Είναι αλήθεια πως το καλοκαίρι αποτελεί πηγή έμπνευσης και αέναη τροφοδότηση της ποίησης. Άλλοτε νοσταλγικά, άλλοτε σχεδόν λατρευτικά, οι υπηρέτες της ποιητικής τέχνης αναπολούν περασμένα καλοκαίρια, τα εξυμνούν, βρίσκουν καταφύγιο σε αυτά. Ορισμένοι μεταφέρουν την εποχή αυτή από την περιφέρεια στο κέντρο της ποίησής τους, αφιερώνοντάς της όχι μόνο μεμονωμένα ποιήματα, αλλά ολάκερες συλλογές ποιημάτων. Συγκεντρώσαμε τρεις από αυτές, που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, και μας ταξίδεψαν σε νησιά και σε ταξίδια εσωτερικά και εξωτερικά.
Σε έναν κόσμο πλανόδιο, αέναα περιφερόμενο γύρω από τους άλλους και περιστρεφόμενο γύρω από τον εαυτό του μας συναντάμε την ποίηση της Αρίστης Ζαΐμη. Στην ποιητική της συλλογή “Στραβαίγκιν/ Κόσμος πλανόδιος” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μελάνι μεταφερόμαστε σε ένα φρέσκο, νεωτερικό, πρωτότυπο ποιητικό σύμπαν. Από το γυάλινο κτίριο και τον υπόγειο μέχρι τις πόλεις- σφραγίδες και τα σπίτι ανάμεσα στα φύλλα διεισδύουμε και αναδυόμαστε σε μια εξομολόγηση προσωπική και εσωτερική με μια χροιά πανανθρώπινη που αγγίζει και συγκινεί.
Αυτή την εβδομάδα είχαμε την τύχη να βρεθούμε στην μέση ενός πολυπρόσωπου λαβύρινθου που στην μέση του είχε τον άνθρωπο. Εκεί χορέψαμε ένα βαλς κοσμικό μαζί με τους σπουδαστές μιας μυστικής σχολής ειρηνοποιών ακροβατώντας ανάμεσα σε παρόν, παρελθόν και μέλλον, με μια επίγευση γλυκόπικρη στο τέλος. Συγκινηθήκαμε, ταυτιστήκαμε, απορήσαμε, ονειρευτήκαμε με το “Κοσμικό Βαλς” του Στέφανου Παπαδόπουλου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΔΕΡΕ και σκεφτήκαμε να γράψουμε δυο λόγια για αυτό!
Μια ποιητική συλλογή δεν είναι άλλο παρά ένα “καταφύγιο λέξεων”. Οι λέξεις αυτές κυοφορούν μέσα τους σκέψεις, συναισθήματα, πολλές φορές και ανθρώπους και κοινωνίες ολόκληρες. Ένα δείγματα τέτοιων καταφυγίων, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά και στο οπισθόφυλλό της είναι η συλλογή “Μακιγιαρισμένες ψυχές” της Ροδάνθη Πάντου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Φύλατος. Ιστορίες, όνειρα, νοήματα, μεγάλα και μικρά καθημερινά συνθέτουν ένα ποιητικό μωσαϊκό φρέσκο, γλαφυρό με μια δική του ταυτότητα και αυτονομία.
Μετά τις διθυραμβικές κριτικές και την θριαμβευτική νίκη στην περσινή απονομή των βραβείων Όσκαρ στην κατηγορία “Καλύτερης Ταινίας” ο Μπονγκ Τζουν-χο με τα “Παράσιτα” μας κρούει τον κώδωνα από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Την στιγμή που το Hollywood παρελθοντολογεί και επαναλαμβάνεται, ο ασιάτικος κινηματογράφος και δη αυτός της Νότιας Κορέας πρωτοπορεί, ανοίγοντας νέους φιλμογραφικούς ορίζοντες. Σε αυτό το ρεύμα, στην φετινή απονομή κάνει την εμφάνισή της κερδίζοντας την υποψηφιότητα, μεταξύ άλλων και για την κατηγορία “Καλύτερης Ταινίας” το Minari σε σενάριο και σκηνοθεσία του Λι Άιζακ Τσουνγκ.
Σπάνια συναντά κανείς βιβλία που τον αγγίζουν και συνταράσσουν την ψυχή και τον νου του. Εξίσου σπάνια ένας καλλιτέχνης κατορθώνει με τον ίδιο επιτυχημένο τρόπο να εξομολογηθεί τις πιο μύχιες σκέψεις του με διάφορους τρόπους γραφής που συνυπάρχουν αρμονικά ο ένας πλάι στον άλλο. Ακόμη πιο σπάνια ένα προσωπικό βίωμα μετατρέπεται σε κάτι κοινό, κάτι οικουμενικό, αντικείμενο μοιράσματος. Ένα τέτοιο έργο είναι και “Το μπλε του Παρνασσού” του Μιχάλη Λεβέντη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άθως.
