«Αν κάποιος γνωστός σας ζωγράφος έχει δημιουργήσει ένα αξιοσημείωτο έργο, είναι πολύ πιθανό να έχει ερωτευτεί την Γκαλά».
Με αυτά τα λόγια είχε μιλήσει ο σουρρεαλιστής ζωγράφος Σαλβαδόρ Νταλί για τη σύζυγό του, την Έλενα Ιβάνοβνα Ντιακόνοβα, γνωστή ως Γκαλά.
Η αρχή ενός παράφορου έρωτα
Όταν οι δυο τους συναντήθηκαν εκείνη ήταν παντρεμένη με τον φίλο του Νταλί και γνωστό ποιητή, Πολ Ελυάρ. Η εκρηκτική προσωπικότητα της, αλλά και η καλλιτεχνική ευφυΐα της Γκαλά μάγεψαν με μιας τον Καταλανό καλλιτέχνη, ο οποίος δεν δίστασε να την κλέψει από τον φίλο του. Βαθιά ερωτευμένος μαζί θα της, παρέμεινε πιστός, ακόμα και μετά τον θάνατο της, ενώ εκείνη θα αποτελούσε τη μούσα, αλλά και τον δυνάστη του. Έναν δυνάστη που οδήγησε τον Νταλί στα όρια της παράνοιας.
Η δαιμόνια Γκαλά γρήγορα άρχιζε να ενεργεί σαν ατζέντης του, λογομαχώντας με ιδιοκτήτες γκαλερί για τα δικαιώματα του ζωγράφου, αλλά και δίνοντας του χρήσιμες επιχειρηματικές συμβουλές. Ήταν μία μοναδική γυναίκα με δαιμόνιο ένστικτό, που «οσμιζόταν» την αξία ενός έργου τέχνης μόλις το έβλεπε. Ο Νταλί προσπαθούσε να της προσφέρει τα πάντα, ενώ παράλληλα ήταν η βασική πρωταγωνίστρια στον καμβά του. Μέσα σε πέντε δεκαετίες, ο Νταλί έφτιαξε εκατοντάδες πίνακες που είχαν ως θέμα τους την Γκαλά, παρουσιάζοντας την πολύπλευρη σύζυγο του ως Παναγία, ως μία ερωτική και απόκοσμη φιγούρα, αλλά και ως μία σκοτεινή και μυστηριώδη γυναίκα.
Ανάλογα με το τι τον είχε συνεπάρει την εκάστοτε περίοδο ο Νταλί δημιουργούσε και μία νέα εκδοχή της. Βασικές του επιρροές και εμμονές ήταν οι φροϋδικές θεωρίες γύρω από τα όνειρα και η ρευστότητα του χρόνου. Ωστόσο, ο Νταλί είχε επηρεαστεί και από τις φυσικές επιστήμες. Η γοητεία που ασκούσε στον Νταλί η πυρηνική φυσική και η αποκάλυψη πως η ύλη αποτελείται από άτομα δημιούργησαν τον πίνακα «Η Γαλάτεια των Σφαιρών».
Όταν η επιστήμη συνάντησε τη ζωγραφική…
Ο πίνακας «Η Γαλάτεια των Σφαιρών», που δημιουργήθηκε το 1952, είναι μια από τις πολλές προσωπογραφίες της Γκαλά. Ωστόσο, το έναυσμα για τη δημιουργία του έδωσε η έκρηξη της ατομικής βόμβας στην Χιροσίμα, το 1945. Η νέα επιστημονική ανακάλυψη του ατόμου ενθουσιάζει τον Νταλί. Αμέσως, άρχισε να τη μελετά με μανία και έτσι, εισήλθε στη δημιουργική περίοδο του «Πυρηνικού Μυστικισμού». Αναγνωρίζοντας ότι η ύλη αποτελείται από άτομα που δεν έρχονται σε επαφή μεταξύ τους και δεν μπορούν να διαιρεθούν, προσπάθησε να το αναπαράγει στην τέχνη του. Ο πίνακας έχει εμπνευστεί από αυτή τη νέα επιστημονική ανακάλυψη. Το πρόσωπο της Γκαλά δημιουργείται από αποσυνδεδεμένες σφαίρες, ενώ ο κεντρικός άξονας του καμβά εξαφανίζεται προς το βάθος δημιουργώντας τη ψευδαίσθηση των τριών διαστάσεων. Η τρισδιάστατη εικόνα αντιπροσωπεύει ένα μείγμα αναγεννησιακής τέχνης και ατομικής θεωρίας.
