Η ζωγραφική έχει επηρεάσει βαθύτατα τον κινηματογράφο. Αυτό δεν ισχύει μόνο για τα έργα τέχνης αυτά καθ’ αυτά αλλά και για τους δημιουργούς τους. Με τις ταραχώδεις ζωές τους ενέπνευσαν τον χώρο της έβδομης τέχνης που ουκ ολίγες φορές αφιέρωσε σε αυτούς ταινίες. Πολλές από αυτές, μάλιστα, αποτέλεσαν αριστουργήματα και έναν πιο άμεσο τρόπο να έρθει το ευρύτερο κοινό σε επαφή με το καλλιτεχνικό έργο των ζωγράφων που αποτυπώνονταν στις ταινίες αυτές. Στο σημερινό μας αφιέρωμα θα δούμε μερικές από αυτές. Ποια είναι εκείνη που ξεχωρίζετε.
Είναι γνωστό το βιβλικό επεισόδιο με τον Ιησού ο οποίος οργισμένος έδιωξε τους εμπόρους από το Ναό, όπως το περιγράφει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης:
«Καί εγγύς ήν το πάσχα των Ιουδαίων, και ανέβη εις Ιεροσόλυμα ο Ιησούς. 14 και εύρεν εν τώ ιερώ τους πωλούντας βόας και πρόβατα και περιστεράς και τους κερματιστάς καθημένους, 15 και ποιήσας φραγέλλιον εκ σχοινίων πάντας εξέβαλεν εκ τού ιερού, τα τε πρόβατα και τους βόας, και των κολλυβιστών εξέχεεν το κέρμα και τας τραπέζας ανέτρεψε, 16 και τοίς τας περιστεράς πωλούσιν είπεν· Άρατε ταύτα εντεύθεν· μη ποιείτε τον οίκον τού πατρός μου οίκον εμπορίου…» (Ιω. 2, 13-16).
Είναι απαραίτητο να σημειωθεί πως ο Ιησούς, μέσα στο ναό, δεν πήγε να εκδιώξει απλούς και συνηθισμένους ανθρώπους. Οργίστηκε διότι η βεβήλωση προερχόταν από κάποιες συντεχνίες της εποχής, οι οποίοι σφετερίζονταν το ναό, πιστεύοντας οι περισσότεροι στο θεό του χρήματος, Δεν στράφηκε δηλαδή κατά των εμπόρων σαν επάγγελμα, αλλά κατά των βέβηλων της πίστης και της εμπιστοσύνης του λαού απέναντι στους άρχοντες που εκμεταλλεύονταν την ανοχή του λαού και εισέπρατταν κέρδη μέσα από το ανήθικο παραεμπόριο. Μη λησμονούμε ότι ο ναός τότε, εκτός από θρησκευτικό κέντρο, ήταν και το κέντρο της πολιτικής και κοινωνικής ζωής των Εβραίων.
Η θεματική του έργου αυτή, εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από τους εκφραστές της Μεταρρύθμισης αφού την εξέλαβαν ως αναπαράσταση κάθαρσης στην Εκκλησία.
Ένας από τους καλλιτέχνες που ενέπνευσε η περικοπή ήταν ο Δομίνικος Θεοτοκόπουλος. Στο έργο αποτυπώνονται τρεις γυναικείες μορφές που διακρίνονται από λαμπρότητα και αισθησιασμό, με αναγεννησιακά χαρακτηριστικά (λευκό δέρμα, ξανθά μαλλιά) και αποκαλυπτικό ένδυμα.
Φανερή είναι εδώ η επίδραση της ιταλικής τέχνης στον Δομίνικο Θεοτοκόπουλο. Οι τρεις γυναικείες μορφές στο έργο συμβολίζουν την αμαρτία, είναι τοποθετημένες αντιθετικά προς το κέντρο της σύνθεσης που βρίσκεται ο Χριστός, διακρίνονται από παθητικότητα, στατικότητα ή «συγκρατημένη κίνηση» καταδεικνύοντας έμμεσα ο καλλιτέχνης την περιορισμένη θέση της γυναίκας από το κοινωνικό γίγνεσθαι.
Ακόμη κάτι σημαντικό στο έργο είναι πως στο κάτω δεξί μέρος του πίνακα, ο Ελ Γκρέκο απεικονίζει τους τέσσερις μεγάλους καλλιτέχνες της Αναγέννησης: Τιτσιάνο, Μιχαήλ Άγγελο, Τζούλιο Κλόβιο και Ραφαήλ.
Σήμερα θα ασχοληθούμε με ένα από τα πιο εντυπωσιακά έργα του El Greco, του Κρητικού ζωγράφου που άφησε το στίγμα του στην ευρωπαϊκή ζωγραφική.
