «αγροτικό παραμύθι», το οποίο, σύμφωνα με τον Άγγλο συγγραφέα Malcolm Bradburry, «είναι η καλύτερη σάτιρα που γράφτηκε ποτέ για το σκοτεινό πρόσωπο της σύγχρονης ιστορίας». Σύγχρονο αλλά και κλασικό, ένα από τα πιο διάσημα έργα μυθοπλασίας του 20ού αιώνα, λαμβάνει ζωή και κίνηση με αυτή την εξαιρετική διασκευή για όλες τις ηλικίες. Γραμμένο εν μέσω του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και δημοσιευμένο το 1945, το έργο του Τζωρτζ Όργουελ αποτελεί μια απ’ τις πιο συναρπαστικές αφηγήσεις της εποχής μας, μια οικουμενική αλληγορία για τους μηχανισμούς της εξουσίας και τις αδυναμίες που οδηγούν στη διάβρωση και στον εκφυλισμό των μεγάλων ιδεών και σχεδίων πολιτικής επανάστασης. Όπως σωστά αναφέρει και ο Christopher Hitchens «αυτό το βιβλίο μάς λέει πως όσοι παραιτούνται της ελευθερίας τους με αντάλλαγμα κάποιες υποσχέσεις για ασφάλεια, καταλήγουν χωρίς ούτε τη μία ούτε την άλλη».
4. Ο ΞΕΝΟΣ – ΑΛΜΠΕΡΤ ΚΑΜΙ
Ο «Ξένος», το εμβληματικό έργο του Αλμπέρ Καμί, λόγω του σχετικά μικρού μεγέθους του, έδωσε τη δυνατότητα στον Ζακ Φερναντέζ, έναν από τους σημαντικότερους δημιουργούς κόμικ στη Γαλλία σήμερα, να μας χαρίσει ένα graphic novel που περιλαμβάνει όλα τα βασικά επεισόδια της ιστορίας. Τα σκίτσα του είναι πολύ δουλεμένα και ελκυστικά, ενώ διευκολύνουν ακόμα και τον αμύητο αναγνώστη να προσεγγίσει το έργο του Γάλλου υπαρξιστή. Ευκαιρία να γνωρίσουμε το βιβλίο που, σύμφωνα με τον Ζαν Πολ Σαρτρ, «γράφτηκε για το παράλογο και ενάντια σ’ αυτό».
4. ΔΟΝ ΚΙΧΩΤΗΣ – ΜΙΓΚΕΛ ΝΤΕ ΘΕΡΒΑΝΤΕΣ
Έπειτα από πολλούς άλλους κομίστες που έχουν προηγηθεί, ο Άγγλος εικονογράφος Rob Davis αποφάσισε να αναμετρηθεί με το κλασικό έργο του Θερβάντες γιατί, όπως λέει χαρακτηριστικά: «Επιζητούσα μια μεγάλη πρόκληση και δεν υπάρχει μεγαλύτερη από τον Δον Κιχώτη. Τα θέματά του είναι παγκόσμια, το χιούμορ του και ο ανθρωπισμός του είναι παγκόσμια». Φαίνεται ότι τα κατάφερε, καθώς κοινό και κριτικοί λάτρεψαν το αποτέλεσμα που σέβεται και ταυτόχρονα ανανεώνει την ιστορία του αγαπημένου «Ιππότη της Ελεεινής Μορφής» και του αγαθού Σάντσο Πάντσα. Για όσους οι 729 σελίδες του μυθιστορήματος είναι πολλές, ιδού η λύση.
5. Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ – ΦΡΑΝΤΣ ΚΑΦΚΑ
Είναι πολύ δύσκολο να δώσεις νέα πνοή, μέσα από εικονογραφήσεις, σε ένα από τα πιο σημαντικά διηγήματα του 20ού αιώνα, αλλά ο αργεντινός καλλιτέχνης Luis Scafati τα καταφέρνει περίφημα. Το θεμελιώδες έργο του τσέχου συγγραφέα Φραντς Κάφκα, με ήρωα τον Γκρέγκορ Σάμσα, έναν κατά τα άλλα συνηθισμένο άνθρωπο που ξυπνάει από τον ύπνο του και βρίσκει τον εαυτό του μεταμορφωμένο σε τεράστιο έντομο, «ζωντανεύει» μέσα από εικόνες και μας καλεί να το διαβάσουμε και να το κατανοήσουμε από την αρχή. Η νέα σειρά Οξύ Illustrated μας υπόσχεται σύντομα και άλλους κλασικούς λογοτεχνικούς τίτλους εμπλουτισμένους με πρωτότυπες εικονογραφήσεις.
