Τρυφερή, ανθρώπινη, μαχητική, συγκινητικά αληθινή, σκληρά πραγματική. Η «Αγγέλα» (1957) του Γιώργου Σεβαστίκογλου είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα της νεοελληνικής δραματουργίας.
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
Ο Γιώργος Σεβαστίκογλου τροφοδότησε το νεοελληνικό θέατρο με σημαντικό συγγραφικό, μεταφραστικό, σκηνοθετικό και παιδαγωγικό έργο. Υπηρέτησε το θέατρο, συνδυάζοντας πάντα την καλλιτεχνική δημιουργία με την κοινωνική ευθύνη. Η θεατρική του διαδρομή ανακαλεί, συχνά, δραματικές ιστορικές μνήμες της νεότερης Ελλάδας, που διαποτίζουν κάθε πτυχή της πνευματικής του κατάθεσης και σφραγίζουν τις αναζητήσεις της καλλιτεχνικής του πορείας. Συμμετείχε στον ιδρυτικό πυρήνα του «Θεάτρου Τέχνης», για το οποίο μετέφρασε πληθώρα θεατρικών έργων.
Στη διάρκεια του Εμφυλίου ήταν, μαζί με τον Μάνο Ζαχαρία, υπεύθυνος του κινηματογραφικού συνεργείου του ΔΣΕ. Με την υποχώρηση του ΔΣΕ, βρέθηκε στην Τασκένδη. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1965 αλλά με το απριλιανό πραξικόπημα, εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. Από το 1981 εγκαταστάθηκε οριστικά στην Αθήνα, όπου μετέφρασε και σκηνοθέτησε για το Εθνικό Θέατρο και άλλους θιάσους. Σύντροφος της ζωής του, από το 1945, υπήρξε η γνωστή συγγραφέας Άλκη Ζέη, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά. Πέθανε στην Αθήνα, την 1η του Δεκέμβρη 1990.
Έγραψε τα θεατρικά έργα: Κόκκινη Κλωστή Δεμένη, Κωνσταντίνου και Ελένης , Να λευτερώσουμε τους Αλυσσομένους, Η Μαρούσω η Βαγγέλαινα, Σε Μαρμαρένια Αλώνια, Αγγέλα, Ο Θάνατος Βασιλικού Επίτροπου.
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ
Αθήνα. Δεκαετία του ’50. Η Αγγέλα ένα ορφανό κορίτσι έρχεται από το χωριό της στο “μεγάλο κόσμο” της πρωτεύουσας αναζητώντας δουλειά, εκεί αντικαθιστά μια υπηρέτρια που έχει αυτοκτονήσει κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Στον σκοτεινό και περίπλοκο αυτό κόσμο θα συναντήσει τις άλλες υπηρέτριες, θα αφουγκραστεί τους καημούς τους, θα ανακαλύψει τα μυστικά τους, θ’ αποκτήσει φίλους κι εχθρούς. Πολύ σύντομα όμως, ο ερχομός του Λάμπρου, αδερφού της προκατόχου της, θα ανατρέψει κάθε ισορροπία, όταν η αγωνιώδης αναζήτησή του για τους πραγματικούς λόγους της αυτοκτονίας θα φέρει όλους τους ήρωες αντιμέτωπους με τα ηθικά τους διλήμματα και θα τους αναγκάσει να “πάρουν θέση”. Αγγέλα και Λάμπρος μοιραία εμπλέκονται σ’ ένα επικίνδυνο αλλά και γοητευτικό ταξίδι προς την αλήθεια τον έρωτα και τη ζωή, ένα ταξίδι που αποδεικνύεται εξίσου επώδυνο και ανατρεπτικό με απρόβλεπτες συνέπειες για τους ίδιους αλλά και όσους τους περιτριγυρίζουν…
Μνήμες της επαρχίας, έρωτες, όνειρα αλλά και ένας μυστηριώδης θάνατος μπερδεύονται, με φόντο μια Ελλάδα τραυματισμένη από τον Εμφύλιο, όπου κυριαρχούν η φτώχεια, η εκμετάλλευση, η αστυνομία, το όνειρο της φυγής, η μετανάστευση στην Αμερική.
