Με αφορμή την επέτειο από τη φοιτητική εξέγερση του Πολυτεχνείου, σας παρουσιάζουμε 10 έργα τέχνης που εμπνεύστηκαν από τα γεγονότα της 17ης Νοεμβρίου 1973.
Continue reading “10 έργα τέχνης για την εξέγερση του Πολυτεχνείου”
Ετικέτα: Βάσω Κατράκη
Αφιέρωμα στην σπουδαία Ελληνίδα χαράκτρια, Βάσω Κατράκη
«Δε θέλω παρά να εκφράσω την αγάπη και τον ενθουσιασμό μου προς τη ζωή. Κάθε στιγμή που μου ανήκει, δεν θα ήθελα να είναι παρά ένας χαιρετισμός προς αυτήν. Να εκφράσω την αγάπη μου προς τον άνθρωπο και τη δικιά του ζωή, με τις χαρές, τα βάσανα και το μόχθο της. Προσπαθώ να εκφραστώ με τον πιο σαφή τρόπο. Αυτό το κάνω γιατί έτσι νιώθω. Με ενδιαφέρει να ‘ρθω σε όσο γίνεται πληρέστερη επικοινωνία με τους ανθρώπους, να μιλήσω με τη γλώσσα τους. Αυτό είναι η πιο μεγάλη καταξίωση ενός καλλιτέχνη. Δε διαλέγω ορισμένα θέματα, μα βιώματα. Και αυτά μπορεί να έρχονται είτε από τη χώρα που ζεις είτε απ’ έξω, φτάνει να είναι ανθρώπινα».
Σαν σήμερα το 1914 ήρθε στη ζωή η Βάσω Λεονάρδου-Κατράκη, η «κορυφαία ερμηνεύτρια της ανθρώπινης τραγωδίας». Υπήρξε, αδιαμφισβήτητα, η σημαντικότερη Ελληνίδα χαράκτρια, που υπηρέτησε την ελληνική Χαρακτική με αφοσίωση, ήθος και αξιοπρέπεια. Οι ξυλογραφίες της χαρακτηρίστηκαν υποδειγματικές· ήταν από τους λίγους χαράκτες που δούλεψαν λιθογραφίες σε ψαμμίτη, γεγονός που της χάρισε διεθνή φήμη. Μετέφερε στην πέτρα όλα τα θεμελιώδη θέματα, το ιδεώδες της ελευθερίας και του σοσιαλισμού. Ήταν μαχήτρια στους κοινωνικούς αγώνες, και αυτό εκφράστηκε με ειλικρίνεια στη δουλειά της. Δημιούργησε έργα κοινωνικές μαρτυρίες, σπαράγματα μνήμης, θρήνους και ελεγείες γι’ αυτούς που έπεσαν στον αγώνα.
Η Βάσω Λεονάρδου-Κατράκη γεννήθηκε το καλοκαίρι του 1914 στο Αιτωλικό Μεσολογγίου και από πολύ μικρή να γίνει ζωγράφος. Η ίδια, μάλιστα, σημειώνει: «Μ’ άρεσε πολύ το διάβασμα και πιο πολύ η ποίηση. Κοντά στ’ αδέλφια μου ζωγράφιζα κι εγώ. Κρυφά ονειρευόμουνα να γίνω ζωγράφος, μα μου φαινότανε τόσο άπιαστα μεγάλο, που δεν μπορούσε λογικά να χωρέσει το μυαλό μου. Ό,τι έβλεπα έλεγα: “Εγώ αυτό μπορώ να το κάνω”. Και πολλές φορές έβαζα τον εαυτό μου σε δοκιμασία. Δεν ήξερα ότι άλλο πράμα ήταν η τέχνη. Και μια μέρα σφηνώθηκε ξαφνικά στο μυαλό μου ένα ερώτημα “Kι αν γίνω ζωγράφος;” Χίλιες καμπάνες χτυπήσανε μέσα μου κι έχασα τον κόσμο. Από τότε δεν είχα τίποτε άλλο στο μυαλό μου νύχτα μέρα…».
Έτσι, στα 22 της χρόνια, το 1936, αφού ξεπέρασε αρκετά εμπόδια, ήρθε στην Αθήνα και γράφτηκε στην ΑΣΚΤ, στο εργαστήριο ζωγραφικής με τον Παρθένη –όπου, όπως η ίδια ομολογεί, «ήταν η πρώτη φορά που αντιλήφθηκα ότι ένα σχέδιο έχει φως και σκιά με μία γραμμή μόνο»– και χαρακτικής με τον Κεφαλληνό, που την εντυπωσίασε από την πρώτη στιγμή. Κι αυτό γιατί πέρα από την εξαιρετική διδαχή και τη βαθιά παιδεία του θαύμαζε το φιλελεύθερο πνεύμα του, που έκανε θραύση στην ΑΣΚΤ επί δικτατορίας Μεταξά.
