Ετικέτα: Ιράν

Τεχεράνη 1978. Τελευταίες μέρες του Σάχη. Η εννιάχρονη Μαρζάν Σατραπί, από μικρή ηλικία πνεύμα ανήσυχο και επαναστατικό, σύντομα θα βιώσει την ανατροπή του Σάχη από τον Αγιατολάχ Χομεϊνί, ενώ στην πατρίδα της μέλλει να επιβληθεί θρησκευτικός νόμος, ο οποίος θα περιορίσει τις ελευθερίες των γυναικών, θα τις υποχρεώσει να φορέσουν τη μπούργκα και θα οδηγήσει χιλιάδες αντικαθεστωτικούς στη φυλακή ή ακόμη και στην εκτέλεση. Σε έναν τέτοιο κόσμο, η μικρή ακόμη Σατραπί ονειρεύεται, ένα κορίτσι χειραφετημένο, πανκ και μέταλ, που προσπαθεί να βρει τον εαυτό της και να αντιμετωπίσει τα προβλήματα της ηλικίας της στην πιο ταραγμένη περίοδο της ιστορίας του Ιράν, με τον πόλεμο μεταξύ Ιράν και Ιράκ να λαμβάνει σταδιακά ανεξέλεγκτες διαστάσεις….

Η ταινία «Περσέπολις» ξεκινά με την προβολή της διαπαιδαγώγησης της Μαρζάν, από τη νηπιακή της ηλικία. Οι γονείς της, μαρξιστές-λενινιστές, καλλιεργημένοι και λάτρεις του «ευ ζην» και του δυτικού πολιτισμού, δεν μπορούσαν παρά να γαλουχήσουν την κόρη τους με τις αρετές του σεβασμού και της ισότητας. Της δίδαξαν να επενδύει στο μυαλό της, με αποτέλεσμα να γίνει αυτοδημιούργητη. Από μαθήτρια μετείχε σε διαδηλώσεις εναντίον του Σάχη, έχοντας βαθιά επιθυμία για ισλαμική επανάσταση, αγνοώντας τη διαρκή αιματοχυσία και οικονομική αιμορραγία που συνεπαγόταν. Η σκληρή θεοκρατική δικτατορία που ακολούθησε μετά την ανατροπή του Σάχη, έθεσε μια νέα πραγματικότητα, με περισσότερες απαγορεύσεις, φόβο και έλεγχο σε κάθε λέξη και κίνηση.

Το γεγονός που στιγμάτισε τη μικρή Μαρζάν, υπήρξε ο θάνατος του αντιφρονούντος θείου της, Ανούς. Τη μεγάλη αγάπη που έτρεφε για τον πολιτικό, ακτιβιστή θείο της, διαδέχτηκε το μίσος για την άδικη σύλληψη και εκτέλεσή του στη φυλακή, λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων. Ήταν εκείνος που της ζήτησε να συνεχίσει να αγωνίζεται για την εξάλειψη της αδικίας και της καταπίεσης.

Βιώνοντας τις οδυνηρές συνέπειες του πολέμου, τους βομβαρδισμούς, την απώλεια αγαπημένων φίλων, οι γονείς τις συνειδητοποιούν πως η πόλη τους δεν προσφέρει στην κόρη τους τις κατάλληλες ευκαιρίες, ώστε να διευρύνει τους πνευματικούς της ορίζοντες. Γι’ αυτό και στην εφηβεία της φεύγει για την καρδιά της Ευρώπης, τη Βιέννη. Το δελεαστικό, γοητευτικό καθεστώς της δυτικής ελευθερίας σύντομα δε θα καταφέρει να ανταποκριθεί στις προσδοκίες της, καθότι θα έρθει αντιμέτωπη με την ξενοφοβία και το ρατσισμό, τη σεξιστική νοοτροπία και τον περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης. Το παρελθόν της στην Ευρώπη θα καταστεί ζοφερό και καταστροφικό και αυτό σε συνδυασμό με τον “νόστο” που θα αισθανθεί για την πατρίδα της, θα την οδηγήσουν πίσω στην Τεχεράνη, παρ’ όλο που η ίδια αισθάνεται πλέον άπατρις.

Η ιδεολόγος, πρωτοπόρος, ανεξάρτητη Μαρζάν Σατραπί αποτύπωσε τη συντριβή της ταυτότητάς της στη φράση: «Ήμουν Ιρανή στη Δύση, δυτική στο Ιράν». Ικανή υπέρμαχος της ελευθερίας, χάραξε τη δική της πορεία, ζυγίζοντας τις αποτυχίες της, μαθαίνοντας από αυτές, έχοντας άκαμπτη επιμονή και δύναμη να αναλάβει ρίσκο ζωής ως αντίτιμο των επιλογών της. Αγανακτεί με τα σύγχρονα γυναικεία πρότυπα, που προβάλλουν κατά μείζονα λόγο την εμμονή με την εμφάνιση και υποτιμούν το πνεύμα, δημιουργώντας τοιουτοτρόπως προσωπικότητες αδύναμες και ανεκτικές στη σεξιστική προβολή και κριτική.

