Η αδυναμία στο διάβασμα, ο εθισμός στη μυρωδιά του βιβλίου και στον ήχο καθώς γυρνάς σελίδες είναι κάτι που ξεκινά από την παιδική ηλικία. Μέσα από τα βιβλία το παιδί παίρνει ερεθίσματα, διευρύνει τους ορίζοντες του, ψυχαγωγείται και ταξιδεύει στο άγνωστο, που στην παιδική ηλικία μοιάζει τόσο συναρπαστικό. Παράλληλα, όμως, τα παιδικά βιβλία δεν προσφέρουν αποκλειστικά διασκέδαση και εξερεύνηση, αλλά παίρνουν όμορφα μηνύματα που μπορεί εκείνη τη στιγμή σαν παιδί να μην τα αντιλαμβανόμαστε ακριβώς, αλλά διεισδύουν στον ψυχισμό μας και αποκρυσταλλώνονται καθώς ωριμάζουμε και αναπτυσσόμαστε. Αυτό που μπορώ να ανακαλέσω από την παιδική μου ηλικία είναι ατελείωτα καλοκαίρια συντροφιά με ένα βιβλίο, βροχερά Σαββατοκύριακα πάλι με ένα βιβλίο στο χέρι να μου κρατάει συντροφιά, αγωνία για το τέλος της ιστορίας, γέλια και συγκινήσεις. Σίγουρα, όπως και εγώ, έτσι κι εσείς έχετε διαβάσει παιδικούς συγγραφείς που σας στιγμάτισαν, σας προβλημάτισαν, ή απλά υπήρξαν το κίνητρο να γίνεται βιβλιοφάγοι και αναγνώστες. Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα παιδικού βιβλίου, βρήκαμε αφορμή να σας παρουσιάσουμε ορισμένους από αυτούς και μέσω αυτού να τους τιμήσουμε για το όμορφο έργο που επιτέλουν.
1. Ευγένιος Τριβιζάς
Πολυγραφότατος, με πάνω από 100 βιβλία στη συγγραφική του καριέρα, ο πατέρας της Φρουτοπίας, ο εθνικός μας παραμυθάς μας έδωσε την ευκαιρία στα 33 ροζ ρουμπίνια και στα 88 ντολμαδάκια να επιλέξουμε εμείς το τέλος της ιστορίας. Μας άφησε να επιβιβαστούμε σε ένα ταξίδι σε χώρες με περίεργα ονόματα και με χαρακτήρες που έγιναν φίλοι μας. Τα παραμύθια νοτρεμύθια με την Ποπού και την Καρλότα, το Σμουμπί και το Φαγκρί, τη Μπανανόφλουδα μεγάλωσαν μια ολόκληρη γενιά σαν νέοι μύθοι του Αισώπου. Είναι περιττό να αναφέρουμε τα βραβεία που έχει αποσπάσει, τις ευρύτατες σπουδές του, γιατί το πιο σημαντικό είναι ότι μέσα από τα βιβλία του βίωσαμε το μαγευτικό αποτέλεσμα του συνδυασμού της φαντασίας και της πραγματικότητας, του συμβολισμού, του χιούμορ και της σοβαρότητας.
2. Άλκη Ζέη
Μια πολύ μεταφρασμένη συγγραφέας βιβλίων που μας πέρασαν από την παιδική ηλικία στην εφηβεία. Αλλά όπως η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της μας έδειξαν την σκληρή πραγματικότητα που σαν παιδιά αποφεύγουμε να γνωρίσουμε, αλλά σαν το καπλάνι της βιτρίνας διέγειραν τη φαντασία μας και την παιχνιδιάρικη διάθεση μας. Δε θα ξεχάσω ποτέ με πόσα δάκρυα είχα γεμίσει τον Μεγάλο περίπατο του Πέτρου. Κάθε φορά που σκέφτομαι, που έχω την ευκαιρία να διαβάζω κάποιο απόσπασμα ή να το δω διασκευασμένο στο θέατρο η συγκίνηση που νιώθω είναι η ίδια. Το μικρό αγόρι της ιστορίας κατέχει σίγουρα ένα μέρος του παιδικού μου εαυτού. Είναι μια συγγραφέας που είχαμε την τύχη να μας επισκεφθεί στο σχολείο για να μας μιλήσει και ειλικρινά επιβεβαίωσε την αγάπη μας για το έργο της.