Κοντά στον Κεφαλληνό ασκήθηκε η Βάσω στην ξυλογραφία, τη χαλκογραφία και τη λιθογραφία, στην τέχνη του βιβλίου και στην τυπογραφία. Από την αρχή ταγμένη η Κατράκη ενάντια στη δικτατορία του Μεταξά, προσχώρησε στην Αριστερά, ενστερνίστηκε στη συνέχεια τα ιδεώδη της Εθνικής Αντίστασης και, μαζί με τον άντρα της, το γιατρό και αγωνιστή Γιώργο Κατράκη, την υπηρέτησε διττά. Κι αυτό, γιατί πέρα από τις προσωπικές διασυνδέσεις και το νοητικό μέρος βοήθησε με την τέχνη της στο πληροφοριακό έντυπο υλικό.
Οι δημιουργίες της Κατράκη χωρίζονται σε δύο περιόδους από την άποψη της τεχνικής. Στα πρώτα δεκαπέντε, περίπου, χρόνια της σταδιοδρομίας της χάραζε στο ξύλο και μετά το 1950 στην ίδια την πέτρα επί τριάντα πέντε ολόκληρα χρόνια. Τεχνική που πέρα από το ότι απελευθέρωσε τη χαρακτική από τους καταναγκασμούς της τυπογραφίας και της διαφήμισης, έφερε το έργο της, σε ό,τι αφορά το ύφος και την τεχνοτροπία, πιο κοντά στις αρχέγονες προϊστορικές μορφές και συνθέσεις. Την προτίμησή της στο πρωτογενές υλικό, την πέτρα, την επεξηγεί η ίδια επιγραμματικά: «Πάντα μου άρεσε ένα πράγμα. Να μιλάει το υλικό μόνο του τη δική του γλώσσα». Κι σε αυτό το σημείο ακριβώς, καίριοι είναι οι συσχετισμοί που έχουν γίνει από την επιμελήτρια Μ. Τόλη ανάμεσα στα κυκλαδικά ειδώλια και τις μορφές της Κατράκη.
Στα πρώτα δεκαπέντε χρόνια της σταδιοδρομίας της η Κατράκη είχε υιοθετήσει στις ξυλογραφίες της μια με έκδηλες προσωπικές αποκλίσεις παραστατική γραφή. Γραφή με την οποία σφυγμομετρούσε μέσ’ από τη σιγουριά της χάραξης το καθημερινό της περιβάλλον, τα τοπία της Αιτωλοακαρνανίας, τη λιμνοθάλασσα του Αιτωλικού, τους ψαράδες που θα αποτελέσουν ένα επίλεκτο θέμα σε όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας της, την αγροτική ζωή.
Πηγή έμπνευσης στην ίδια πάντοτε περίοδο ήταν και η μυθολογία και η ιστορία. Σε αυτή πάντοτε τη φάση, η ανθρώπινη μορφή, που δεν απουσιάζει ποτέ από τα έργα της καλλιτέχνιδος, εντάσσεται στο τοπίο και στο κυρίως θέμα ειδικότερα. Ανάμεσα στα έργα της ίδιας πάντοτε περιόδου, οι ξυλογραφίες από τη λιμνοθάλασσα όπως και τα τοπία από το Μεσολόγγι έχουν τα σκήπτρα. Ακολουθούν, στην ίδια πάντοτε περίοδο, οι ξυλογραφίες με θέμα τα τραγικά χρόνια της Κατοχής και της Αντίστασης. Χρόνια κατά τα οποία η στρατευμένη στην Αριστερά Βάσω –πρώτα στο ΕΑΜ Καλλιτεχνών και μετά το 1942 στο ΕΑΜ– θα βιώσει άμεσα τη φρίκη, το θάνατο, τα μπλόκα, τις εκτελέσεις, την πείνα, τις πάσης φύσεως βιωματικές και ψυχικές ταλαιπωρίες. Καταστάσεις που θα αποθανατίσει στις ξυλογραφίες που άφησαν εποχή, όπως, «Κηδεία στην Κατοχή», «Πείνα», «Ο Κρεμασμένος», «Διαδήλωση στην Κατοχή» κ.ά.