Η ίδια η Μαρζάν Σατραπί είπε για την ταινία:

Όταν πρωτοεκδόθηκαν τα βιβλία είχα πάρα πολλές προτάσεις ιδίως από την Αμερική. Μου είχαν προτείνει μέχρι και να κάνω μια τηλεοπτική σειρά όπως το Μπέβερλι Χιλς 90210 αλλά και ταινίες όπου η Τζένιφερ Λόπεζ θα έπαιζε τη μητέρα μου και ο Μπραντ Πιτ τον πατέρα μου!! Σκέτη τρέλα. Η αλήθεια ήταν ότι για μένα, είχε κάνει τον κύκλο του το Περσέπολις, αλλά όταν μίλησα με τον Βανσάν (Παρονό) είδα ότι αυτό θα μπορούσε να είναι μια φρέσκια, καινούρια εμπειρία. Από την αρχή είχαμε συμφωνήσει ότι θα ήταν μια ταινία animation. Αν είχαμε κάνει μια ταινία με ηθοποιούς δεν θα είχε το ίδιο αποτέλεσμα. Στην καλύτερη περίπτωση θα ήταν μια εξωτική ιστορία, αλλά στη χειρότερη μια ιστορία για τον “Τρίτο Κόσμο”. Διεθνώς τα βιβλία γνώρισαν τέτοια επιτυχία επειδή τα σχέδια ήταν αφηρημένα και ασπρόμαυρα. Νομίζω ότι αυτό βοήθησε τους αναγνώστες από όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου, από την Κίνα μέχρι τη Χιλή, να ταυτιστούν.

Όταν έγραφα τα βιβλία έπρεπε να θυμηθώ δεκαέξι ολόκληρα χρόνια της ζωής μου καθώς και περιόδους που ήθελα να ξεχάσω. Ήταν πολύ επίπονη διαδικασία. Το ανέβαλα συνέχεια. Δεν θα μπορούσα να το είχα κάνει μόνη μου. Είχα τρομερή δυσκολία να αρχίσω να γράφω αλλά και να αποστασιοποιηθώ από αυτά τα οποία έγραφα.

Η ταινία δεν παίρνει θέση απέναντι στην κατάσταση του Ιράν, απλώς δείχνει ότι υπάρχουν πάρα πολλές παράμετροι. Πάνω από όλα είναι μια ταινία για την οικογένειά μου, που αγαπώ πάρα πολύ. Αν φυσικά οι θεατές πειστούν ότι οι Ιρανοί είναι άνθρωποι σαν όλους μας, και όχι “Ισλαμιστές φονταμενταλιστές”, “τρομοκράτες” κτλ, θα είμαι περήφανη γιατί έβαλα κι εγώ το λιθαράκι μου σε αυτό τον αγώνα. Άλλωστε, τα πρώτα θύματα του καθεστώτος είναι οι ίδιοι οι Ιρανοί. Μου λείπει πάρα πολύ η πατρίδα μου. Αν ήμουν άντρας θα έλεγα ότι το Ιράν είναι η μητέρα μου και το Παρίσι, η γυναίκα μου.

Το έργο αντιπολεμικό, πολιτικά στοχαστικό, μελαγχολικό μα και σατυρικό ταυτόχρονα, προσπαθεί να ισοροπήσει ανέμεσα στον “απελευθερωμένο” δυτικό πολιτισμό και στις συνθήκες του θεοκρατικού καθεστώτος της Τεχεράνης. Μια εκκεντρική ταινία κινουμένων σχεδίων για ενήλικες που δικαίως έλαβε διθυραμβικές κριτικές, σάρωσε τα βραβεία στο Φεστιβάλ των Καννών και έλαβε υποψηφιότητα για το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας Κινουμένων Σχεδίων.

Η ταινία βαθιά, αληθινή, λιτή και περιεκτική, συνιστά το απόσταγμα του πανανθρώπινου, πάντα επίκαιρου, αγώνα για αλλαγή, για μια πραγματικότητα καλύτερη, στηριζόμενη στον ανθρωπισμό και την ειρήνη. Ενάντια στο φόβο και τη μισαλλοδοξία που καλλιέργησαν οι εξουσίες των κρατών στις καρδιές των πολιτών αυτού του κόσμου. Ενα αριστούργημα ενάντια σε κάθε είδους αυταρχισμό.

Πηγή: Για την ταινία «Περσέπολις»