Τέχνη και ιστορία, μια σχέση οργανική και άρρηκτη. Γιατί, με τα έργα τους οι καλλιτέχνες εξασφαλίζουν την «αθανασία» στα θέματά τους. Η Ελληνική Επανάσταση, ως ένα από τα κορυφαία γεγονότα του 19ου αιώνα, αποτυπώθηκε στον καμβά δεκάδων Ελλήνων και Ευρωπαίων καλλιτεχνών, μεταξύ των οποίων και στο έργο του σπουδαίου Θεόδωρου Βρυζάκη.
Ο ΒΙΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΒΡΥΖΑΚΗ
Ο Θεόδωρος Βρυζάκης αποτελεί έναν από τους σπουδαιότερους ζωγράφους που γνώρισε ποτέ η Ελλάδα. Γεννήθηκε στη Θήβα, άλλες πηγές αναφέρουν το 1814, άλλες το 1819, που είναι και η επικρατέστερη. Το 1821 οι Οθωμανοί απαγχόνισαν τον πατέρα του και ο ίδιος με τον αδελφό του, λίγα χρόνια αργότερα, το 1828, βρήκαν καταφύγιο στο ορφανοτροφείο του Καποδίστρια στην Αίγινα. Επόμενος σταθμός της ζωής του ήταν το «Πανελλήνιον» στο Μόναχο, ένα σχολείο για τα παιδιά αγωνιστών της Επανάστασης.
Στο Μόναχο άρχισε να ασχολείται με τη ζωγραφική, απεικονίζοντας σχεδόν αποκλειστικά θέματα από την Επανάσταση του 1821. Εκεί σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών και άνοιξε τα «φτερά» του, καθώς έγινε ο πρώτος Έλληνας ζωγράφος της ομώνυμης σχολής. Για τα επόμενα έντεκα χρόνια, μέχρι το 1855, λάμβανε την υποτροφία της ελληνικής παροικίας της πόλης. Δάσκαλοι και φίλοι του υπήρξαν ορισμένοι εξαίρετοι καλλιτέχνες φιλελληνικών θεμάτων της εποχής του ρομαντισμού: ο Carl Wilhelm von Heideck, ο Πέτερ φον Ες, ο Heinrich von Mayer, και άλλοι. Κατά την δεκαετία 1845–1855, ταξίδεψε και έζησε σε διάφορες πόλεις της Δυτικής Ευρώπης για καλλιτεχνική ενημέρωση, με εξαίρεση τη διετία 1848–1850, όταν και επέστρεψε προσωρινά στην Ελλάδα.
Η επιστροφή του στην Ελλάδα οφειλόταν στην επιθυμία του να μελετήσει τους τόπους και τα πρόσωπα των μελλοντικών έργων του. Το 1855 συμμετείχε στην Διεθνή Έκθεση του Παρισιού με το έργο του «Η Έξοδος του Μεσολογγίου». Τον πίνακα αυτόν, ο ίδιος ο Βρυζάκης τον αντέγραψε τουλάχιστον δύο φορές. Δύο από τους πρωτότυπους πίνακες καταστράφηκαν στην μεγάλη πυρκαγιά του Μεσολογγίου το 1929. Το τρίτο πρωτότυπο διασώζεται στην Εθνική Πινακοθήκη, αλλά ο ίδιος πίνακας κυκλοφόρησε και σε λιθογραφίες ήδη από το 1856.
Κατά τη διετία 1861–1863, ταξίδεψε στην Αγγλία και αγιογράφησε την ελληνική εκκλησία του Ευαγγελισμού στο Μάντσεστερ. Το 1867 πήρε μέρος στην έκθεση του Del Vecchio στην Λειψία με τους πίνακες «Η Έξοδος του Μεσολογγίου», «Γιωργάκης Ολύμπιος», «Ο Λόρδος Βύρωνας στο Μεσολόγγι» και «Ο Όρκος της Αγίας Λαύρας».
Πέθανε στο Μόναχο το 1878, αφήνοντας το σύνολο των έργων του εργαστηρίου του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΒΡΥΖΑΚΗ
Οι ελαιογραφίες του Βρυζάκη — όλες σχεδόν με θέματα ελληνικά — χαρακτηρίζονται από το ύφος των Δυτικοευρωπαίων ρομαντικών ζωγράφων του 19ου αιώνα. Στον 20ό αιώνα η αντίδραση κατά του ρομαντισμού οδήγησε πολλούς επικριτές του συγκεκριμένου ρεύματος να καταγγείλουν το ύφος του ως «πομπώδες», όμως μια εξίσου μεγάλη μερίδα το αξιολογεί θετικά ως «πληθωρικό». Στην εποχή τους, τα έργα του Βρυζάκη είχαν μεγάλη ζήτηση ως ζωντανές και πιστές αναπαραστάσεις της ελληνικής ιστορίας. Μερικά μάλιστα από αυτά τα έργα έγιναν από νωρίς ευρύτερα γνωστά στο κοινό χάρη στις λιθογραφίες και άλλου είδους αναπαραγωγές.
Εισηγητής της Σχολής του Μονάχου, ασχολήθηκε συστηματικά με την απεικόνιση σκηνών του απελευθερωτικού αγώνα και των επώνυμων ή ανώνυμων πρωταγωνιστών του σύμφωνα με τις αρχές της Ακαδημίας. Η θεματογραφία αυτή ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής και τα έργα του λιθογραφήθηκαν, κυκλοφόρησαν ευρέως και καθιερώθηκαν στη συνείδηση του κοινού ως αυθεντικές αναπαραστάσεις της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Άλλη πτυχή της καλλιτεχνικής του δημιουργίας αποτελούν τα πορτρέτα, στα οποία ο Βρυζάκης αναδεικνύεται σε δεξιοτέχνη προσωπογράφο, κάτοχο των εκφραστικών του μέσων.
Στους πίνακές του, το ενδιαφέρον του ζωγράφου επικεντρώνεται στην ενδυμασία των ατόμων και το στήσιμο της σκηνής γύρω από αυτά. Ωστόσο, αυτή η όμορφη θεατρικότητα των έργων του έχει ως αποτέλεσμα να διακρίνεται με δυσκολία κάποιο αίσθημα στα πρόσωπα που απεικονίζει. Οι κριτικοί τον επέκριναν επίσης για το γεγονός ότι φαινόταν να προσεγγίζει τα θέματά του με την ματιά ενός ξένου, όμως — χωρίς καμία αμφιβολία — ο Βρυζάκης είναι ένας από τους κύριους θεμελιωτές της νεότερης (μεταβυζαντινής) ελληνικής ζωγραφικής και συγκαταλέγεται στους κορυφαίους Έλληνες ζωγράφους του 19ου αιώνα.
ΠΗΓΕΣ: https://www.greece2021.gr/ellada-2021/2611-theodoros-vryzakis/, https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%B5%CF%8C%CE%B4%CF%89%CF%81%CE%BF%CF%82_%CE%92%CF%81%CF%85%CE%B6%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82, https://www.nationalgallery.gr/el/zographikh-monimi-ekthesi/painter/bruzakis-theodoros.html