Η συγκρατημένη αλλά τόσο εύγλωττη τραγικότητα, η ερημία, η μοναξιά, η εγκατάλειψη, ο ψυχικός πόνος, η αφοσίωση και η μεγαλοψυχία της μάνας έχουν χαρισματικά αποκρυπτογραφηθεί στις εξαιρετικά λιτές και συνάμα τραγικά εύγγλωττες μορφές. Μορφές υπερήφανες, με αλύγιστο τον αυχένα ακόμη και σε περίπτωση που το κεφάλι γέρνει στα γόνατα, όπως στη «Μοναξιά». Μορφές που επικοινωνούν με εμάς σε περισσότερα από ένα επίπεδα για να μας προσφέρουν ανεξίτηλες από το χρόνο ψυχικές εμπειρίες. Μορφές συνοδευμένες, πολλές φορές, από τα επίλεκτα στοιχεία-σύμβολα της Βάσως: τον ήλιο, τα περιστέρια.
Η Βάσω Κατράκη που τόσο εμπνευσμένα έκανε καθημερινό βίωμα τη ρήση της «Η τέχνη δεν είναι παιχνίδι γι’ αργόσχολους. Είναι αστραπή, είναι πόνος, είναι γέννα», κατόρθωσε κάτι ιδιαίτερα δύσκολο αν όχι ανέφικτο, εικαστικά: Να υποβάλει αυτή καθεαυτή την «Ιδέα» του πόνου, του μαρτυρίου, της εγκατάλειψης, της κακουχίας, της ερημίας και του θανάτου με μια εξαιρετική εικαστική πειθώ. Πειθώ που, πέρα από το ό,τι καθιστά τα έργα της διαχρονικά και συνάμα σύγχρονα αρχέτυπα συνιστά, την υπέρτατη επαλήθευση του πλατωνικού ορισμού για την τέχνη. Ότι, δηλαδή, για να είναι αυθεντική πρέπει να εκφράζει μια Ιδέα και όχι να αποτελεί μια μίμηση.
ΠΗΓΕΣ: http://www.katiousa.gr/politismos/eikastika/vaso-katraki-gennimeni-kai-zymomeni-os-kokkalo-lao/ , http://www.livanis.gr/%CE%92%CE%AC%CF%83%CF%89-%CE%9A%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%AC%CE%BA%CE%B7-%CE%A0%CE%BD%CE%BF%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%80%CE%AD%CF%84%CF%81%CE%B1-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%B7-%CE%9D%CF%84%CF%8C%CF%81%CE%B1-%CE%97%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%80%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%85-%CE%A1%CE%BF%CE%B3%CE%BA%CE%AC%CE%BD_a-10018.aspx , https://www.prologos.gr/%CF%84%CE%B1-%CF%87%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B2%CE%AC%CF%83%CF%89%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%AC%CE%BA%CE%B7-30-%CF%87%CF%81%CF%8C%CE%BD%CE%B9/
10 σπουδαίες γυναίκες που ασχολήθηκαν με τη ζωγραφική
Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα γυναίκας, σας παρουσιάζουμε 10 γυναίκες ζωγράφους που ασχολήθηκαν με την τέχνη και αντιτάχθηκαν στα κοινωνικά στεγανά και επαναστάτησαν, έχοντας όπλο τα πινέλα τους…..
- Georgia O’Keeffe (1887 – 1986)
Η Τζόρτζια Ο’Κιφ ήταν Αμερικανίδα ζωγράφος. Είναι γνωστή για τα τοπία της και τους πίνακες λουλουδιών της ερήμου, που συχνά ερμηνεύονται σαν σύμβολα γιονί. Χαρακτηριστικά του ύφους της είναι τα τονισμένα περιγράμματα και οι λεπτές τονικές μεταβάσεις, που συχνά μετασχημάτιζαν το θέμα σε μια γεμάτη δυναμική αφηρημένη εικόνα.
2. Μαίρη Στίβενσον Κάσατ (1884-1926)
Η Μαίρη Στίβενσον Κάσατ ήταν Αμερικανίδα ζωγράφος και χαράκτης. Γεννήθηκε στην Πενσυλβάνια μα έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής της στη Γαλλία, όπου πρώτα έγινε φίλη με τον Εντγκάρ Ντεγκά και έπειτα έκανε εκθέσεις μαζί με τους Ιμπρεσιονιστές. Η Κάσατ συχνά δημιουργούσε εικόνες από την δημόσια και ιδιωτική ζωή των γυναικών, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στον στενό δεσμό ανάμεσα στις μητέρες με τα παιδιά. Περιγράφεται το 1894 από τον Γκυστάβ Ζοφρουά, ως μία από τις «Les Trois grandes dames» (Τρεις μεγάλες κυρίες) του Ιμπρεσιονισμού, μαζί με την Μαρί Μπρακεμόν και Μπερτ Μοριζό.