3. Ζωρζ Σαρή
Άλλη μια συγγραφέας που υπηρέτησε το απαιτητικό μεταίχμιο παιδικής ηλικίας και εφηβείας με τον καλύτερο τρόπο. Τα βιβλία της ήταν διδακτικά. Από την κατοχή, τη Μικρασιατική καταστροφή, μέχρι το Πολυτεχνείο και τον πόλεμο στο Ιράκ η Ζωρζ Σαρή μας έμαθε την ιστορία της εποχής που έζησε μέσα από τους ανθρώπους της. Αγαπήσαμε τη Βαγία, ακόμα και να δεν την έχουμε ποτέ επισκεφθεί μέσα από τη Σοφία και τους Θησαυρούς της Βαγίας, με τη Νινέτ ταξιδέψαμε ακολουθώντας της σε όλες τις χώρες που έζησε. Αυτό που θα μου μείνει χαραγμένο είναι το συναίσθημα διαβάζοντας “Τα γενέθλια” σε παιδική ηλικία, ο αποτροπιασμός, η θλίψη που ένιωσαν με έκαναν να αποστασιοποιούμαι από οτιδήποτε απηχεί εμφυλιακές αντιλήψεις.
4. Μάνος Κοντολέων
Καθιερώθηκε ως συγγραφέας παιδικών βιβλίων λόγω του ογκώδους έργου του. Ωστόσο, αν όχι όλα έστω τα περισσότερα βιβλία του είναι μάλλον στοχαστικά, χαρίζουν απλόχερα τη δυνατότητα περισυλλογής και φαίνεται να προέρχονται από έναν άνθρωπο με βαθιά κριτική σκέψη, που αναζητά, που ενημερώνεται. Είναι ένας συγγραφέας που διάβασε μεγαλώνοντας και μεγαλώνοντας ακόμα πιο πολύ εκτίμησα περισσότερο. Ανακαλώ τον εαυτό μου να διαβάζει τον Ανίσχυρο Άγγελο μια χρονιά δύσκολη για τη χώρα και τους ανθρώπους της. Ήταν ένα βιβλίο αφυπνιστικό που λειτούργησε σαν υπενθύμιση ότι υπάρχει και η άλλη πλευρά σε κάθε ιστορία και ότι πολλές φορές όσοι βρίσκονται στην “κακή” πλευρά είναι όχι μόνο αθώοι αλλά και αδικημένοι.
5. Λίτσα Ψαραύτη
Άλλη μια συγγραφέας που είχα την τύχη να συναντήσω και να συνομιλήσω, άλλη μια συγγραφέας που εκτίμησα και σαν προσωπικότητα. Η πάλη για τον έρωτά και τη ζωή, την ελπίδα και τα όνειρα είναι οι κύριοι άξονες των έργων της που γοητεύουν την παιδική και την εφηβική ηλικία. Από το χαμόγελο της Εκάτης μέχρι τα δάκρυα της Περσεφόνης χανόμασταν στο Αιγαίο και στη Σάμο που αγαπά η συγγραφέας. Μέσα από εκείνη και τις ηρωίδες της γνωρίσαμε τον αγνό εφηβικό έρωτα, που είναι όμως την ίδια στιγμή έντονος και γεμάτος πρωτόγνωρες συγκινήσεις.
6. Βούλα Μάστορη
Πολυτάλαντη, χάρισε στο κοινό της παραμύθια, μυθιστορήματα και ποιήματα. Μια συγγραφέας ευαίσθητη, τρυφερή με αυτά συναισθήματα να αναβλύζουν και στην εργογραφία της. Πραγματικά ένα προς ένα είναι όλα όχι μόνο λογοτεχνικά επιτεύγματα αλλά και ηθικοπλαστικά διδάγματα. Χωρίς να μπορώ να ξεχωρίσω κάποιο, ένα βιβλίο της που με σημάδεψε ήταν η Δωριλένια. Όντας παιδί είναι πράγματι σοκαριστικό να βλέπεις τι συμβαίνει στο μυαλό ενός άλλου παιδιού με αυτισμό. Και όλο αυτό να παρουσιάζεται με τον πιο γλυκό, ειλικρινή και ανθρωπιστικό τρόπο.
