Da 5 Bloods: Η κριτική του Σπάικ Λι για την Αμερική του σήμερα

War is about money. Money is about war.

Το «Da 5 Bloods» είναι μία ταινία 155 λεπτών με πολλά επίπεδα: κάθε τόσο μεταμορφώνεται και αλλάζει ύφος, ακόμη και είδος. Την μία στιγμή είναι μία ταινία για το Βιετνάμ, την άλλη για το «κυνήγι ενός θησαυρού», ή μια κωμωδία για μερικούς γκρινιάρηδες ηλικιωμένους άντρες και συνάμα μια περιπέτεια στη ζούγκλα. Στο κέντρο της όμως βρίσκεται μια -με κάθε δικαίωμα- αληθινά οργισμένη ιστορία, για το τραύμα του να είσαι μαύρος στην αμερική του τότε και του τώρα.

Η σχετικά νέα ταινία του Netflix ακολουθεί τέσσερις Αφροαμερικανούς βετεράνους του Βιετνάμ που επιστρέφουν στα ίδια μέρη που πολέμησαν για να εκπληρώσουν ένα στόχο ζωής. Να εντοπίσουν τη σορό του πέμπτου «αδερφού» τους (blood) Νόρμαν, του αρχηγού της διμοιρίας τους που χάθηκε στη μάχη, αλλά και το θησαυρό που οι ίδιοι έθαψαν μαζί του. Με την αφήγηση να μοιράζεται σε δύο χρονικές περιόδους, το παρελθόν παρουσιάζεται μέσω φλασμπάκ, όσο παρακολουθούμε τη ζωή των ηρώων στο σήμερα και το πώς βίωσαν την απώλεια του Νόρμαν, ο οποίος υπήρξε και μέντορας πέρα από αδελφός για την τετράδα. Τους έμαθε πώς να επιβιώνουν στη μάχη όσο και σε έναν άδικο κόσμο που ελέγχουν εδώ και αιώνες οι λευκοί.

Won’t let nobody use our rage against us. We control our rage.

Εντυπωσιακά εύστοχα, ο Σπάικ Λι κινείται ανάμεσα σε παρόν και παρελθόν, χωρίς να αλλάζει ή να φρεσκάρει ηλικιακά τους εξηντάρηδες πρωταγωνιστές του. Τα πρόσωπα του Πολ (Ντελρόι Λίντο), του Ότις (Κλαρκ Πίτερς), του Έντι (Νορμ Λούις) και του Μέλβιν (Αϊζάια Γουίτλοκ Τζούνιορ) παραμένουν τα ίδια είτε τους βλέπουμε να γιορτάζουν την επανένωσή τους πίνοντας κοκτέιλ λίγο πριν από τη μεγάλη εξόρμησή τους στη σημερινή ζούγκλα είτε στο πεδίο της μάχης, πλάι στον Νόρμαν (Τσάντγουικ Μπόουζμαν), να πληροφορούνται μέσω ραδιοφώνου το θάνατο του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Με αυτή του την επιλογή, ο Σπάικ Λι υπογραμμίζει το κεντρικό νόημα της ταινίας. Οι πρωταγωνιστές δεν αλλάζουν, γιατί δεν αλλάζουν και οι συνθήκες. Γυρνώντας από το Βιετνάμ, οι μαύροι στρατιώτες έπρεπε να παλέψουν για τα δικαιώματα που τους στερούσε η πατρίδα που οι ίδιοι υπερασπίστηκαν, κάτι που δυστυχώς συνεχίζεται μέχρι και σήμερα, σε έναν πόλεμο που ο εχθρός είναι πιο κοντά από ποτέ.

Στην πραγματικότητα, υπάρχει μια τρίτη αφηγηματική γραμμή στην ταινία του Λι, αυτή της συστημικής αδικίας, του ρατσισμού, της υποτίμησης της ζωής των μαύρων, στην διαδρομή της αμερικάνικης Ιστορίας από την γέννηση της χώρας μέχρι και σήμερα. Και φεύγοντας από κάθε σενάριο και πλασματική ιστορία, βροντοφωνάζει πως το να είσαι μαύρος παραμένει το ίδιο δύσκολο στην εμπόλεμη Αμερική του τότε και στην (ελεύθερη;) Αμερική του σήμερα, προσπαθώντας να ακουστεί σε μια πραγματικότητα που πνίγει από φωνές μέχρι… ανθρώπους.

Every time I walk out my front door I see cops patrolling my neighborhood like it’s some police state. I can feel just how much I ain’t worth.

Η ταινία που παραδίδει ο Σπάικ Λι έχει ξεκάθαρα την υπογραφή του και την ενέργεια που φέρνει πάντα στο σινεμά του. Χωρίς να ξεφεύγει εντελώς από τη γνώριμη διδακτική ρητορική του, δίνει όμως έναν ντοκιμαντερίστικο τόνο στην ταινία του, ενισχύοντάς τη με πλάνα και φωτογραφίες από αληθινούς ήρωες και γεγονότα που σημάδεψαν την παγκόσμια ιστορία. Μπορεί να μην είναι η καλύτερη ταινία της φιλμογραφίας του, αλλά είναι κάτι παραπάνω από καίρια. Είναι μια αναγκαία υπενθύμιση όλων όσων δημιούργησαν και διατήρησαν τις συνθήκες που έκαναν το Black Lives Matter το πιο απαραίτητο κίνημα στην αμερική του σήμερα και μια επανατοποθέτηση στο βιβλίο της αμερικάνικης ιστορίας μερικών σελίδων που πήραν μόνο τη θέση μιας υποσημείωσης. Έτσι, ταινίες όπως το Da 5 Bloods δεν είναι απλά χρήσιμες και διδακτικές αλλά απαραίτητες. Γιατί ακόμα και αν δεν είναι τελείως άρτιες ρίχνουν φως στην πραγματική ιστορία – μία ιστορία που δεν τη γράφουν μονάχα οι νικητές και οι ισχυροί αυτού του κόσμου.

So long, Blood. Rest in power.

RIP Chadwick Boseman

Πηγές:

https://www.athinorama.gr/tv/article/da_5_bloods_o_spaik_li_ksanapairnei_to_oplo_tou-2541718.html

https://flix.gr/cinema/da-5-bloods-review.html

https://esquire.com.gr/culture/tainies/10124/da-5-bloods-mia-anepikaira-epikairi-tainia

Collection Of Powerful Da 5 Bloods Quotes

https://www.moveitmag.gr/home-cinema-ektos-dianomis/da-5-bloods/62790