3. Λουίζ Μπουρζουά (1911-2010)
Η Λουίζ Μπουρζουά γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Γαλλία. Η καλλιτεχνική της διαδρομή διαδραματίστηκε στη Νέα Υόρκη όπου εγκαταστάθηκε το 1938 αφού παντρεύτηκε τον ιστορικό τέχνης Ρόμπερτ Γκολντγουώτερ (1907 – 1973). Η αναγνώριση του καλλιτεχνικού της έργου διευρύνθηκε τα τελευταία χρόνια της ζωής της, όπου η επιρροή της στις επόμενες γενιές καλλιτεχνών, κυρίως γυναικών, υπήρξε καταλυτική.
4. Φρίντα Κάλο (1907-1954)
Η Φρίντα Κάλο ήταν Μεξικάνα ζωγράφος. Στη ζωγραφική της κυριαρχούν τα έντονα χρώματα. Το στυλ που χρησιμοποιεί φαίνεται επηρεασμένο από τους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στο Μεξικό αλλά φαίνεται να έχει δεχτεί και επίδραση Ευρωπαϊκών ρευμάτων στα οποία συμπεριλαμβάνονται ο Ρεαλισμός, ο Συμβολισμός και ο Υπερρεαλισμός. Αρκετά έργα της είναι αυτοπροσωπογραφίες, μέσα από τις οποίες εκφράζεται ο προσωπικός πόνος και η σεξουαλικότητά της.
5. Λαβίνια Φοντάνα (1552 – 1614)
Η Λαβίνια Φοντάνα ήταν Ιταλίδα ζωγράφος του ύστερου Μανιερισμού, γνωστή για τις προσωπογραφίες της. Θεωρείται η πρώτη επαγγελματίας καλλιτέχνιδα στη Δυτική Ευρώπη, η οποία εργάστηκε στην ίδια σφαίρα με τους άνδρες ομολόγους της, έξω από την αυλή ή το μοναστήρι.
6. Ταμάρα ντε Λέμπικα (1898-1980)
Η Ταμάρα Λέμπικα , επίσης γνωστή ως η Tamara de Lempicka, ήταν Πολωνή ζωγράφος ενεργή στη δεκαετία του 1920 και του 1930, η οποία πέρασε την επαγγελματική της ζωή στη Γαλλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι ιδιαίτερα γνωστή για τα πορτρέτα αριστοκρατών και πλουσίων σε στυλ Art-Deco και για τους εξαιρετικά στυλιζαρισμένους πίνακες ζωγραφικής με γυμνά.
7. Κλάρα Πέιτερς (1594-1657)
Η Κλάρα Πέιτερς ήταν Φλαμανδή ζωγράφος νεκρών φύσεων, η οποία εκπαιδεύτηκε με την παράδοση του φλαμανδικού μπαρόκ, αλλά πιθανότατα πέρασε μεγάλο μέρος της σταδιοδρομίας της στην νεοϊδρυθείσα τότε Ολλανδική Δημοκρατία, συμμετέχοντας στην χρυσή εποχή της ολλανδικής ζωγραφικής. Ήταν ασυνήθιστο για την εποχή να υπάρχει γυναίκα ζωγράφος και είναι η πρώτη σημαντική ζωγράφος θηλυκού γένους στην περίοδο της “Χρυσής ολλανδικής εποχής”.
8. Lee Krasner (1908-1984)
Αμερικανίδα εικαστικός του αφηρημένου εξπρεσιονισμού, σύζυγος του Jackson Pollock από το 1945 ως το 1956.
9. Ελένη Μπούκουρα-Αλταμούρα (1821 – 1900)
Η Ελένη Μπούκουρα-Αλταμούρα ήταν Ελληνίδα ζωγράφος του 19ου αιώνα, της οποίας η τραγική ζωή έγινε το θέμα ενός μυθιστορήματος, του Ελένη ή ο κανένας της Ρέας Γαλανάκη, και ενός θεατρικού έργου. Στην Ιταλία, παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής στην Νεάπολη, στην Ρώμη και ίσως στην Φλωρεντία, μεταμφιεσμένη σε άντρα. Γιός της ήταν ο Ιωάννης Αλταμούρας, γνωστός Έλληνας ζωγράφος.
10. Βάσω Κατράκη (1914-1988)
Η Βάσω Κατράκη ως χαράκτρια δημιούργησε σε μεγάλο βαθμό χρησιμοποιώντας ως υλικό τον ψαμμίτη, ένα υλικό που λίγοι χαράκτες έχουν δουλέψει, γεγονός που της προσέδωσε διεθνή φήμη. Η χαρακτική της συνδυάζει την προσήλωσή της στην πραγματικότητα και την έμφαση στα εξπρεσσιονιστικά στοιχεία.
