«Η 3η Μαΐου 1808» (στα ισπανικά ‘El tres de mayo de 1808′, γνωστό και ως El tres de mayo de 1808 en Madrid, Los fusilamientos de la montaña del Príncipe Pío, ή Los fusilamientos del tres de mayo) είναι πίνακας του Ισπανού καλλιτέχνη Φρανθίσκο Γκόγια. Το έργο, που ολοκληρώθηκε το 1814, βρίσκεται στο Μουσείο του Πράδο στη Μαδρίτη. Με αυτό το έργο, ο Γκόγια θέλησε να τιμήσει τη μνήμη της Ισπανικής αντίστασης στο στρατό του Ναπολέοντα κατά τη διάρκεια της κατοχής του 1808 κατά τον πόλεμο της Ιβηρικής Χερσονήσου. Μαζί με το «ταίρι» του που έχει το ίδιο μέγεθος, τον πίνακα Η 2α Μαΐου 1808, έγινε κατόπιν παραγγελίας της προσωρινής κυβέρνησης της Ισπανίας μετά από πρόταση του Γκόγια.
Στις 16 Φεβρουαρίου 1808, με το πρόσχημα της αποστολής ενισχύσεων στον γαλλικό στρατό που καταλαμβάνει την Πορτογαλία, ο Γάλλος αυτοκράτορας Ναπολέων Βοναπάρτης εισβάλλει στην Ισπανία. Ο αδύναμος Κάρολος Δ’ κι έπειτα ο γιος του Φερδινάνδος Ζ’, παραιτούνται από τον θρόνο. Τη 2α Μαΐου οι κάτοικοι της Μαδρίτης εξεγέρθηκαν εναντίον των Γάλλων κατακτητών. Ξεσπούν πολεμικές μάχες σε όλη την πόλη. Εκατοντάδες μαδριλένοι σκοτώνονται από Γάλλους και Τούρκους στρατιώτες του στρατού του Ναπολέοντα. Ο Γκόγια ζωγράφισε τη στιγμή της επίθεσης των σκληροτράχηλων Αράβων.
Όσοι επαναστάτες συνελήφθησαν, εκτελέστηκαν στις 3 Μαΐου και ο ζωγράφος απεικονίζει με σπαρακτικό τρόπο τις μαζικές εκτελέσεις. Με αυτό το έργο, ο Γκόγια θέλησε να τιμήσει τη μνήμη της Ισπανικής αντίστασης στο στρατό του Ναπολέοντα κατά τη διάρκεια της κατοχής του 1808, κατά τον πόλεμο της Ιβηρικής Χερσονήσου.
Το περιεχόμενο του πίνακα, η απεικόνιση και η συναισθηματική δύναμη, του εξασφαλίζουν τον τίτλο της πρωτοποριακής, αρχέτυπης εικόνας της φρίκης του πολέμου. Η συναισθηματική δύναμη του πίνακα κυριαρχεί. Αν και αντλεί στοιχεία από την υψηλή αλλά και τη λαϊκή τέχνη, «Η 3η Μαΐου 1808» είναι ξεκάθαρο πως σπάει τα δεσμά της συμβατικότητας. Αποκλίνοντας από τις παραδόσεις της Χριστιανικής τέχνης και τις παραδοσιακές απεικονίσεις του πολέμου, δεν έχει κάποιο συγκεκριμένο έργο – πρόγονο και αναγνωρίζεται ως ένας από τους πρώτους πίνακες της σύγχρονης εποχής. Σύμφωνα με τον ιστορικό τέχνης Κένεθ Κλαρκ, «Η 3η Μαΐου 1808» είναι «ο πρώτος μεγάλος πίνακας που μπορεί να χαρακτηριστεί επαναστατικός με κάθε έννοια της λέξης, στο ύφος, το αντικείμενο, και την πρόθεση».
Είναι αλήθεια πως «Η 3η Μαΐου 1808» είναι ένας πίνακας που κάθε του εκατοστό είναι κατάστικτο από ερμηνευτικά σύμβολα. Όπως για παράδειγμα το γυαλιστερό σπαθί, που κρέμεται στο πλάι ενός από τους Γάλλους στρατιώτες -ένα άχρηστο όπλο, σύμβολο μίας ρομαντικής εικόνας για τον πόλεμο, που ο πίνακας του Γκόγια αποτελεί μια διάτορη απόρριψή του.
Το έργο αυτό, από μια άποψη, αποτελεί μία μεγάλη επιτυχία, όσον αφορά την στράτευση της τέχνης στην καταγγελία των πολέμων. Η παραγγελία της ισπανικής κυβέρνησης για έναν πίνακα που θα διαιωνίζει τη μνήμη αυτής της ιστορικής σελίδας, έχει ξεπεράσει τον στενό εθνικό κύκλο. Ακόμη και σήμερα, δύο αιώνες μετά τα γεγονότα, οι καλλιτέχνες σε όλον τον κόσμο επιστρέφουν στην «3η Μαΐου 1808» για να αντλήσουν έμπνευση για τα αντιπολεμικά οράματά τους.
«Η 3η Μαΐου 1808» έχει εμπνεύσει μια σειρά από άλλους σημαντικούς πίνακες, όπως μια σειρά έργων του Εντουάρ Μανέ, και τους πίνακες Η Σφαγή στην Κορέα και Γκερνίκα του Πάμπλο Πικάσο. Ο δε Πικάσο εμπνεύστηκε το έργο όταν, στις 26 Απριλίου του 1937- στα πλαίσια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου- Γερμανοί πιλότοι της αεροπορίας των εθνικιστών βομβάρδισαν την κωμόπολη Γκουέρνικα της Χώρας των Βάσκων. Σκοτώθηκαν στο το συγκεκριμένο βομβαρδισμό 1.650 άνθρωποι και ισοπεδώθηκε το 70% της πόλης με 32 τόνους εκρηκτικά.
Το γεγονός της εκτέλεσης των επαναστατών της 3ης Μαΐου 1808 αναπαριστά μια από τις σημαντικότερες στιγμές της σύγχρονης ιστορίας της Ισπανίας. Γαλουχημένος στα ιδανικά του διαφωτισμού, αλλά και βαθύτατα Ισπανός πατριώτης, ο Γκόγια κατορθώνει να απεικονίσει, όπως σε όλο του το έργο, τη βαρβαρότητα των ανθρωπίνων πράξεων, πάντοτε γυμνή, σκληρή, ανελέητη.
Ο Γκόγια κατορθώνει όχι μόνο να απεικονίσει ένα ιστορικό επεισόδιο, αλλά να συμβολίσει με τον πιο εμβληματικό τρόπο την αγριότητα του πολέμου.
ΠΗΓΕΣ: https://www.elculture.gr/blog/article/3-%ce%bc%ce%b1%ce%90%ce%bf%cf%85-1808-%ce%b7-%ce%b7%ce%bc%ce%ad%cf%81%ce%b1-%cf%80%ce%bf%cf%85-%ce%b5%ce%bd%ce%ad%cf%80%ce%bd%ce%b5%cf%85%cf%83%ce%b5-%cf%84%ce%bf-%ce%bc%ce%b5%ce%b3%ce%ac%ce%bb%ce%bf/ , https://typos-i.gr/article/pws-h-3h-maioy-1808-alla3e-ton-tropo-poy-blepoyme-ton-polemo , https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97_3%CE%B7_%CE%9C%CE%B1%CE%90%CE%BF%CF%85_1808 , https://www.klik.gr/gr/el/stories/3i-maiou-1808-o-korufaios-pinakas-tou-francisco-g/