Ο Ριγιουσούκε Χαμαγκούτσι των «Happy Hour» και «Αsako I & II», επιστρέφει με μία σπονδυλωτή ταινία συμπτώσεων, ένα μελαγχολικό ανθολόγιο λανθασμένων επιλογών, μοίρας και εξιλέωσης. Εξομολογήσεις, ανατροπές, ανθρωπιά, έκπληξη, συγκίνηση. Πώς θα ήταν οι ζωές μας αν είχαμε πάρει άλλες αποφάσεις, αν είχαμε στρίψει σε άλλα μονοπάτια, αν τολμούσαμε να πάμε μπροστά όταν οι φόβοι μάς κράτησαν πίσω; Ένα απρόβλεπτο ερωτικό τρίγωνο, μια εκδικητική χειρονομία αποπλάνησης που θα έχει αναπάντεχη κατάληξη και η συνάντηση δύο παλιών συμμαθητριών, που θα οδηγήσει σε ένα λυτρωτικό παιχνίδι ρόλων. Ο πιο πολυσυζητημένος Ιάπωνας σκηνοθέτης/σεναριογράφος των τελευταίων ετών επιβεβαιώνει τη φήμη του με ένα σαγηνευτικό τρίπτυχο ιστοριών για τις δαιμόνιες συμπτώσεις και τις αθέατες επιθυμίες που καθορίζουν υπογείως τις ανθρώπινες ζωές.
Τρεις διαφορετικές ιστορίες, με διαφορετικό καστ, στο οποίο συνυπάρχουν αρμονικά η ξεχωριστή ιδιόμορφη λιτή σκηνοθεσία, το καλογραμμένο σενάριο, που ορισμένες φορές, ωστόσο, μπορεί να δείχνει φλύαρο, αλλά τελικά συνειδητοποιεί κανείς ότι είναι χρήσιμη κάθε λέξη, κάθε σημείο στίξης αλλά και οι βαθιά εσωτερικές ερμηνείες. Τρεις ιστορίες που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν ως αυτόνομες ξεχωριστές ταινίες, αλλά θα χανόταν έτσι αυτό το μέγα μυστήριο της ανθρώπινης ύπαρξης, αλλά και της μοναδικότητάς τους, καθώς αναγκαστικά θα φορτώνονταν με τετριμμένα γεμίσματα και αχρείαστες επεξηγήσεις.
Η πρώτη ιστορία που έχει τίτλο «Magic or something less assuring» είναι μια ντελικάτη και απόλυτα ειλικρινής ματιά πάνω στο τυχαίο, με το ιψενικό ερωτικό τρίγωνο να δοκιμάζει τις αντοχές των αισθημάτων του κάθε φορά που η αλήθεια πλησιάζει πιο κοντά στις εύθραυστες γωνίες του. Η δεύτερη, πιο αμφιλεγόμενη ιστορία με τίτλο «Door wide open» αναρωτιέται πού συναντά η πραγματική ζωή τον κόσμο της φαντασίας όταν ένας φοιτητής εκβιάζει έναν καθηγητής πανεπιστημίου λόγω της ανάρμοστης ερωτικής του σχέσης ενώ στο κορυφαίο τρίτο και τελευταίο κομμάτι της ταινίας, το «Once again», αποκαλύπτεται η γυμνή και συνταρακτική αλήθεια πίσω από την τακτοποιημένη, «ευτυχισμένη» καθημερινότητα μιας γυναίκας που θεωρητικά τα έχει όλα στη ζωή της.
Η τύχη και η φαντασία όχι μόνο επηρεάζουν αλλά και καθορίζουν, σύμφωνα με τον σκηνοθέτη, σε μεγάλο βαθμό τις ερωτικές ζωές μας. Αριστοτεχνικά γραμμένες, οι ιστορίες του Χαμαγκούτσι ανατρέπουν όσα νομίζουμε ότι βλέπουμε. Ή όσα νομίζουν οι ήρωες ότι ζουν. Ο σκηνοθέτης τραβάει συνεχώς το χαλί, μάς/τους αφαιρεί τον έλεγχο. Όχι γιατί θέλει να δείξει ότι ο άνθρωπος δεν είναι άξιος της μοίρας του. Αλλά γιατί βλέπει τη ζωή σαν μία σειρά από στιγμές που αλλάζουν τα δεδομένα μας – κι εμείς καλούμαστε να τις αποδεχτούμε, να προσαρμοστούμε και να προχωρήσουμε μπροστά.
Όπως κάθε σπονδυλωτό φιλμ, έτσι κι αυτό που κέρδισε την Αργυρή Άρκτο του Φεστιβάλ Βερολίνου 2021 δεν μπορεί να επιτύχει απόλυτα την συνοχή και ομοιογένεια, αλλά με έναν περίεργο τρόπο δεν το προσπαθεί κιόλας και έτσι δεν διακόπτεται ή επηρεάζεται η θέαση τριών ιστοριών σαν μία συνολική ταινία. Όσο συγκεκριμένη κι αυστηρή είναι η δομή της ταινίας, τόσο φιλοσοφικός είναι ο πυρήνας της. Τρεις ιστορίες, τρία σετ ηρώων, τρία κεφάλαια: ανθρώπινες επιλογές, πεπρωμένο, εξιλέωση, ή η ακύρωση και των τριών. Με μια εκπληκτική κομψότητα, με τη χαρακτηριστική ιαπωνική διακριτικότητα αλλά και την αίσθηση της πολυδιάστατης πραγματικότητας που περιλαμβάνει πάντα και το μεταφυσικό, σε αυτό το κολάζ ιστοριών που έχει την αίσθηση θεατρικού δράματος δωματίου, με ανθρώπους που μιλούν αδιάκοπα, συγκρούονται, αναμετριούνται, μετανιώνουν, μονιάζουν, χωρίζουν, στηλώνονται ή καταρρέουν στην αγκαλιά του άλλου. Ο Χαμαγκούτσι στήνει ένα σύμπαν που τρέχει γρήγορα και με θόρυβο, μέσα στο οποίο αυτοί οι καθημερινοί άνθρωποι μιλούν αδιάκοπα κι αγωνίζονται να κάνουν τον χρόνο να κρατήσει λίγο περισσότερο για να προλάβουν: να αποφασίσουν, να αγαπήσουν, να καταλάβουν.