Η έμπνευση του πίνακα
Η ιστορία αναφέρεται στον μυθικό βασιλιά της Κύπρου Πυγμαλίωνα και αναφέρει ότι κάποτε ερωτεύθηκε ένα γυναικείο άγαλμα της Αφροδίτης από ελεφαντόδοντο. Ζήτησε λοιπόν, τελικά, από τη θεά Αφροδίτη να του χαρίσει μια αληθινή γυναίκα όμοια με το άγαλμα. Μετά από λίγο, ο Πυγμαλίων είδε με έκπληξή του ότι το άγαλμα ήταν πια μια ζωντανή γυναίκα, η Γαλάτεια. Την νυμφεύθηκε και από τον Γάμο αυτόν γεννήθηκε ο Πάφος, πατέρας του Κινύρα. Αυτά αναφέρει η Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου. Σύμφωνα με τον Απολλόδωρο κόρη του ήταν και η Μεθάρμη που παντρεύτηκε τον Κινύρα]. Υιός του Πυγμαλίωνα και της Γαλάτειας αναφέρεται ο Πάφος επώνυμος και ιδρυτής της Πάφου. Ο Οβίδιος στις Μεταμορφώσεις του (βιβλίο Χ) διηγείται την ιστορία με κάποια παραλλαγή: εδώ ο Πυγμαλίων είναι γλύπτης, όχι βασιλιάς, και το άγαλμα δικό του δημιούργημα.
Ο Νταλί, αποκαλώντας τη γυναίκα του Γαλάτεια, αναγνωρίζει την ομορφιά και την τελειότητα της, την οποία μόνο ένα αρχαιοελληνικό άγαλμα θα μπορούσε να έχει. Επίσης, υπογραμμίζει την αλληλεξάρτηση της αγάπης και της καλλιτεχνικής δημιουργίας, που ήταν τα θεμέλια της σχέσης τους.
Η σχέση του με τη Γκαλά
Ο γάμος τους έγινε το 1934. Σύμφωνα με τον συγγραφέα της βιογραφίας, η Γκαλά κατάφερε σύντομα να μετατρέψει τον Νταλί σε ένα τέρας υπερβολής και μεγαλομανίας, όπως εξάλλου ήταν και η ίδια. Ο Νταλί αποποιήθηκε ακόμη και τη φιλελεύθερη ιδεολογία που στα νεανικά του χρόνια μοιραζόταν με τους αγαπημένους συμμαθητές του, τον Λόρκα και τον Μπουνιουέλ. Ο Σαλβαντόρ Νταλί, χάρη στη διαβολική σύζυγό του, είχε πλέον γίνει ένας φανατικός οπαδός του ολοκληρωτισμού και ως εκ τούτου τρομερός εχθρός των Εβραίων. Ο Αντρέ Μπρετόν, ο οποίος αποτελούσε τότε μια πολύ σημαντική δύναμη για τα γαλλικά γράμματα, αποφασίζει τότε να αποκηρύξει τον Νταλί και να τον εξοβελίσει από την ομάδα των σουρεαλιστών! Η περίοδος της μεγάλης ακμής του Νταλί κράτησε λιγότερο από 10 χρόνια. Οταν αργότερα υποσχέθηκε να επιστρέψει στον κλασικισμό, φαίνεται ότι δεν διέθετε πλέον ούτε την ικανότητα ούτε τον χρόνο ούτε και την υπομονή να το κάνει. Ο «κλασικισμός» του Νταλί δεν ήταν τίποτε άλλο από ένα ακαδημαϊκό κιτς!
Μετά το 1960 ο καλλιτέχνης χρειαζόταν να δουλεύει σκληρά και να ασχολείται με απαξιωτικά για το εύρος του ως ζωγράφου έργα προκειμένου να ικανοποιεί κάθε επιθυμία της αχόρταγης συζύγου του. Η Γκαλά είχε προσθέσει εν τω μεταξύ στη «συλλογή» της μια σειρά διάσημους και μη εραστές τους οποίους δεχόταν, εν γνώσει του συζύγου της, σε έναν πύργο που ο ίδιος της είχε αγοράσει! Οταν τα έξοδα της Γκαλά ξεπέρασαν κάθε όριο, ο Νταλί διόρισε κάποιους διαχειριστές της μεγάλης περιουσίας του, που όμως δεν δρούσαν, ως φαίνεται, πάντοτε προς όφελός της!
Αργότερα ο Νταλί άρχισε να πέφτει σε βαθιά κατάθλιψη και η Γκαλά, θέλοντας ίσως να τον δηλητηριάσει, άρχισε να του δίνει μεγάλες ποσότητες υπνωτικών και αμφεταμινών που, σύμφωνα με τον συγγραφέα του βιβλίου, του προκάλεσαν μια «μη αναστρέψιμη νευρική κατάπτωση».
Η Γκαλά πέθανε τον Ιούνιο του 1982 και ετάφη στην κρύπτη του πύργου της φορώντας ένα κόκκινο φόρεμα του Ντιόρ! Και ενώ ο Νταλί είχε φθάσει στο σημείο να μισεί τη γυναίκα του, μετά τον θάνατό της αισθάνθηκε ότι δεν μπορούσε να ζήσει χωρίς αυτήν. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Σαλβαντόρ Νταλί ήταν πια ένας άχρηστος και ανίκανος άνθρωπος που περνούσε τον περισσότερο καιρό στα νοσοκομεία. Τελικά τον Ιανουάριο του 1989 ο μεγάλος σουρεαλιστής ζωγράφος άφησε την τελευταία του πνοή και προς έκπληξη των δικών του ανθρώπων ζήτησε να ταφεί στο Θεατρικό Μουσείο που ο ίδιος είχε ιδρύσει και όχι δίπλα στη γυναίκα που σημάδεψε την πολυτάραχη ζωή του!
