Ποιός είναι ο πίνακας που μόλις τον αντίκρυσε ο δημιουργός του, είπε: “Σοκαριστικός”;
Η “Ολυμπία” είναι ένας πίνακας του Édouard Manet, που εκτέθηκε για πρώτη φορά στο σαλόνι του Παρισιού το 1865. Στον πίνακα απεικονίζεται μια γυμνή γυναίκα ξαπλωμένη σε ένα ανάκλιντρο, ενώ η υπηρέτρια της δίνει λουλούδια. Μοντέλο για την Ολυμπία υπήρξε η Victorine Meurent, ενώ για την υπηρέτρια, πόζαρε στον ζωγράφο, το καλλιτεχνικό μοντέλο, Laure.
Ο ζωγράφος
Ο Εντουάρ Μανέ [Édouard Manet, 23 Ιανουαρίου 1832 – 30 Απριλίου 1883] ήταν Γάλλος ζωγράφος. Θεωρείται ένας από τους θεμελιωτές της μοντέρνας τέχνης ενώ συνδέθηκε έντονα και με το κίνημα του ιμπρεσιονισμού. Αποτέλεσε επιπλέον έναν από τους πλέον αμφιλεγόμενους καλλιτέχνες του 19ου αιώνα.
Το έργο
Ο πίνακας είναι επίσης γνωστός για τις αντιδράσεις που προκάλεσε στο κοινό, όταν πρωτοεκτέθηκε στο Παρίσι το 1865. Οι αντιρρήσεις, όμως, στην «Ολυμπία» είχαν να κάνουν περισσότερο με το ρεαλισμό του θέματος παρά με το γεγονός ότι το μοντέλο ήταν γυμνό. Ενώ η στάση της «Ολυμπίας» είναι συνηθισμένη στα έργα της εποχής, η διαφορά έγκειται, στο γεγονός πως η πρωταγωνίστρια του πίνακα είναι πόρνη.
Στον πίνακα, η υπηρέτρια προσφέρει στην εταίρα ένα μπουκέτο λουλούδια, πιθανώς δώρο από έναν πελάτη. Αυτή είναι μια σκηνή που δεν είχε συναντήσει κάποιος στην Τέχνη μέχρι εκείνη την εποχή. Οι θεατές δεν ήταν σίγουροι για τα κίνητρα του Μανέ.
Οι σύγχρονοι μελετητές πιστεύουν ότι η τεχνική του Μανέ πυροδότησε περαιτέρω τη διαμάχη γύρω από την «Ολυμπία». Απορρίπτοντας την παραδοσιακή τεχνική του, ο Μανέ επέλεξε να ζωγραφίσει τον πίνακα με έντονες πινελιές, ήσυχα σχήματα, και απλοποιημένη φόρμα.
«Η ζωγραφιά ήταν εκεί στην επιφάνεια του καμβά… Δεν τους προκάλεσε μόνο το γεγονός ότι αυτή είναι μια γυμνή γυναίκα από κατώτερη τάξη, αλλά και το γεγονός ότι η τεχνική ήταν αυτή που πολλοί θεωρούσαν σχεδόν παιδαριώδη ή ερασιτεχνική» εξηγεί η ιστορικός τέχνης Ann McCauley. «Η Ολυμπία σόκαρε με κάθε δυνατό τρόπο και δέχθηκε μεγάλο φάσμα οργής» προσθέτει η ιστορικός τέχνης Linda Nochlin.
Ο Μανέ ήταν φιλόδοξος και ήθελε να συμμετάσχει στο ετήσιο Σαλόνι του Παρισιού, με το έργο του «Πρόγευμα στη Χλόη». Αυτή ήταν η δεύτερη φορά (την πρώτη είχε προσπαθήσει να συμμετάσχει με το έργο του 1859 «Πότης Αψεντιού», αλλά το έργο δεν έγινε δεκτό). Και το «Πρόγευμα στη Χλόη» όμως απορρίφθηκε, αφού πρώτα εξόργισε τους κριτικούς τέχνης. Αρχικά είχε ονομάσει το έργο του «Λουτρό». Άλλαξε όμως τον τίτλο για να σατιρίσει την κοινωνία.
Ο πίνακας απεικονίζει και πάλι μια γυμνή γυναίκα ανάμεσα σε δύο ντυμένους άνδρες, η οποία κοιτάζει κατάματα το θεατή. Ήταν αυτή η ματιά, που συνέδεε το έργο με τον κόσμο και προκάλεσε το μένος των θεατών (αφού μια πόρνη δε μπορούσε να τους κοιτάζει τόσο προκλητικά στα μάτια).
Ο Μανέ περίμενε δύο χρόνια πριν από την υποβολή της «Ολυμπίας» στο Σαλόνι. Προς μεγάλη του έκπληξη, η κριτική επιτροπή αποδέχθηκε την τολμηρή, νέα του δουλειά. Πολλοί μελετητές πιστεύουν ότι η «Ολυμπία» έγινε δεκτή στο Σαλόνι επειδή οι κριτές δεν ήθελαν να κατηγορηθούν για λογοκρισία μετά την έντονα αρνητική αντίδραση στο «Πρόγευμα στη Χλόη». Αντ’ αυτού, αποφάσισαν να φέρουν το έργο του Μανέ μπροστά στην οργή των πραγματικών κριτικών – του κοινού.
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι θεατές χλεύασαν και διέσυραν τον πίνακα του Μανέ. Παρά το γεγονός ότι πέτυχε το στόχο του να αλλάξει το πρόσωπο της γαλλικής ζωγραφικής, ο Μανέ επλήγη από ανελέητη κριτική. «Μου εξαπολύουν προσβολές. Κάποιος πρέπει να κάνει λάθος εδώ» έγραψε ο καλλιτέχνης στον φίλο του, Γάλλο ποιητή Σαρλ Μπωντλέρ.
