Σε μια εργατική γειτονιά της σύγχρονης Γάζας όλα είναι εγκλωβισμένα, αποπνικτικά. Η αστυνομία βρίσκεται παντού κι ελέγχει τα πάντα, η οικονομική κρίση έχει γονατίσει τον κόσμο, βόμβες των Ισραηλινών διακόπτουν με συνέπεια την καθημερινότητα, συνεχόμενα black outs υπογραμμίζουν ότι η ζωή είναι μία συνεχής εμπόλεμη ζώνη. Οι νέοι θέλουν να φύγουν, να το σκάσουν. Οι μεγαλύτεροι προσπαθούν να επιβιώσουν. Το να ζήσουν είναι πολυτέλεια.
Εκεί συναντάμε τον Ισα, έναν 65χρονο ψαρά. Εργένης, γιατί αρνείται πεισματικά τα προξενιά της αδελφής του, μοναχικός, ακοινώνητος. Και κρυφά ερωτευμένος με τη Σιχάμ, μία μελαγχολική χήρα μοδίστρα, που προσπαθεί να τα βγάλει πέρα μαζί με την πρόσφατα χωρισμένη νεαρή κόρη της. Οι μέρες περνούν απαράλλακτες, μέχρι που στην ψαριά του Ισα παραμονεύει μια έκπληξη: τα δίχτυα του ανασύρουν ένα αρχαίο ελληνικό άγαλμα. Μάλλον πολύτιμο, μάλλον μοναδικό, ίσως το εισιτήριό του για μια καλύτερη ζωή. Η νέα αυτή προοπτική τού δίνει την αισιοδοξία να χτυπήσει, συνεσταλμένα, και την πόρτα της Σιχάμ. Ομως ταυτόχρονα χτυπά και η δική του πόρτα: οι αρχές τον κατάλαβαν, τον κατηγορούν για αρχαιοκαπηλία, η Χαμάς θέλει πάση θυσία να αποκτήσει τον πολύτιμο θησαυρό.
Η δεύτερη ταινία των αδελφών Νάσερ (“Dégradé”) είναι ό,τι ακριβώς δηλώνει ο τίτλος της. Μια ερωτική ιστορία με δευτεραγωνίστρια τη Γάζα, οι κάτοικοι της οποίας είναι παγιδευμένοι σε μια καθημερινότητα γεμάτη εμπόδια: εθνοτικά, γλωσσικά, θρησκευτικά, πολιτικά, στρατιωτικά και, φυσικά, κοινωνικά. Βέβαια, τα αδέλφια Ταρζάν και Άραμο Νάσερ δεν επιδιώκουν να κάνουν την τυπική ταινία πολιτικής καταγγελίας αλλά αντίθετα να παρουσιάσουν μία απλή και συγκινητική ιστορία αγάπης με υποδόρια πολιτικά μηνύματα.
Γι’αυτό τον λόγο τονίζουν με κάθε μέσο την γλυκόπικρη υφή του έρωτα στην τρυφερή δραμεντί τους. Επιλέγουν να χτίσουν την ιστορία σε κωμικά ενσταντανέ και μιλούν χαμηλόφωνα για μια ανθρώπινη ιστορία πολλών επιπέδων όπου ο τραγέλαφος της ζωής συχνά παίζει παιχνίδια με τις καρδιές των ηρώων. Δικαιώνονται πέρα ως πέρα αφού η ταινία, που ήταν η επίσημη πρόταση της Παλαιστίνης για τα Όσκαρ και είχε συμμετοχές στα Φεστιβάλ Βενετίας, Τορόντο και Θεσσαλονίκης, παραδίδει ακριβώς αυτό που υπόσχεται και κερδίζει την εύνοια του θεατή χάρη στην ευστροφία του σεναρίου, τις συνεπείς ερμηνείες και το λυτρωτικό χιούμορ που σχολιάζει έξυπνα την γκρίζα καθημερινότητα των ηρώων. Παρ’όλα αυτά, η πολιτική διάσταση της ιστορίας είναι αρκετά αδύναμη και απλώς ενσωματώνεται σε μια κατασκευή που κυρίως προάγει την αγάπη ως μέγιστο όπλο απέναντι στον ολοκληρωτισμό και τα συντηρητικά στερεότυπα.
Με φόντο, λοιπόν, την πικρή και δυσβάσταχτη κατάσταση στην περιοχή και αυτό το αμυδρό αλλά υπάρχον κοινωνικοπολιτικό σχόλιο, οι σκηνοθέτες οικοδομούν ένα ελαφρύ, παρά τη βαρύτητα των θεματικών του, χιουμοριστικό ρομάντζο γι’ αυτούς που δεν πιστεύουν ότι ο έρωτας μπορεί πλέον να τους χτυπήσει την πόρτα, γι’ αυτούς που λυγίζουν συχνά υπό το βάρος της πραγματικότητας.
