Αντί Προλόγου
Η ζωή του καθενός μοιάζει σαν ένας κήπος που ανάλογα με τις εποχές αλλάζει. Άλλοτε τα φυτά που φιλοξενεί μαραίνονται, άλλοτε είναι σε πλήρη άνθιση, άλλοτε ρίχνουν τα φύλλα τους και άλλοτε κυοφορούν τους καρπούς του. Στην πρώτη του ποιητική συλλογή “Ψυχανθή” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ανεμολόγιο, ο Ανδρέας Κανακάκης μας ξεναγεί στο δικό του μπαχτσέ που φέρει πολύχρωμους, μοσχοβολιστούς ανθούς αλλά που και που συναντά κανείς πικροδάφνες και παρτέρια παραμελημένα, έρμαια στο χρόνο, την απώλεια και τη φθορά. Ας κάνουμε μια από κοινού ποιητική περιήγηση.
Λίγα λόγια για το περιεχόμενο
Η συλλογή ξεκινά σαν άλλο ιερό κείμενο με τη “Γέννηση”. Στην ενότητα αυτή ο γράφων μας υποδεικνύει την πόρτα για να διεισδύσουμε στον μυστικό του κόσμο. Η γέννηση αυτή δεν αναλώνεται αποκλειστικά στο φυσικό γεγονός, αλλά αγκαλιάζει όλες εκείνες τις γεννήσεις, τις αναγεννήσεις ή τις αφυπνίσεις που κλονίζουν την ανθρώπινη ύπαρξη και σηματοδοτούν μια αλλαγή ή μια αρχή. Η φυγή από το γνωστό, η έκθεση στο μακρινό και το άγνωστο, τα ανάμεικτα συναισθήματα που τις συνοδεύουν, η μοναξιά και ο ενθουσιασμός μέσα από τις σχέσεις που δημιοργούνται συγκλονίζει την ψυχή του υποκειμένου, όπως συγκλόνισε το σώμα του η γέννησή του αυτή καθαυτή. Το πέρασμα από την παιδικότητα στην εφηβεία και από αυτή στην ενηλικίωση σε μια ρέουσα εποχή είναι η θεματική που υποφώσκει στην πρώτη ενότητα της συλλογής.
Η δεύτερη ενότητα αφιερωμένη σε ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής και της ψυχής, ή κατά τους Αρχαίους Έλληνες ο αγαπημένος της ψυχής, ο Έρως. Αυτός μεταμορφώνεται και λαμβάνει διάφορες εκδοχές. Είναι ο έρωτας ο πλατωνικός, ο ανεκπλήρωτος, ο παθιασμένος, ο καταδικασμένος, ο σωματικός και ο ασώματος. Η ερωτική συνεύρεση, η ανακάλυψη της σεξουαλικότητας που είναι ενδεικτική της μετάβασης σε έναν εφηβικό αρχικά και αργότερα πιο ώριμο ερωτισμό είναι παρούσες στα ποιήματα που περιλαμβάνονται σε αυτή την ενότητα. Πλάι τους αποκαλύπεται ποιητικά όλη η διαδικασία της εύρεσης του άλλου και του εαυτού μέσω του άλλου.
Η τελευταία ενότητα δεν θα μπορούσε παρά να αφορά τον θάνατο και την απώλεια, όλους εκείνους τους μικρούς θανάτους που βιώνουμε στη ζωή. Είναι ταυτόχρονα το αντίπαλον δέος της ζωής, αλλά κατά τους ποιητές μας και του έρωτα. Αγαπημένα πρόσωπα που χάθηκαν, φάσεις της ζωής που έφθασαν στο τέλος τους, καθώς και σχέσεις, εαυτοί που αφέθηκαν πίσω μαζί με άλλους ανθρώπους που τους εγκατέλειψαν είναι οι πρωταγωνιστές της, αν μη τι άλλο, πιο συγκινητικής, βαθιάς και ανθρώπινης ενότητας. Ο ποιητής δεν μεμψιμοιρεί, δεν φοβάται το θάνατο, αλλά αποδέχεται την απώλεια και τα τραύματά της και προσπαθεί με αυτή να πορευτεί και να ανθίσει ξανά, αναμετρώμενος με την αθανασία και την προοπτική της.
Λίγα λόγια για την ποιητική
Η ποιητική συλλογή αποτελείται κατά κόρον από ποιήματα χωρίς υπερβολικά πολλούς στίχους. Ελάχιστα φέρουν ομοιοκαταληξία, ενώ στα υπόλοιπα επικρατεί ο ελεύθερος στίχος με πεζολογικό ύφος. Ανισοσύλλαβα, ανομοιοκατάληκτα παραπέμπουν στην ποίηση της μεταπολεμικής γενιάς, από την οποία εμφανώς έχει επηρεαστεί ο γράφων. Βέβαια, το καβαφικό πνεύμα είναι αισθητό σε αρκετά ποιητικά πονήματα, ενώ ο ερωτισμός των γάλλων καταραμένων και ο λυρισμός των γερμανών ρομαντικών προσδίδουν μια ιδιότυπη ποιητική φωνή. Σε αυτό το κλίμα, τα ποιήματα παραπέμπουν σε μια προσωπική εξομολόγηση, εν είδει ενός ημερολογίου που καταγράφει τις ψυχικές εναλλαγές. Το κάνει, βέβαια, σε έναν πολύ προσεγμένο και περιποιημένο τόνο και με μια γλώσσα εικονοποιητική, πλούσια και λιγότερο καθημερινή.
Λίγα λόγια για τη συλλογή
Η συλλογή αποτελείται από 40 ποιήματα που χωρίζονται σε 3 επιμέρους ενότητες: τη γέννηση, τον έρωτα και την αποδημία. Η επιμέλειά της είναι εξαιρετικά προσεγμένη. Όμορφη η γραμματοσειρά και η σελιδοποίηση, ενώ αυτό που ξεχωρίζει είναι το πρωτότυπο και απόλυτα ταιριστό με το περιεχόμενο φιλοτεχνημένο από την Νεφέλη Μαρματάκη εξώφυλλο. Ο τίτλος που στην αρχή παραπέμπει στα “Νηπενθή” του Κώστα Καρυωτάκη, έχει τη δική του σημασία. Τα ψυχανθή είναι τα φυτά εκείνα που χρησιμοποιούνται στη σπορά και μάλιστα μετά από εποχή αγρανάπαυσης για να καταστεί το έδαφος ξανά γόνιμο είτε κατόπιν αλλαγής της σποράς εντός του.
Αντί Επιλόγου
Τα λουλούδια που πεθαίνουν και ανθίζουν, τα τρένα που κινούν, οι πεταλούδες, οι ερωτικοί σύντροφοι και οι άνθρωποι που μας συντρόφευσαν στη ζωή, οι φίλοι που βγαίνουμε τα βράδια, η γιαγιά μας και η μυρωδιά της συνθέτουν μια πρόωρη βιογραφία με την οποία μας συστήνεται ο ποιητής. Γνωρίζουμε μονάχα ένα μέρος του κόσμου του. Μέλλει να δούμε τι μας επιφυλάσσει μελλοντικά.
