Ποίηση, Λογοτεχνία, Μουσική, Θέατρο και Κινηματογράφος: τα πάντα θα τα βρείτε εδώ!
Το ημερολόγιο έδειχνε 8 Μαρτίου του 1857, όταν στη Νέα Υόρκη εργάτριες υφαντουργείων κατέβηκαν σε απεργία. Ζητούσαν μείωση ωραρίου εργασίας, καθώς εργάζονταν για περισσότερες από 16 ώρες την ημέρα, με βασικά αιτήματα τις πιο ανθρώπινες συνθήκες δουλειάς και μεγαλύτερες απολαβές. 129 εργάτριες στις 8 Μαρτίου του 1908 κάηκαν ζωντανές στο εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας «Cotton» της Νέας Υόρκης.
Continue reading “8 λογοτεχνικές ηρωίδες για τις 8 Μαρτίου”
Σαν σήμερα το 1900 πεθαίνει η πρώτη Ελληνίδα ζωγράφος, η Ελένη Μπούκουρα-Αλταμούρα, η γυναίκα που μεταμφιέστηκε σε άντρα προκειμένου να κάνει σπουδές στη ζωγραφική και η οποία ενέπνευσε το μυθιστόρημα της Ρέας Γαλανάκη, “Ελένη ή ο κανένας” (1998).
Η Ελένη Μπούκουρα, η μητέρα του Ιωάννη Αλταμούρα, ήταν η πρώτη γνωστή Ελληνίδα ζωγράφος με επίσημες ακαδημαϊκές σπουδές στη ζωγραφική, η οποία ασχολήθηκε επαγγελματικά με τη ζωγραφική. Γεννήθηκε το 1821 στις Σπέτσες, σ’ ένα από τα νησιά που είχε σημαντική συμβολή στο ελληνικό επαναστατικό κίνημα. Ο πατέρας της ήταν ο αρβανίτης Ιωάννης Μπούκουρης ή Μπούκουρας, εύπορος πλοιοκτήτης και μέλος της Φιλικής Εταιρείας που συμμετείχε στην ελληνική επανάσταση και θυσίασε μεγάλο μέρος της περιουσίας του στον ελληνικό αγώνα. Πρωτοπόρος για την εποχή του, είχε φθάσει για εμπορικούς λόγους ως την Αμερική και μετά τη σύσταση του ελληνικού κράτους μετέφερε την οικογένειά του από τις Σπέτσες στην Αθήνα και έγινε το 1844 ο θεατρώνης του πρώτου θεάτρου της ελληνικής πρωτεύουσας, του γνωστού ως “Θέατρο Μπούκουρα” ή “Θέατρο των Αθηνών”. Η Ελένη πήγε αρχικά στο Σχολείο Θηλέων μιας Γαλλίδας δασκάλας στο Ναύπλιο και στη συνέχεια, όταν η οικογένειά της μετακινήθηκε στην Αθήνα, παρακολούθησε μαθήματα στη Σχολή Χιλλ. Ο φιλομαθής, αν και ήταν τυπικά αμόρφωτος, πατέρας της προσέλαβε καθηγητές για να παραδίδουν ιδιαίτερα μαθήματα στα παιδιά του. Έτσι, η Ελένη παρακολούθησε μαθήματα μουσικής, αρχαίων ελληνικών και ζωγραφικής στο σπίτι. Γνώριζε γαλλικά, ιταλικά, αγγλικά, αρχαία ελληνικά και αγαπούσε τη μητρική προφορική της γλώσσα, τα αρβανίτικα. Ο Ιταλός ζωγράφος Ραφαέλο Τσέκολι, ο οποίος ζούσε στην Αθήνα, δίδαξε στην Ελένη μαθήματα ζωγραφικής. Φαίνεται ότι με δικές του συστάσεις και με την υποστήριξη του προοδευτικού πατέρα της έφυγε από την Ελλάδα για σπουδές ζωγραφικής στην Ιταλία. Ο πατέρας της τη συνόδευσε και στο πρώτο της ταξίδι το 1848 στην Ιταλία και συγκεκριμένα στη Νάπολη.
Τελικά, η Ελένη σπούδασε για δύο χρόνια ζωγραφική στη Σχολή των Ναζαρηνών ζωγράφων στη Ρώμη που είχε ιδρυθεί από τον καθολικό ζωγράφο Φρ. Όβερμπεκ στο μοναστήρι του Αγ. Ισιδώρου της Ρώμης. Η αυστηρή ζωγραφική των Ναζαρηνών στηριζόταν στην προραφαηλιτική ζωγραφική, δηλαδή στην πρώιμη αναγέννηση. Οι σπουδαστές ζούσαν εσωτερικοί μέσα στη Σχολή-Μοναστήρι. Για να σπουδάσει σ’ αυτή τη Σχολή, λοιπόν, η Ελένη αναγκάστηκε να κόψει κοντά τα μαλλιά της και να φορέσει ανδρικά ρούχα. Διασώζεται μια φωτογραφία της, γύρω στα 1850, ντυμένη ως “άνδρας ζωγράφος”.