Το τεχνικό, σκηνοθετικό κομμάτι είναι αριστουργηματικό, καθώς τα πηγαινέλα των δύο πρωταγωνιστών, τα ραντεβού τους, η εξέλιξη της ιστορίας τους αντιμετωπίζονται σχεδόν σαν χορογραφία, κάτι που εντείνει αυτό το αίσθημα γλυκύτητας και μελαγχολίας. Από πλευράς ερμηνειών, η γνωστή πλέον Χιάμ Αμπάς φέρνει κι εδώ τη στιβαρή της γοητεία στο ρόλο της Σιχάμ, αλλά αυτός που δικαιωματικά κλέβει την παράσταση είναι ο Σαλίμ Ντο. Τραχύς και ευαίσθητος, μουντρούχος κι αθεράπευτα ρομαντικός, στιβαρός και γκαφατζής χαρίζει στον Ισα ένα άγριο από την αλμύρα κέλυφος και μια μαλακή, γεμάτη πίστη καρδιά.
Η ιδιαίτερη αυτή ιστορία βασίζεται σε αληθινά γεγονότα που συνέβησαν στη σύγχρονη Γάζα το 2014, όταν ένας ψαράς βρήκε ένα αρχαιοελληνικό άγαλμα του Απόλλωνα στη θάλασσα και η Χαμάς το κατάσχεσε ελπίζοντας μάταια να βρει αγοραστή για να εξασφαλίσει αρκετά χρήματα για να λύσει τις οικονομικές δυσκολίες της χώρας. Κανείς δεν ξέρει τι συνέβη στο άγαλμα. Κάποιοι λένε ότι πουλήθηκε και μετά καταστράφηκε σε μια εναέρια επίθεση.
«Ήταν αρκετά σοκαριστικό να συνειδητοποιείς ότι η κυβέρνησή μας δεν είχε ιδέα τι να κάνει με αυτό το άγαλμα, πέρα από το να το θάψει σε κάποιο κελάρι. Την ίδια στιγμή όμως, είχε κεντρίσει τη φαντασία μας… Τι θα ήταν πιο συναρπαστικό από το να εμφανιστεί ξαφνικά ο Θεός του έρωτα στη Γάζα και να φέρει τα πάνω κάτω στη ζωή ενός ηλικιωμένου και μόνου ψαρά; Με αυτήν την ταινία, όπως και με τις προηγούμενες δουλειές μας, θέλουμε να αποτυπώσουμε μια στάλα της καθημερινότητας σε αυτή τη μικρή λωρίδα γης που λέγεται Γάζα. Είναι ένα παράξενο μέρος, όπου οι απλούστερες καταστάσεις μπορούν να εξελιχθούν σε εξαιρετικά πολύπλοκες. Αν και είναι κολλημένος σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση, ο πρωταγωνιστής μας βλέπει τη ζωή αλλιώς. Ο Ίσσα είναι ένας αθεράπευτα ρομαντικός και, παρά τις συντηρητικές παραδόσεις της χώρας του, παρά την ηλικία του, παρά τα ατέλειωτα πολιτικά προβλήματα, αγωνίζεται για το δικαίωμα στην αγάπη, κάτι που τον κάνει πραγματικό επαναστάτη».
Το Gaza Mon Amour αποτελέι μία τρυφερή ταινία για την γλυκιά ελπίδα που επιφέρει ο έρωτας και ταυτόχρονα ένα γράμμα αγάπης για την πόλη που μεγάλωσαν τα δύο αδέρφια. Είναι η απόδειξη ότι οι άνθρωποι έχουν ακόμα το κουράγιο να ονειρεύονται και να προχωρούν, να επιθυμούν και να γελούν ακόμα και μέσα στις δυσκολότερες, στις τραγικότερες των συνθηκών.
Πηγές:
https://www.athensvoice.gr/culture/cinema/742652-kritiki-tainias-gaza-agapi-moy-gaza-mon-amour
https://www.monopoli.gr/2022/01/19/showtimes/cinema/551274/gaza-agapi-mou/
https://flix.gr/cinema/gaza-mon-amour.html
https://www.moveitmag.gr/tainies/gaza-mon-amour/65793
https://www.athinorama.gr/cinema/cinema-reviews/3001055/gaza-agapi-mou/
https://www.culturenow.gr/gaza-agapi-moy-h-glykia-tainia-ton-aramp-kai-tarzan-naser/
