Αντί προλόγου
Παρά την αδιαμφισβήτητα σημαντική παρουσία της Μαρίας Λαϊνά στα γράμματα, τόσο μέσα από το ποιητικό όσο και από το συγγραφικό και μεταφραστικό της έργο, η πρώτη μου επαφή με τον ποιητικό της κόσμο συντελέστηκε πρόσφατα, μέσω της ποιητικής της συλλογής “Ό,τι έγινε. Άνθρωποι και φαντάσματα” που κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του περασμένου έτους από τις εκδόσεις Πατάκη. Θα επιχειρήσω, λοιπόν, μιλώντας για την συλλογή της αυτή να σας περιηγήσω στην ποιητική της χώρα όπως την γνώρισα μέσα από από τις λέξεις, την στίξη ή την παντελή έλλειψή της και τον απόηχο που άφησαν όλα αυτά στην ψυχή μας μετά από πολλές αναγνώσεις και πισωγυρίσματα στις σελίδες του βιβλίου και του μυαλού μας.
Λίγα λόγια για την ουσία του έργου
Ο τίτλος μπορεί κανείς να ισχυριστεί πως μας προδιαθέτει κατά κάποιον τρόπο για το περιεχόμενο των ποιημάτων. “Ό,τι έγινε”, σε αόριστο χρόνο, μαρτυρά πιθανόν έναν απολογισμό ή μια αναδρομή στο παρελθόν με το νου και τις αισθήσεις, με τις λέξεις και τις εικόνες. “Άνθρωποι και φαντάσματα”, δύο οντότητες που συνυπάρχουν εντός και εκτός των ποιημάτων, που συνυπάρχουν μέσα και γύρω μας ∙ νεκροί και ζωντανοί όλοι εκείνοι που συναντήσαμε στον διάβα της ζωής μας και συνομιλούν άλλοτε μεταξύ τους και άλλοτε μαζί μας. Η μνήμη κυριαρχεί και συνδιαλέγεται με το παρόν και το μέλλον.
Ωστόσο, η συλλογή της Μαρίας Λαϊνά δεν είναι απλώς μια παρελθοντολογική είτε νοσταλγική ανασκόπηση. Τα ποιήματά της είναι ένας ζωντανός οργανισμός που μιλά για το σήμερα και για το τώρα, για τα καλοκαίρια, τις Κυριακές και τον Οκτώβρη. Οι θεματικές περιστρέφονται γύρω από την φθορά, ενίοτε τον θάνατο, μπορεί και την ματαιότητα. Αυτό όμως που σαν τον φοίνικα αναγεννά τον αναγνώστη από τις στάχτες του είναι ακριβώς η επίγνωση αυτής της κατάληξης ∙ ένα είδος αυτογνωσίας που η “υψηλή” ποίηση μπορεί να μας εγγυηθεί.
Λίγα λόγια για την ποιητική του έργου
Τα ποιήματα που συναντά κανείς στην συλλογή είναι σύντομα και διέπονται από μια λιτότητα, περισσότερο λεκτική παρά νοηματική. Ο λόγος είναι τραχύς, στεγνός, χωρίς ουδεμία υπερβολή, χωρίς βερμπαλισμούς. Οι λέξεις επιλεγμένες με ιδιαίτερη προσοχή και ακρίβεια επιτρέπουν στον λόγο να ρέει αρμονικά. Τίποτα δεν είναι παράταιρο, τίποτα δεν είναι περιττό. Τα πάντα χαρακτηρίζονται από οικονομία και μια τάση προς το σύγχρονο. Ο διάλογος εναλλάσσεται με την τριτοπρόσωπη και την πρωτοπρόσωπη αφήγηση του ποιητικού υποκειμένου που μοιάζει σαν να μας διηγείται ή σωστότερα να μας τραγουδά ιστορίες από την ζωή του.
Οφείλω σε αυτό το σημείο να παραδεχτώ πως η ποίηση της Μαρίας Λαϊνά, όπως βρίσκει, που θα σημείωνε ο Τίτος Πατρίκιος, τον αναγνώστη στο παρόν έργο μπορεί στις πρώτες αναγνώσεις να φανεί δυσνόητη. Αυτό οφείλεται στο ότι είναι ανατρεπτική όχι με την έννοια της επανάστασης αλλά με την έννοια της ελαφράς διαφοροποίησης από την ποίηση που έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε. Αυτό αποδεικνύει δύο πράγματα ∙ αφενός ότι η Μαρία Λαϊνά έχει, το δίχως άλλο, την ξεχωριστή, ολόδική της ποιητική ταυτότητα και αφετέρου ότι η έκπληξη είναι μια αντίδραση που χωρά στην ποίηση.
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Η τάση για αποβολή του περιττού είναι εμφανής από την πρώτη ματιά, αφού η συλλογή είναι ολιγοσέλιδη. Αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι στερείται ποιημάτων, νοημάτων και συναισθημάτων. Τουναντίον, όλα αυτά αναδεικνύονται περισσότερο μέσω της προσεγμένης παρουσίασης του βιβλίου από τις εκδόσεις Πατάκη. Την επιλογή της συγκεκριμένης γραμματοσειράς και του χαρτιού. Το εξώφυλλο, λιτό αλλά αισθαντικό, έρχεται σε απόλυτη αρμονία με το περιεχόμενο και την ποιητική της συλλογής.
Αντί επιλόγου
Σίγουρα, η παρουσίαση που προηγήθηκε να είναι κάπως μονοδιάστατη, διότι η συλλογή είναι ένα ελάχιστο δείγμα του έργου της γραφούσης. Ωστόσο, είναι μια ευκαιρία για όσους αγαπούν την ποίηση να πάρουν στα χέρια τους κάτι σύγχρονο που θα τους εκπλήξει και θα τους φέρει σε επαφή με τον παλμό της “μοντέρνας” ελληνικής ποίησης που γράφεται, μεταφράζεται και βραβεύεται σε όλο τον κόσμο.
Μπορείτε να διαβάσετε ένα ποίημα από την συλλογή εδώ και να το ακούσετε εδώ.