Ο Γιώργος Σεβαστίκογλου έγραψε την «Αγγέλα» το 1957 στη Μόσχα. Εκεί κατέφυγαν αυτός και η σύζυγός του Άλκη Ζέη, κυνηγημένοι για τις ιδέες τους. Το έργο μεταφράστηκε αμέσως στα ρωσικά και αργότερα και σε πολλές άλλες γλώσσες. Ανέβηκε σε πολλές σκηνές της Ελλάδας και του εξωτερικού. Αποτελεί, αναμφίβολα, μια από τις ευτυχέστερες στιγμές της νεοελληνικής δραματουργίας. Μια λαϊκή τραγωδία μεταξύ ποίησης και ρεαλισμού, η «Αγγέλα» ανέβηκε ξανά το 2016 είκοσι χρόνια μετά την πρώτη παρουσίασή της στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, σε σκηνοθεσία του Γιώργου Παλούμπη. Ιδιαίτερα επιτυχημένη ήταν και η παράσταση των θεατρικών σεζόν 2016-2019 στο θέατρο Altera Pars σε σκηνοθεσία Πέτρου Νάκου. Την παράσταση αυτή είχαμε την χαρά να παρακολουθήσουμε και εμείς τον Ιανουάριο του 2019.
Ο Σεβαστίκογλου συνθέτει ένα σπαρακτικό πορτρέτο της Μετεμφυλιακής Ελλάδας της μετανάστευσης και του ταραγμένου πολιτικού σκηνικού, με επίκεντρο τον μικρόκοσμο των κοριτσιών που δουλεύουν ως υπηρέτριες κι έρχονται αντιμέτωπες καθημερινά με την καταπίεση, την βία και την εκμετάλλευση. Οι ηρωίδες του Σεβαστίκογλου συμβιβάζονται με τη σκληρή τους μοίρα και παραδίδονται άνευ όρων στον αγώνα για την επιβίωση αλλά δεν παύουν να ελπίζουν, να ονειρεύονται και να παραμένουν βαθιά αισιόδοξες. Όλα τα πρόσωπα του έργου, με τις αδυναμίες τους, τα πάθη τους, τα θέλω τους και τα διλήμματα τους, συμπληρώνουν ένα πολυσύνθετο ψηφιδωτό της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης ανεξαρτήτως εποχής, φυλής και καταγωγής. Η Αγγέλα είναι πάνω απ’ όλα, ένα έργο πανανθρώπινο.
Μέσα από την πορεία για την ανακάλυψη της αλήθειας, το έργο παρακολουθεί και αναδεικνύει την ηθική και ψυχική δοκιμασία των ηρώων, που διεκδικούν απεγνωσμένα το δικαίωμα τους για μια καλύτερη ζωή, γι’ αυτά τα “λίγα” και “απλά πράματα”:
μία πόρτα, ἕν᾿ἄστρο, ἕνα σκαμνὶ
ἕνα χαρούμενο δρόμο τὸ πρωὶ
ἕνα ἤρεμο ὄνειρο τὸ βράδι.
Ἕναν ἔρωτα ποὺ νὰ μὴ μᾶς τὸν λερώνουν
ἕνα τραγούδι που νὰ μποροῦμε νὰ τραγουδᾶμε…
Το ίδιο το έργο δεν αποτελεί ένα δράμα για τις υπηρέτριες, αλλά απομονώνει και φωτίζει τη λεπτομέρεια ενός μεγάλου πίνακα όπου αποτυπώνεται η διαχρονικότητα ενός μηχανισμού ηθικής διάβρωσης και διαφθοράς που συντηρείται απ τους ισχυρούς . Ο μηχανισμός αυτός κυριαρχεί δραματουργικά στο στήσιμο της πλοκής, και γίνεται η αφορμή για την τελική αποκάλυψη της λειτουργίας του ίδιου του συστήματος.
ΠΗΓΕΣ: http://www.episkinis.gr/2009-05-31-09-20-01/847-2012-06-07-13-42-47, http://www.kulturosupa.gr/theatromania/ktve-aggela-12280/, https://www.culturenow.gr/h-aggela-toy-giorgoy-sevastikogloy-ston-texnoxoro-cartel/, https://www.zougla.gr/politismos/8eatro-politismos/article/agela-tou-giorgou-sevastikoglou-1628191