6. ΣΦΑΓΕΙΟ ΝΟΥΜΕΡΟ 5 – ΚΟΥΡΤ ΒΟΝΕΓΚΑΤ
Ένα κλασικό αμερικανικό μυθιστόρημα και ένα από τα σημαντικότερα αντιπολεμικά βιβλία, το Σφαγείο Νούμερο 5 του Kurt Vonnegut διασκευάζεται για πρώτη φορά σε graphic novel από τον βραβευμένο με Eisner σεναριογράφο Ryan North (How to Invent Everything: A Survival Guide for the Stranded Time Traveler) και τον υποψήφιο για Eisner εικονογράφο Albert Monteys (Universe!). Το ταξίδι του Μπίλι Πίλγκριμ είναι ταυτόχρονα μια σατιρική ματιά στον τρόμο και στην τραγωδία του πολέμου, όπου στέλνουν παιδιά στην πρώτη γραμμή για να πεθάνουν (γιατί έτσι είναι αυτά) αλλά και μια συγκινητική μελέτη της ανθρώπινης φύσης.
7. Ο ΑΦΡΟΣ ΤΩΝ ΗΜΕΡΩΝ – ΒΙΑΝ ΜΠΟΡΙΣ
Αναγνώστη, καλωσόρισες στον κόσμο του Μπορίς Βιαν: έναν κόσμο ονειρικό, ιδωμένο μέσα από “το μαγικό παράθυρο” του συγγραφέα, έναν κόσμο τεχνητό και ευφάνταστο, πολύχρωμο, αφρώδη, γευστικό και μελωδικό. “Ο αφρός των ημερών” είναι ένα μυθιστόρημα μιας εποχής, μιας χώρας, μιας γλώσσας και ταυτόχρονα ένα μυθιστόρημα εκτός χρόνου, εκτός γεωγραφικών συντεταγμένων, ένα μυθιστόρημα κατεξοχήν της γλώσσας, στην παράδοση του Ραμπελαί, του Λιούις Κάρρολ, του Αλφρέντ Ζαρρύ και του Ρεημόν Κενώ, στο πνεύμα του Κολεγίου της Παταφυσικής. Αυτός ο ονειρικός και παράξενος κόσμος μεταφέρεται στην σελίδα με την ιδιαίτερη τεχνοτροπία του Γάλλου εικονογράφου Marion Mousse με ένα αποτέλεσμα που εκπλήσσει, εντυπωσιάζει και ταξιδεύει τον αναγνώστη πέρα από τα όρια της πραγματικότητας.
8. ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΦΡΑΝΚ (2 ΕΚΔΟΧΕΣ)
1η Εκδοχή: Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ, παγκοσμίως γνωστό και αγαπημένο, παρουσιάζεται τώρα σε μια εντελώς νέα μορφή: ως Graphic Diary. Με μοναδικό τρόπο συνδέει το πρωτότυπο κείμενο με ζωντανούς διαλόγους και διηγήσεις, που βασίζονται στο ημερολόγιο, μέσα από την εντυπωσιακή και γεμάτη συναίσθημα δουλειά και εικονογράφηση των Άρι Φόλμαν και Νταβίντ Πολόνσκυ. Και οι δύο είναι γνωστοί για το κινηματογραφικό τους αριστούργημα Waltz with Bashir, το οποίο μεταξύ άλλων προτάθηκε για Όσκαρ. Με όση ζωντάνια γράφει η Άννα Φρανκ για τη ζωή της στην Kρυψώνα, τον φόβο της μην ανακαλυφθεί, αλλά και για τα εφηβικά της συναισθήματα, τόσο άμεση, σχεδόν κινηματογραφική, είναι η εικονογράφηση.