7. Αγγελική Βαρελλά
Τώρα, πόσο εύκολο είναι να κλείσει κανείς μέσα σε λίγα λόγια το μεγάλο κεφάλαιο της παιδικής λογοτεχνίας Αγγελική Βαρελλά, δυσκολεύομαι να το προσδιορίσω. Μπορώ να πω με βεβαιότητα όμως πως είναι μια παραμυθού που κρατά με πάθος την πένα. Εμπνευσμένη, ακούραστη, γεμάτη χιούμορ και αισιοδοξία. Είναι η Αγγελική που στα βιβλία της τα κάνει να φαίνονται μια ομορφιά, εξοβελίζει το ρατσισμό, τις διακρίσεις και ενώνει τα παιδιά . Που νοιάζεται όχι μόνο για τα παιδιά και εγγόνια της, αλλά για όλα τα παιδιά του κόσμου. Είναι η Αγγελική Βαρελλά που δεν προλαβαίνει να αδειάσει τη βαλίτσα της αφού -όταν δε γράφει- ταξιδεύει για να συναντά τους μικρούς αναγνώστες στα σχολεία τους, σε βιβλιοθήκες ,οπουδήποτε. Θυμάμαι να διαβάζω το Δώσε την αγάπη και η παιδική μισαλλοδοξία έναντι στο ξένο και το διαφορετικό να φεύγει από πάνω μου. Αυτό το χρωστάω στην Αγγελική Βαρελλά
8. Πηνελόπη Δέλτα
Έχει μείνει στην ιστορία και δικαίως, όχι μόνο για τον έρωτά της με τον Ίωνα Δραγούμη, αλλά και για τα συγγράμματά της που μιλούν για τον Μακεδονικό Αγώνα, για την Ελλάδα όπως την έζησε, για τους απλούς και καθημερινούς ανθρώπους. Ο Μάγκας, τα Μυστικά του βάλτου είναι δύο μονο δείγματα μιας ασύγκριτης και τέλος μοναδικής συγγραφικής πορείας που ταύτισε στο μυαλό του συνόλου των αναγνωστών την Πηνελόπη Δέλτα με το Μαλεδονικό Αγώνα, τους Βαλκανικούς Πολέμους και την αντίστοιχη ελληνική κοινωνία. Αγαπήθηκε όσο λίγοι, τόσο για το έργο όσο και για την πολυτάραχη ζωή της.
9. Ζαχαρίας Παπαντωνίου
Ο συγγραφέας που μεγάλωσε γενιές και γενιές. Τα ψηλά βουνά διδάσκονταν αν όχι ολοκληρωτικά έστω αποσπάσματά τους για πολλά χρόνια στα ελληνικά δημοτικά σχολεία. Εκτός της αξίας που έχει σαν λογοτεχνικό αριστούργημα το έργο περνούσε στους νεότερους πληροφορίες για έναν πιο παλιό, πιο παραδοσιακό, πιο αγνό τρόπο ζωής, για τη φύση από την οποία έχουμε απομακρυνθεί, για τις ανθρώπινες σχέσεις εν τέλει. Η παράδοση της απλότητας και της φυσικότητας αγκάλιαζε τη νέα γενιά με τα ψηλά βουνά του Παπαντωνίου και πάντα συγκινούσε…
10. Αίσωπος
Και για το τέλος δε θα μπορούσαμε να φυλάξουμε άλλον από τον Αίσωπο. Μπορεί να μην πρόκειται για παραμυθά με την ακριβή έννοια της λέξης, αλλά σήμερα πιστεύουμε ότι κάθε παραμύθι ακόμα και το πιο απλό στην πραγματικότητα κρύβει πολλούς συμβολισμούς. Έτσι και στους μύθους του Αισώπου μπορεί να υπερείχε το συμβολικό στοιχείο δεν έπαυαν όμως να είναι ιστορίες που μας διασκέδαζαν, μας προκαλούσαν γέλιο, αλλά πάντα μας έκαναν να σκεφτόμασταν και να αναρωτιόμασταν. Πράγματι μοιάζαμε με την αλεπού; Με το λιοντάρι; Με τη χελώνα και το λαγό;; Υπάρχουν πολλά από αυτά τα είδη στην κοινωνία, ανάμεσα μας και θα πρέπει να ευχαριστήσουμε τον Αίαωπο που μας έμαθε να τα ξεχωρίζουμε, να τα διακρίνουμε.
