Τα ματωμένα χώματα της Διδούς Σωτηρίου στο θεατρικό σανίδι

Αντί Προλόγου

Με αφορμή τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή και τα 113 χρόνια από τη γέννηση της Διδούς Σωτηρίου, το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά παρουσιάζει την παράσταση “Ματωμένα Χώματα” βασισμένη στο ομότιτλο μυθιστόρημα της συγγραφέως. Σε σκηνοθεσία Γιώργου Παλούμπη, με τους Νικήτα Τσακίρογλου, Μιχάλη Σαράντη και Αντίνοο Αλμπάνη μεταφέρεται στο θεατρικό σανίδι η «Βίβλος της σύγχρονης εξόδου του Μικρασιάτικου Ελληνισμού», ένα βιβλίο υπερεθνικό με μηνύματα διαχρονικά και, δυστυχώς, επίκαιρα.

Λίγα λόγια για την πλοκή

Με την επιλογή της πρωτοπρόσωπης αφήγησης η Διδώ Σωτηρίου μας διηγείται δια του στόματος του ίδιου του ήρωα την ιστορία του Μανώλη Αξιώτη. Η μια σκηνή διαδέχεται την άλλη εν είδει ενός οδοιπορικού που ξεκινά από το χωριό Κιρκιντζέ και την αγροτική προ πολέμου ζωή. Σύντομα, ο θεατής θα μεταφερθεί στα τάγματα εργασίας Αμελέ Ταμπουρού, βιώνοντας όλες τις κακουχίες που συνάντησε ο κεντρικός χαρακτήρας μέχρι να βρεθεί να πολεμά στην πρώτη γραμμή, στο σκληρό μέτωπο του Αφιόν Καραχισάρ. Ωστόσο, το μακρύ ταξίδι δεν σταματά εκεί, αφού εκείνος θα πάρει το δρόμο της προσφυγιάς για να βρεθεί στην Ελλάδα. Η ζωή του με όλες τις δυσκολίες, με όλες τις απογοητεύσεις και τις ματαιώσεις θα συνεχίσει σε μια προσφυγική γειτονιά, στην Κοκκινιά του Πειραιά.

Λίγα λόγια για τα πρόσωπα

Στο έργο τα πρόσωπα είναι ελάχιστα πλην του Δροσάκη, αφού η πλοκή περιστρέφεται γύρω από τον Μανώλη Αξιώτη, τον οποίο υποδύεται ο Νικήτας Τσακίρογλου σε μεγάλη ηλικία. Τον ρόλο αυτό θα υποδύοταν ο Κώστας Καζάκος που αποχώρησε τελικά από την παράσταση για λόγους υγείας. Ο τελευταίος έχει διττό ρόλο: ως αφηγητής και δρων χαρακτήρας. Την νεότερη εκδοχή του υποδύεται ο Μιχάλης Σαράντης. Εκτός από τους τρεις πρωταγωνιστές παίζουν επίσης οι ηθοποιοί Θάνος Αλεξίου, Στέλιος Δημόπουλος, Μαρία Νεφέλη Δούκα, Τζένη Κόλλια, Φώτης Λαζάρου, Δάφνη Λιανάκη, Ευθύμης Ξυπολιτάς, Παναγιώτα Παπαδημητρίου, Αντώνης Τσιοτσιόπουλος, Κώστας Φυτίλης και Aντώνης Χρήστου ενώ ζωντανά θα παίζουν επί σκηνής οι μουσικοί Αθηνόδωρος Καρκαφίρης και Βαγγέλης Παρασκευαΐδης.

Λίγα λόγια για την σκηνοθεσία

Το έργο δεν κινείται σε έναν στρωτό χωροχρονικό άξονα. Επικρατεί, τουναντίον, ένας αδιάλειπτος διάλογος μεταξύ σκηνών και αφηγημάτων με αναδρομές και προλήψεις. Πρόκειται για μια διασκευή με σκηνοθετικές επιλογές που σεβάστηκαν το έργο και κατόρθωσαν στο φόντο της ροκ μουσικής να μεταφέρουν το πνεύμα του βιβλίου. Είναι εμφανής η ζοφερότητα των γεγονότων, αλλά πίσω από όλα κρύβεται ένα μήνυμα ελπίδας, αλλαγής, ίσως σαν αυτή που οραματίζεται ο Αξιώτης στην Κοκκινιά. Αφήνει μια αίσθηση οικουμενικότητας, ένα αντιπολεμικό μήνυμα που δεν διακρίνει μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων. Σαφώς δεν ωραιοποιεί τα γεγονότα, αλλά τα βλέπει με γνώμονα την ιστορική μνήμη, όπως μονάχα τα σπουδαία έργα κάνουν.

Αντί Επιλόγου

Τέτοιες πρωτοβουλίες που ενώνουν την μνήμη με την λογοτεχνία και το θέατρο είναι τουλάχιστον αξιέπαινες – πόσω μάλλον όταν στέφονται με επιτυχία, όταν κατορθώνουν να μας υπενθυμίσουν την αξία της ανθρώπινης ύπαρξης και το θλιβερό γεγονός πως η ιστορία επαναλαμβάνεται. Αντί να αναζωπυρώνεται το μίσος, ζωντανεύει το ανθρώπινο δράμα όλων των μικρών λαών που σφαγιάζονται στο βωμό των ιμπεριαλιστικών συμφερόντων, είτε αυτοί ζουν στην Μικρασία του κάποτε, είτε στην Ουκρανία σήμερα, είτε κάπου αλλού, πιο μακριά ή πιο κοντά μας αύριο….