2η Εκδοχή: Μία πιο βιογραφική προσέγγιση ακολουθούν οι Σιντ Γιάκομπσον και Έρνι Κόλον στην επιτυχημένη προσπάθεια τους να ζωντανέψουν την ιστορία της Άννας Φρανκ. Με την σφραγίδα του Σπίτιου της Άννας Φρανκ αλλά και τη µαρτυρία του µοναδικού επιζώντα, του πατέρα της στο τέλος του βιβλίου, καταφέρνουν να απεικονίσουν με τρομερή ειλικρίνεια τον εφιάλτη µιας χαµένης ζωής, µιας αξιοπρέπειας που κοµµατιάζεται και ποδοπατείται, τον ατέλειωτο τρόµο εξαιτίας της ανθρώπινης αγριότητας, που η Άννα, έφηβη ήδη κι αναγκασµένη να κρύβεται από τους ναζιστές σε ένα µυστικό καταφύγιο, περιγράφει, µέρα µε τη µέρα, στο περίφηµο ηµερολόγιο που θα την κάνει αργότερα διάσηµη, ένα πραγματικό σύμβολο κατά του πολέμου.
«Φαίνεται σαν να έχουν περάσει χρόνια από την Κυριακή το πρωί. Συνέβησαν τόσα πολλά, που μου φαίνεται λες κι ολόκληρος ο κόσμος γύρισε ξαφνικά ανάποδα». – Άννα Φρανκ
9. ΠΑΠΙΣΣΑ ΙΩΑΝΝΑ – ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΟΪΔΗ
Σχεδόν 150 χρόνια μετά τη συγγραφή της, η «Πάπισσα Ιωάννα» γίνεται «μεσαιωνικόν εικονογραφημένον» από τον Λευτέρη Παπαθανάση, ο οποίος με χιούμορ και αναχρονισμούς παρουσιάζει τη (φανταστική;) περιπέτεια της Ιωάννας που έγινε Πάπισσα. Σύμφωνα με τον δημιουργό που πρόσφατα κέρδισε το Βραβείο Κοινού στα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς 2016 για το graphic novel του: «Ο Ροΐδης χρησιμοποίησε στο διήγημά του κάποια εκδοχή της λεγόμενης “καθαρεύουσας”, με έναν χαρακτηριστικό για κείνον τρόπο. Η γλώσσα του περιέχει υπερβολές, κωμικά στοιχεία, μπόλικη ειρωνεία, με δυο λόγια πολλά από τα κατάλληλα υλικά για ένα ωραίο κόμικ!».
10. ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ – ΒΙΝΤΣΕΤΖΟΣ ΚΟΡΝΑΡΟΣ
Ναι, ο Ερωτόκριτος είναι ερωτευμένος με την Αρετούσα, τι άλλο γνωρίζουμε όμως για την ιστορία τους, όπως αυτή περιγράφεται στην έμμετρη μυθιστορία του Βιτσέντζου Κορνάρου; «Ξέρουμε τον “Ερωτόκριτο”, αλλά ουσιαστικά δεν τον ξέρουμε» λέει ο Δημοσθένης Παπαμάρκος στον Μ. Ηulot. «Δεν ξέρεις την πλοκή, τον πλούτο των περιστατικών, ξέρεις μόνο για τον έρωτα του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας. Είναι ένα κλασικό ιπποτικό μυθιστόρημα με ανατροπές και εντάσεις, γρήγορες σκηνές, μονομαχίες, “αγωνία” για το τι θα γίνει στο τέλος, σαν να βλέπεις μια ταινία δράσης» συμπληρώνει. Νομίζω ότι δεν χρειάζεται να προσθέσω κάτι ακόμα, παρά μόνο ότι δεν θα σας μαυρίσει η καρδιά – αυτό συμβαίνει με την «Ερωφίλη».
Πηγές:
https://www.athensvoice.gr/culture/book/685953_7yperoha-gkrafik-novels-gia-fthinoporo
https://www.protoporia.gr/bian-mporis-o-afros-twn-hmerwn-graphic-novel-9789602358412.html