“Πορτραίτο άνδρα”, πιθανολογούμενη αυτοπροσωπογραφία του Ελ Γκρέκο
Ο Ελ Γκρέκο γεννήθηκε στη Βενετοκρατούμενη Κρήτη το 1541, στην περιοχή του Χάνδακα (σημερινό Ηράκλειο). Η Κρήτη τότε αποτελούσε το κέντρο της μεταβυζαντινής αγιογραφίας. Ο ζωγράφος εκπαιδεύτηκε αρχικά στην αγιογραφία και στην ηλικία των 26 ετών, έχοντας ολοκληρώσει την εκπαίδευση αυτή ταξίδεψε αρχικά στη Βενετία και έπειτα στη Ρώμη. Δέκα χρόνια αργότερα ο Θεοτοκόπουλος μετακόμισε στο Τολέδο, όπου και παρέμεινε ως το θάνατό του (1614). Η διαμονή του στις πόλεις- σταθμούς της ευρωπαϊκής ζωγραφικής επηρέασε καθοριστικά το ύφος και τις καλλιτεχνικές δημιουργίες του.
Το Άνοιγμα της Πέμπτης Σφραγίδας της Αποκάλυψης, Ελ Γκρέκο, περ. 1608-14
Ο πίνακας που επιλέξαμε να σας παρουσιάσουμε σήμερα έχει, θεωρούμε, ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η σκηνή προέρχεται, όπως μαρτυρά το όνομα του έργου, από την Αποκάλυψη, της Καινής Διαθήκης. Ειδικότερα, αναπαριστά το σημείο όπου ο Χριστός καλεί τον Ιωάννη να παραστεί στο άνοιγμα των επτά σφραγίδων. Με το άνοιγμα της πέμπτης σφραγίδας οι μάρτυρες ανασταίνονται και δέχονται τις λευκές στολές, ως θεϊκό δώρο.
Ο Ιωάννης βρίσκεται στην άκρη του πίνακα, με το
βλέμμα υψωμένο προς τον ουρανό, σα να βλέπει ένα εκστατικό όραμα. Τα χέρια του
είναι σηκωμένα ψηλά, μια προφητική χειρονομία. Πίσω από τον Ιωάννη και
καλύπτοντας τη μεγαλύτερη έκταση του πίνακα βρίσκονται οι μάρτυρες. Είναι
γυμνές φιγούρες, που εκτελούν έντονες, ταραγμένες χειρονομίες και δέχονται τις λευκές
στολές από έναν άγγελο.
Τα χρώματα του πίνακα είναι σκούρα και ψυχρά
και υπάρχει έντονη φωτοσκίαση, η οποία μαρτυρά και τις επιρροές της Ενετικής
Αναγέννησης, που είχε δεχθεί ο Ελ Γκέκο. Όλος ο πίνακας αποπνέει ένα αίσθημα
μυστικισμού. Οι μορφές μοιάζουν υπερφυσικές, εξαϋλωμένες, δεν έχουν το
προσεκτικό τέλειο φινίρισμα, καθώς ο ζωγράφος επιθυμεί να αποδώσει μια ξεχωριστή
πνευματικότητα στον πίνακα, όπως πρέσβευε και η βυζαντινή αγιογραφία. Η τεχνική
αρτιότητα της ζωγραφικής, με τη δημιουργία άψογων μορφών, η οποία είχε απογειωθεί κατά την εποχή του Ελ Γκρέκο,
αντικαθίσταται ως ένα βαθμό από αφύσικα στενόμακρες φιγούρες, τεχνική των Μανιεριστών
ζωγράφων. Σημασία δίνεται στην αποτύπωση της ατμόσφαιρας μιας σκηνής (μυθολογικής/θρησκευτικής),
στην εισαγωγή μιας νέας οπτικής στη ζωγραφική, ιδέες τις οποίες υπηρετούσε με
την τέχνη του και ο Τιντορέττο. Εξάλλου στην Ισπανία, όπου ζούσε ο
Θεοτοκόπουλος, η θρησκεία ήταν άμεσα συνυφασμένα με το μυστικιστικό στοιχείο.
Το έργο «Το άνοιγμα της Πέμπτης Σφραγίδας της Αποκάλυψης» είναι ένας πίνακας που δημιουργεί δέος, με περιεχόμενο υποβλητικό και έντονα συγκινησιακό. Οι χρησιμοποιούμενες τεχνικές είναι μία στροφή στην καλλιτεχνική έκφραση και για πολλούς αποτελούν μια από τις βασικότερες επιρροές των μετέπειτα κινημάτων του εξπρεσσιονισμού, του υπερρεαλισμού αλλά και του κυβισμού. Ο Ελ Γκρέκο υπήρξε μια καλλιτεχνική ιδιοφυΐα, μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της ευρωπαϊκής τέχνης.
Χρησιμοποιούμε cookies για να διασφαλίσουμε ότι σας προσφέρουμε την καλύτερη εμπειρία στον ιστότοπό μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε αυτόν τον ιστότοπο, θα υποθέσουμε ότι είστε ικανοποιημένοι με αυτόν.Εντάξει!