Η συναρπαστική ιστορία ζωής της Ελένης Μπούκουρα ενέπνευσε το μυθιστόρημα της Ρέας Γαλανάκη με τίτλο “Ελένη ή ο Κανένας”. Το εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης (εκδ. Άγρα) του 1998 είναι η φωτογραφία της Ελένης με κοντά μαλλιά και ντυμένης ως άνδρας.
Μετά τις σπουδές της στη Ρώμη, η Ελένη συνέχισε τις καλλιτεχνικές της αναζητήσεις στη Φλωρεντία όπου συνδέθηκε ερωτικά με τον γνωστό Ιταλό ζωγράφο και Γαριβαλδινό επαναστάτη Σαβέριο Αλταμούρα που φαίνεται ότι είχε για πρώτη φορά συναντήσει κατά το ταξίδι μαζί με τον πατέρα της στη Νάπολη. Μαζί του απέκτησε τρία παιδιά, τον Ιωάννη, τη Σοφία και τον Αλέξανδρο. Όταν το 1857 ο άντρας της την εγκαταλείπει για μία Αγγλίδα ζωγράφο, η Ελένη παίρνει τα δύο παιδιά τους, τον Ιωάννη και τη Σοφία, και επιστρέφει στην οικογένειά της στην Αθήνα. Ο μικρότερος γιος Αλέξανδρος μένει με τον πατέρα του Σαβέριο. Στην Αθήνα η Ελένη αναγκάζεται να εργασθεί ως ζωγράφος για να μπορέσει να ζήσει η ίδια και τα παιδιά της, ενώ λαμβάνει και ένα μικρό χρηματικό βοήθημα από τον αδελφό της (ο πατέρας της είχε πεθάνει). Θα περάσει τα τελευταία χρόνια της ζωής της στις Σπέτσες, στο εξοχικό σπίτι της οικογένειάς της, απομονωμένη και βυθισμένη σε μεγάλη θλίψη και οδύνη λόγω του πρόωρου θανάτου των δυο παιδιών της, της Σοφίας και του Ιωάννη Αλταμούρα, ο οποίος είχε κληρονομήσει το ταλέντο ζωγραφικής του πατέρα και της μητέρας του. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι και ο Αλέξανδρος, ο μικρότερος γιος της Ελένης, έγινε ζωγράφος στην Ιταλία.
Λέγεται ότι καθώς περνούν τα χρόνια, η Ελένη βυθίζεται όλο και περισσότερο στην κατάθλιψη και βασανίζεται από ψυχικές μεταπτώσεις. Σε μία μάλιστα στιγμή παράκρουσης είναι πιθανό να έβαλε φωτιά και να κατέστρεψε όσα έργα της είχαν απομείνει. Πεθαίνει σε απόλυτη μοναξιά το 1900 στις Σπέτσες. Η ανιψιά της Νίνα, κόρη του αδελφού της Αναστάση Μπούκουρα, κατέγραψε και διέσωσε όσα προσωπικά αντικείμενα, χαρτιά και ενθύμια, καθώς και τα λίγα δικά της έργα και του Ιωάννη που βρέθηκαν στην κατοχή της οικογένειας.
Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα γυναίκας, σας παρουσιάζουμε 10 γυναίκες ζωγράφους που ασχολήθηκαν με την τέχνη και αντιτάχθηκαν στα κοινωνικά στεγανά και επαναστάτησαν, έχοντας όπλο τα πινέλα τους…..
Η Τζόρτζια Ο’Κιφ ήταν Αμερικανίδα ζωγράφος. Είναι γνωστή για τα τοπία της και τους πίνακες λουλουδιών της ερήμου, που συχνά ερμηνεύονται σαν σύμβολα γιονί. Χαρακτηριστικά του ύφους της είναι τα τονισμένα περιγράμματα και οι λεπτές τονικές μεταβάσεις, που συχνά μετασχημάτιζαν το θέμα σε μια γεμάτη δυναμική αφηρημένη εικόνα.
2. Μαίρη Στίβενσον Κάσατ (1884-1926)
Η Μαίρη Στίβενσον Κάσατ ήταν Αμερικανίδα ζωγράφος και χαράκτης. Γεννήθηκε στην Πενσυλβάνια μα έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής της στη Γαλλία, όπου πρώτα έγινε φίλη με τον Εντγκάρ Ντεγκά και έπειτα έκανε εκθέσεις μαζί με τους Ιμπρεσιονιστές. Η Κάσατ συχνά δημιουργούσε εικόνες από την δημόσια και ιδιωτική ζωή των γυναικών, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στον στενό δεσμό ανάμεσα στις μητέρες με τα παιδιά. Περιγράφεται το 1894 από τον Γκυστάβ Ζοφρουά, ως μία από τις «Les Trois grandes dames» (Τρεις μεγάλες κυρίες) του Ιμπρεσιονισμού, μαζί με την Μαρί Μπρακεμόν και Μπερτ Μοριζό.
