Γεννημένος το 1877 στο Καλβ της Βυρτεμβέργης, ο Γερμανός λογοτέχνης, τιμήθηκε με το βραβείο Γκαίτε (1946) και το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας και με το βραβείο Ειρήνης του Γερμανικού Συνδέσμου Εμπορίας Βιβλίων (1955).
Κεντρικό θέμα του έργου του είναι η υπαρξιακή θρησκευτική προβληματική του ανθρώπου. Στα έργα του (Ντέμιαν, Σιντάρτα, Ο λύκος της στέπας, κ.α.) συναντώνται συχνά μοτίβα του γερμανικού ρομαντισμού, θέματα από την ινδική και κινεζική φιλοσοφία και ψυχαναλυτικές θεωρίες.
Το βιβλίο «Ντέμιαν» πραγματεύεται τις δυσκολίες που συναντά ένας έφηβος που βρίσκετε στη διαδικασία της πνευματικής ωρίμνασης. Ο πρωταγωνιστής του βιβλίου, ο έφηβος Σίνκλερ στην προσπαθώντας να φτάσει την αυτοπραγμάτωση και να γνωρίσει τον εαυτό του σε βάθος, επιχειρεί να κατανοήσει την ρευστότητα των εννοιών του καλού και του κακού, που από παιδί έχει μάθει να ακούει χωρίς να τις επεξεργάζεται. Σ’ αυτή την πνευματική του περιπέτεια εμφανίζεται ένας μεγαλύτερος συμμαθητής του, ο Ντέμιαν, που εσωκλείει και τις δύο έννοιες και γίνεται ο φίλος του μα και ο μέντοράς του.
Ο Έσσε μέσα απ’το βιβλίο του παρασύρει τον αναγνώστη σε μονοπάτια υπαρξιακού στοχασμού, στην κατανόηση της ψυχολογίας του σημαντικού Άλλου, αλλά και της ατομικής ψυχολογίας. Ακόμη, οι έννοιες του Ασυνείδητου, του Anima, της Σκιάς, του Χάους, του Ονείρου αποτελούν κεντρικά θέματα με τα οποία έρχεται αντιμέτωπος ο Εμίλ Σίνκλερ, ο οποίος αγωνιώντας να γνωρίσει τον εαυτό του, να επιβεβαιώσει την ύπαρξή του και να διαμορφώσει την προσωπικότητά του, αγκιστρώνεται απ’τον νεαρό Ντέμιαν. Μια φιγούρα καθηλωτική, μια προσωπικότητα άκρως γοητευτική και αφοπλιστική, με γνώσεις για τον κόσμο που ξενίζουν τον έφηβο ήρωα, όμως ταυτόχρονα τον μαγεύουν και του ανοίγουν ένα παράθυρο σε μια νέα κοσμοθεωρία.
Ο Ντέμιαν καθοδηγεί τον έφηβο φίλο του. Ο ίδιος ο πρωταγωνιστής ξεκινά να αμφισβητεί, ωστόσο μένει μετέωρος σε μια γραμμή, όπου η μία άκρη οδηγεί στο Καλό και η άλλη στο Κακό. Ο Σίνκλερ συνειδητοποιεί έτσι ότι για να καταφέρει να ισορροπήσει μέσα του, και να καταφέρει να δομήσει μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα πρέπει να αποδεχθεί και το κακό μέσα του, να συμφιλιωθεί μαζί του και να κοιτάξει κατάματα τον πιο ευάλωτο εαυτό του.
Μέσα στο βιβλίο “Ντέμιαν” ανιχνεύεται η ψυχοσύνθεση ενός αγοριού που βρίσκεται στην εφηβεία και ξαφνικά όλη του η κοσμοθεωρία καταρρέει, ερχόμενος σε επαφή με τον Ντέμιαν. Ο Ντέμιαν γίνεται ο καθοδηγητής του, το πρόσωπο πάνω στο οποίο προβάλει την αμφισβήτηση του, τα πάθη του, τις βαθύτερες επιθυμίες του, τις σεξουαλικές του ορμές και την ανάγκη για αγάπη και τρυφερότητα. Μέσα απ’τον Ντέμιαν συνειδητοποιεί ότι ακόμα τίποτα δεν είναι δεδομένο, απεγκλωβίζεται απ’ τα κοινωνικά στεγανά. Απελευθερώνεται και μετατρέπεται σε έναν άνθρωπος πιο δεκτικό σε νέες και ενδεχομένως ανατρεπτικές πληροφορίες για την έννοια της ύπαρξης και του ανθρωπισμού.
Ο Σίνκλερ είναι ο ίδιος ο Έρμαν Έσσε. Ο Έσσε ήταν ένας άνθρωπος, ένας συγγραφέας με συνεχή διάθεση για γνώση, για αναζήτηση, για κατανόηση της ύπαρξής του. Ανοιχτός σε κάθε πνευματικά και πολιτιστικά ανθρώπινα κατορθώματα, ένας άνθρωπος, που ανοίγει στον αναγνώστη μια νέα κοσμοθεωρία.
