«Ο άντρας στο σταυροδρόμι»: ένα κομμουνιστικό έργο στο κέντρο του καπιταλισμού

Αντί Προλόγου

Ο Ντιέγκο Ριβέρα υπήρξε ένας καλλιτέχνης αντισυμβατικός. Γνωστός για τις αριστερές του πεποιθήσεις, την αδυναμία του στις γυναίκες και την θυελλώδη σχέση του με την Φρίντα Κάλο, την οποία παντρεύτηκε δύο φορές φιλοτέχνησε πολλά έργα, ανάμεσα στα οποία «Ο άντρας στο σταυροδρόμι». Η εν λόγω τοιχρογραφία κουβαλά στην πλάτη της μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία. Ο σάλος που είχε προκαλέσει, η επιχείρηση να παντρέψει τον κομμουνισμό με τον καπιταλισμό και την Αμερική με την Ρωσία, η τελική καταστροφή και η επαναδημιουργία της: θα τα βρείτε όλα στο αφιέρωμά μας, με αφορμή την γέννηση του καλλιτέχνη μια μέρα σαν σήμερα.

Continue reading “«Ο άντρας στο σταυροδρόμι»: ένα κομμουνιστικό έργο στο κέντρο του καπιταλισμού”

Ο κουβαλητής λουλουδιών: ένα αντικαπιταλιστικό ή αντιρατσιστικό έργο;

Το 1935, ο Diego Rivera δημιούργησε τον πίνακα The Flower Carrier, ελληνιστί Κουβαλητής Λουλουδιών (γνωστό στην γλώσσα του ως Cargador de Flores). Όπως και πολλοί από τους πίνακες του Rivera, έτσι και ο συγκεκριμένος έχει δημιουργηθεί με απλότητα, αλλά ταυτόχρονα είναι συμβολικός και με βαθύτατο νόημα. Τα ζωντανά χρώματα τρίβονται στο μασονίτη, μια πιο κοινή μέθοδο για τη ζωγραφική σε σκληρές επιφάνειες. Ο Rivera είχε διαμορφώσει ήδη το προσωπικό του ύφος, επηρεασμένος από το κίνημα του κυβισμού και τις νωπογραφίες της Αναγέννησης. Και είχε επίσης μεταπηδήσει στον μετά-ιμπρεσιονισμό εμπνευσμένος από τον Σεζάν. Τότε ξεκίνησαν και οι πίνακες του να προσελκύουν την προσοχή και είχε την ευκαιρία να παρουσιάσει τα έργα του σε διάφορες εκθέσεις, όπως και αυτός.

Ο πολύχρωμος αυτός πίνακας εμφανίζει έναν αγρότη με λευκά ρούχα και κίτρινο σομπρέρο, να αγωνιζεται με όλες τους τις δυνάμεις με ένα δραματικά υπερμέργεθες καλάθι λουλουδιών που είναι κολλημένο στην πλάτη του. Μια γυναίκα, πιθανότατα η γυναίκα του , στέκεται πίσω του προσπαθώντας να τον βοηθήσει, όσο αυτός προσπαθεί να σταθεί καλά στα πόδια του. Ενώ τα λουλούδια στο καλάθι είναι εντυπωσιακά όμορφα για τον θεατή, ο άνθρωπος δεν βλέπει την ομορφιά τους, αλλά μόνο την αξία τους, καθώς τα μεταφέρει στην αγορά για πώληση ή ανταλλαγή. Τα γεωμετρικά σχήματα προσφέρουν τολμηρές και έντονες αντιθέσεις, με κάθε φιγούρα και κάθε αντικείμενο που απεικονίζεται να αντανακλά την ατομικότητα του. Παρατηρήστε τα τολμηρά, φωτεινά χρώματα που χρησιμοποιεί. Με τη χρήση σκιών κάνει το θέμα να ξεχωρίζει από το φόντο του πίνακα σχεδόν σαν να ξεχωρίζει το κάθε αντικείμενο. Πώς επαναλαμβάνει τα χρώματα; Συγκρίνετε το μέγεθος του άνδρα με το μέγεθος της γυναίκας. Ο άνδρας φέρει το βαρύ φορτίο, αλλά φαίνεται να είναι μικρότερος από τη γυναίκα που βάζει το φορτίο στην πλάτη του.

Οι ανθρώπινες φιγούρες μοιάζουν ταλαιπωρημένες και σκηθρωπές ακόμα και τα χρώματα που χρησιμοποιεί εξυπηρετούν σε αυτό. Η εικόνα που λαμβάνει ο παρατηρητής του έργου έρχεται σε αντίθεση με το χρώμα των λουλουδιών που οδηγεί τη σκέψη αβίαστα στην αναγέννηση και την πηγαία χαρά. Για αυτό το λόγο, κάποιοι πιστεύουν ότι το τεράστιο καλάθι που βρίσκεται δεμένο στην πλάτη του άνδρα αντιπροσωπεύει τα βάρη ενός ανειδίκευτου εργάτη σε έναν σύγχρονο, καπιταλιστικό κόσμο. Η αντίφαση αυτή πράγματι επιβεβαιώνει εν μέρει την παραπάνω θεωρία. Ίσως λόγω της φυλής στην οποία τοποθετεί τους εργάτες ο πίνακας να αποτελεί μια κραυγή αγωνίας και συμπαράστασης σε όσους υφίστανται φυλετικές διακρίσεις. Συγχρόνως, όμως, σε κάθε περίπτωση το λουλούδι είναι το υλικό αγαθό και ο αγρότης είναι ο αποδιοπομπαίος τράγος, η θυσία για το αγαθό αυτό. Νοείται όμως η θυσία για κάτι τέτοιο να είναι ανθρώπινη;

Στην ερώτηση που θέσαμε στον τίτλο, η απάντηση για εμάς είναι διττή. Για τον καθένα όμως είναι διαφορετική. Ελπίζουμε να σας προβληματίσαμε ωστόσο.