3. Λουίζ Μπουρζουά (1911-2010)
Η Λουίζ Μπουρζουά γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Γαλλία. Η καλλιτεχνική της διαδρομή διαδραματίστηκε στη Νέα Υόρκη όπου εγκαταστάθηκε το 1938 αφού παντρεύτηκε τον ιστορικό τέχνης Ρόμπερτ Γκολντγουώτερ (1907 – 1973). Η αναγνώριση του καλλιτεχνικού της έργου διευρύνθηκε τα τελευταία χρόνια της ζωής της, όπου η επιρροή της στις επόμενες γενιές καλλιτεχνών, κυρίως γυναικών, υπήρξε καταλυτική.
4. Φρίντα Κάλο (1907-1954)
Η Φρίντα Κάλο ήταν Μεξικάνα ζωγράφος. Στη ζωγραφική της κυριαρχούν τα έντονα χρώματα. Το στυλ που χρησιμοποιεί φαίνεται επηρεασμένο από τους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στο Μεξικό αλλά φαίνεται να έχει δεχτεί και επίδραση Ευρωπαϊκών ρευμάτων στα οποία συμπεριλαμβάνονται ο Ρεαλισμός, ο Συμβολισμός και ο Υπερρεαλισμός. Αρκετά έργα της είναι αυτοπροσωπογραφίες, μέσα από τις οποίες εκφράζεται ο προσωπικός πόνος και η σεξουαλικότητά της.
5. Λαβίνια Φοντάνα (1552 – 1614)
Η Λαβίνια Φοντάνα ήταν Ιταλίδα ζωγράφος του ύστερου Μανιερισμού, γνωστή για τις προσωπογραφίες της. Θεωρείται η πρώτη επαγγελματίας καλλιτέχνιδα στη Δυτική Ευρώπη, η οποία εργάστηκε στην ίδια σφαίρα με τους άνδρες ομολόγους της, έξω από την αυλή ή το μοναστήρι.
6. Ταμάρα ντε Λέμπικα (1898-1980)
Η Ταμάρα Λέμπικα , επίσης γνωστή ως η Tamara de Lempicka, ήταν Πολωνή ζωγράφος ενεργή στη δεκαετία του 1920 και του 1930, η οποία πέρασε την επαγγελματική της ζωή στη Γαλλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι ιδιαίτερα γνωστή για τα πορτρέτα αριστοκρατών και πλουσίων σε στυλ Art-Deco και για τους εξαιρετικά στυλιζαρισμένους πίνακες ζωγραφικής με γυμνά.
7. Κλάρα Πέιτερς (1594-1657)
Η Κλάρα Πέιτερς ήταν Φλαμανδή ζωγράφος νεκρών φύσεων, η οποία εκπαιδεύτηκε με την παράδοση του φλαμανδικού μπαρόκ, αλλά πιθανότατα πέρασε μεγάλο μέρος της σταδιοδρομίας της στην νεοϊδρυθείσα τότε Ολλανδική Δημοκρατία, συμμετέχοντας στην χρυσή εποχή της ολλανδικής ζωγραφικής. Ήταν ασυνήθιστο για την εποχή να υπάρχει γυναίκα ζωγράφος και είναι η πρώτη σημαντική ζωγράφος θηλυκού γένους στην περίοδο της “Χρυσής ολλανδικής εποχής”.
8. Lee Krasner (1908-1984)
Αμερικανίδα εικαστικός του αφηρημένου εξπρεσιονισμού, σύζυγος του Jackson Pollock από το 1945 ως το 1956.
9. Ελένη Μπούκουρα-Αλταμούρα (1821 – 1900)
Η Ελένη Μπούκουρα-Αλταμούρα ήταν Ελληνίδα ζωγράφος του 19ου αιώνα, της οποίας η τραγική ζωή έγινε το θέμα ενός μυθιστορήματος, του Ελένη ή ο κανένας της Ρέας Γαλανάκη, και ενός θεατρικού έργου. Στην Ιταλία, παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής στην Νεάπολη, στην Ρώμη και ίσως στην Φλωρεντία, μεταμφιεσμένη σε άντρα. Γιός της ήταν ο Ιωάννης Αλταμούρας, γνωστός Έλληνας ζωγράφος.
10. Βάσω Κατράκη (1914-1988)
Η Βάσω Κατράκη ως χαράκτρια δημιούργησε σε μεγάλο βαθμό χρησιμοποιώντας ως υλικό τον ψαμμίτη, ένα υλικό που λίγοι χαράκτες έχουν δουλέψει, γεγονός που της προσέδωσε διεθνή φήμη. Η χαρακτική της συνδυάζει την προσήλωσή της στην πραγματικότητα και την έμφαση στα εξπρεσσιονιστικά στοιχεία.