Αποσπάσματα από τα έργα
«Κάθε ανθρώπου η ζωή είναι ένας δρόμος μέσα στον εαυτό του, μια προσπάθεια να βρει κάποιο δρόμο, το ίχνος ενός μονοπατιού. Κανείς ποτέ δεν υπήρξε ολότελα ο εαυτός του, ωστόσo ο καθένας αγωνίζεται να το πετύχει, και ο κουτός και ο ευφυής, όσο καλύτερα μπορεί. Όλοι μας ως το τέλος της ζωής μας κουβαλάμε τα υπολείμματα από τη γέννησή μας, τις μεμβράνες και το κέλυφος από τ’ αυγό ενός αρχέγονου κόσμου. Πολλοί δεν καταφέρνουν ποτέ να γίνουν άνθρωποι. Παραμένουν βάτραχοι, σαύρες, μυρμήγκια. Πολλοί είναι άνθρωπoι από τη μέση κι απάνω και ψάρια από τη μέση και κάτω. Ο καθένας, ωστόσο, αντιπροσωπεύει μια προσπάθεια της φύσης να δημιουργήσει μια ανθρώπινη ύπαρξη. Οι ρίζες μας είναι κοινές. ‘Ολοι προερχόμαστε από την ίδια μήτρα. Το κάθε άτομο ξεπετιέται από την ίδια άβυσσο, αγωνίζεται να πετύχει τον σκοπό του. Καταλαβαίνουμε ο ένας τον άλλο, μα κάθε άνθρωπος μπορεί να εξηγήσει μόνο τον εαυτό του.»
«Κάθε άνθρωπος δεν είναι απλά ο εαυτός του. Είναι το μοναδικό, συγκεκριμένο, πάντα σημαντικό και αξιόλογο σημείο όπου διασταυρώνονται τα φαινόμενα του κόσμου, με τρόπο ξέχωρο, μοναδικό. Για τούτο, κάθε ιστορία ανθρώπινη είναι σημαντική, αιώνια και ιερή. Για τούτο, κάθε άνθρωπος, ενόσω ζει και εκπληρώνει τη θέληση της φύσης, είναι μια ύπαρξη υπέροχη που της πρέπει υπέρτατη προσοχή. Δεν μπορώ να ονομάσω τον εαυτό μου πολύξερο. Ήμουν κι ακόμα είμαι ερευνητής, μα δε γυρεύω πια στ’ αστέρια ή στα βιβλία αυτό που ζητώ. Ακούω τους ψίθυρους μες στο αίμα μου. Δεν είναι μια ευχάριστη ιστορία η δική μου, δε διαθέτει τη γλυκιά αρμονία μιας ιστορίας που πλάθουμε με τη φαντασία μας. Όμοια όπως η ζωή όλων των ανθρώπων που σταμάτησαν να εξαπατούν τον εαυτό τους, έτσι κι η δική μου είναι παράλογη μαζί και χαώδης, έχει κάτι από τρέλα μαζί και όνειρα. Κάθε ανθρώπου η ζωή είναι ένας δρόμος μέσα στον εαυτό του, μια προσπάθεια να βρει κάποιο δρόμο, το ίχνος ενός μονοπατιού. Κανείς ποτέ δεν υπήρξε ολότελα ο εαυτός του, ωστόσo ο καθένας αγωνίζεται να το πετύχει, και ο κουτός και ο ευφυής, όσο καλύτερα μπορεί. Όλοι μας ως το τέλος της ζωής μας κουβαλάμε τα υπολείμματα από τη γέννησή μας, τις μεμβράνες και το κέλυφος από τ’ αυγό ενός αρχέγονου κόσμου. Πολλοί δεν καταφέρνουν ποτέ να γίνουν άνθρωποι. Παραμένουν βάτραχοι, σαύρες, μυρμήγκια. Πολλοί είναι άνθρωποι από τη μέση κι απάνω και ψάρια από τη μέση και κάτω. Ο καθένας, ωστόσο, αντιπροσωπεύει μια προσπάθεια της φύσης να δημιουργήσει μια ανθρώπινη ύπαρξη. Οι ρίζες μας είναι κοινές. Όλοι προερχόμαστε από την ίδια μήτρα. Το κάθε άτομο ξεπετιέται από την ίδια άβυσσο, αγωνίζεται να πετύχει το σκοπό του. Καταλαβαίνουμε ο ένας τον άλλο, μα κάθε άνθρωπος μπορεί να εξηγήσει μόνο τον εαυτό του»
Στο μέτωπό του είχε το ‘’σημάδι’’. Ήταν ο Ντέμιαν.[…] <<Άκουσε με μικρέ μου Σίνκλερ. Πρέπει να φύγω. Ίσως χρειαστείς ξανά τη βοήθειά μου. Όταν με φωνάξεις, δεν θα έρθω πια πάνω στο άλογο ή με το τρενο. Θα πρέπει να ακούσεις τη φωνή μέσα σου και τότε θα μ’ακούσεις να σου μιλώ. Με καταλαβαίνεις ; Και κάτι ακόμα. Η φράου Εύα είπε πως αν σου συέβαινε κάτι κακό, θα έπρεπε να σου δώσω το φιλί που μου έδωσε. Κλείσε τα μάτια σου Σίνκλερ>>. Έκλεισα υπάκουα τα μάτια μου. Ένιωσα το χάδι του φιλιού στα χείλη μου, που είχαν μια σταγόνα αίμα και που δεν έλεγε να λιγοστέψει. Ύστερα αποκοιμήθηκα.
Πηγές
http://artinews.gr/%CF%87%CE%AD%CF%81%CE%BC%CE%B1%CE%BD-%CE%88%CF%83%CF%83%CE%B5-%CE%B6%CF%89-%CE%BC%CE%AD%CF%83%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%B1-%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AC-%CE%BC%CE%BF%CF%85.html
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/vivlia/2710-demian-pera-apo-tin-proti-anagnosi-tis-aleksias-konstantinou.html
O Έρμαν Έσσε μίλησε για την ενηλικίωση όπως κανένας άλλος συγγραφέας