Οι μεγάλης έκτασης και μελετημένοι μέχρι τελείας διάλογοι, οι οποίοι εκφέρονται με ακρίβεια μετρονόμου, λειτουργούν ως πεδίο εκδήλωσης των ανομολόγητων παθών και βαθύτερων ελαττωμάτων που κρύβουν οι χαρακτήρες. Ανάμεσά τους ο βλαπτικός άκρατος εγωισμός, η σεξουαλική ανασφάλεια και η ντροπή που συνοδεύει το αδιόρθωτο λάθος. Και ενώ οι ήρωες του Χαμαγκούτσι, ειδικά το ζευγάρι της φοιτήτριας και του καθηγητή, υποκύπτουν σε οδυνηρά φάουλ, ο σκηνοθέτης δε σπεύδει να τους κρίνει. Αντίθετα, φέρνει σε σύγκρουση τα καλύτερα με τα χειρότερα χαρακτηριστικά τους, ώστε να καταστεί σαφές ότι καθορίζονται −όπως και όλοι μας− από τις αντιφάσεις τους. Είναι αυτές που προσδίδουν υφές στον ανθρώπινο ψυχισμό και εντυπώνουν την αντανάκλασή μας στο βλέμμα του Άλλου που τόσο αποζητούμε.
Ο θεατής θα νιώσει ορισμένες φορές αμηχανία, αφού άλλωστε είναι και αυτή κομμάτι του έρωτα, και ίσως χαθεί μέσα στους διαλόγους των πρωταγωνιστών, αλλά αυτό πιθανότατα μπορεί να γίνει κατανοητό, καθώς πολλές συμπεριφορές, συνήθειες, ήθη, έθιμα των κατοίκων της μακρινής χώρας, μας φαίνονται ασυνήθιστες και ακατανόητες. Παρά ταύτα, ο Χαμαγκούτσι, καταφέρνει να μαγνητίζει με τη γαλήνια προσέγγιση των ιστοριών του, το παιχνιδιάρικο χαμηλόφωνο σκηνοθετικό του ύφος και την υποδειγματική διεύθυνση των ηθοποιών του.
Η δύναμη της ταινίας του μεγάλου Ιάπωνα σκηνοθέτη είναι η χαμηλότονη αλλά και απόλυτα στοχευμένη αφήγηση των ιστοριών του, που έχουν σαφή αισθητικό και ιδεολογικό προσανατολισμό. Με την αποφασιστικότητα να πει τα πράγματα με το όνομά τους, ο Χαμαγκούτσι στρέφει το στοργικό του βλέμμα πάνω από τις ζωές αυτών των γυναικών και μας δίνει εύστοχες απαντήσεις σε μια σειρά ερωτημάτων τα οποία σχετίζονται με την απιστία, την ερωτική απογοήτευση, το κόστος της ειλικρίνειας, την αναζήτηση της ευτυχίας, τη σημασία τού να διατηρείς το πάθος στη ζωή σου.
Πέρα από τη διεισδυτικότητα στη γυναικεία ψυχοσύνθεση και του έρωτα, ενός ζητήματος που στην Ιαπωνία έχει πάρει προβληματικές διαστάσεις, βασικό ρόλο στην ταινία παίζουν ο χρόνος και οι συμπτώσεις. Ο χρόνος, που φθείρει, γεμίζει και αδειάζει ζωές και οι συμπτώσεις που οδηγούν στο πεπρωμένο. Τα εμπνευσμένα πλάνα του Χαμαγκούτσι, ο οποίος πολλές φορές κινηματογραφεί πλάτη τις ηρωίδες του, καθώς και οι ερμηνείες των ηθοποιών, με τη νατουραλιστική προσέγγιση των ρόλων τους, την αυθόρμητη εξωτερίκευση των πληγωμένων συναισθημάτων τους, απογειώνουν την ταινία και την μετατρέπουν σε μία ξεχωριστή, μαγική και μεταμορφωτική εμπειρία.
Ιδιαίτερη αφηγηματικά, βουβά σπαρακτική, διεισδυτική στη γυναικεία ψυχοσύνθεση, υπαρξιακή, μελαγχολική, αλλά τόσο τρυφερή απέναντι στην ανθρώπινη κατάσταση και υπόσταση, αδιάκοπα ανατρεπτική ώστε στιγμή να μη θεωρήσεις ότι ο ήρωας –ή εσύ ο ίδιος– έχει τον έλεγχο των πραγμάτων, αυτή είναι μια ταινία ποιητική, ένα κέντημα ιδεών που, ταυτόχρονα, γίνεται βίωμα, απλώς επειδή είναι τόσο πικρά αληθινή. Μία πραγματική εμπειρία που σε κάνει να μην παίρνεις τίποτε για δεδομένο, εκτός από το μεγαλειώδες σεναριακό ταλέντο του δημιουργού του.
Πηγές:
https://www.efsyn.gr/tehnes/sinema/318659_istories-tyhis-fantasias-kai-lanthasmenon-epilogon
https://flix.gr/cinema/wheel-of-fortune-and-fantasy-review.html
https://www.athinorama.gr/cinema/article/istories_tis_tuxis_kai_tis_fantasias_-2552187.html