Είχαμε την τύχη αυτές τις μέρες να απαντήσουμε στον ποιητικό μας διάβα μια συλλογή συνολικά 48 ποιημάτων. Η συνάντηση αυτή ήταν ιδιαίτερα ευχάριστη, επαναστατική, ερωτική, ακόμα και αν ήταν μια συνάντηση γνωριμίας με τον καλλιτέχνη. Μετά την “Απολογία Πρώτη”, ο Αιγιώτης ποιητής, Γιώργος Τριανταφυλλόπουλος μας συστήνεται σε άλλους ξανά και σε άλλους, μεταξύ των οποίων και εμείς, για πρώτη, ίσως, φορά μέσα από τη συλλογή με τίτλο “Απολογία Δεύτερη” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ηδύφωνο. Τί αποκομίσαμε, λοιπόν, από αυτή την διασταύρωση;
Η ποιητική πρόζα είναι ένα είδος γραφής διόλου συνηθισμένο στην χώρα μας που παραχωρεί, όμως, ένα ευρύ πεδίο δράσεις για τους λογοτέχνες με διάθεση πειραματισμού. Τέτοια αποδεικνύεται και η Ευθυμία Γιώσα που στο δεύτερο πνευματικό της πόνημα μετά τα “Σώματα πτερόεντα” ακροβατεί μεταξύ πεζογραφίας και ποίησης, μεταξύ ενός μεταμοντέρνου συμβολισμού και υπερρεαλισμού, μεταξύ του ονείρου και του εφιάλτη. Ο λόγος για το έργο με τον μακροσκελή και πρωτότυπο τίτλο “Οι αναχωρητές έχουν κιόλας βαρεθεί την Εδέμ” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.
Όλα τα γεγονότα που βλέπουμε να διαδραματίζονται στον Νέο Κόσμο από την περσινή άνοιξη μέχρι και σήμερα, το κίνημα «Black Lives Matter», τις αναταραχές που ακολούθησαν τις Αμερικανικές εκλογές είναι σίγουρο πως θα αφήσουν το σημάδι τους στην λογοτεχνία του μέλλοντος όπως το άφησαν ήδη στην ιστορία. Την σκέψη αυτή έρχεται να διαταράξει η βραβευμένη με «T. S. Eliot» συλλογή ποιημάτων του Roger Robinson, με τίτλο «Ένας Φορητός Παράδεισος» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κείμενα και σε πολλούς από εμάς ενδέχεται να φανεί εξαιρετικά επίκαιρη. Δεν αναλώνεται, ωστόσο, σε μια ποιητική αναπαράσταση ιστορικών γεγονότων, δεν γράφτηκε, εξάλλου, ενόψει αυτών. Στόχος της είναι περισσότερο να αναδείξει την οικουμενική και διαχρονική δίψα του ανθρώπου για την ζωή, για την αγάπη για την αντίσταση σε οτιδήποτε τον αδικεί και τον καταδυναστεύει.
Και αν τα ζόρια σου είναι αδιάκοπα και καθημερινά, πήγαινε σ’ ένα άδειο δωμάτιο –σ’ ένα ξενοδοχείο, σ’ έναν ξενώνα, σε μια καλύβα– βρες μια λάμπα και άδειασε τον παράδεισό σου πάνω σ’ ένα τραπέζι: την ξανθή άμμο σου, τους πράσινους λόφους και τα φρέσκα ψάρια. Φώτισέ τα με τη λάμπα σαν μια νέα ελπίδα πρωινή και μείνε να τα κοιτάς μέχρι να αποκοιμηθείς.
Ήδη ο τίτλος της ποιητικής συλλογής και η όμορφη επιλογή του εξωφύλλου από τις εκδόσεις μας προδιαθέτει για το περιεχόμενο του έργου, για τα μηνύματα που κρύβονται ανάμεσα στους στίχους και πίσω από τον όμορφο λόγο του καλλιτέχνη. Ο Robinson φιλοσοφώντας φωναχτά και ποιητικά καταλήγει στο συμπέρασμα πως υφίσταται ο δρόμος προς την επίγεια ευτυχία. Όλοι μας θα μπορούσαμε να τον ακολουθήσουμε. Αυτό που μας τον στερεί είναι τα εμπόδια που θέτει η ταξική κοινωνία στην οποία ζούμε και οι μισαλλόδοξες αντιλήψεις και πρακτικές που έχουν εμπεδωθεί σε αυτήν. Ο δρόμος γίνεται δύσβατος εξαιτίας του ρατσισμού που είναι έκδηλος παντού, του μίσους, του σεξισμού, της ωμής βίας απ’ όπου και αν αυτή προέρχεται και όπου και αν απευθύνεται.
Σε αυτόν τον δρόμο του παραδείσου που κουβαλάμε όλοι μέσα μας δεν έχουν καμία θέση τα υλικά αγαθά και η συσσώρευσή τους είναι άκαρπη. Αυτό που έχει σημασία κατά την ανθρωποκεντρική ματιά του Roger Robinson είναι ο άνθρωπος με τις ιδιαιτερότητες, τα προβλήματα, την περιέργειά του, το χιούμορ, το πνεύμα του. Αυτό ακριβώς απαθανατίζουν οι τέχνες- στο κάτω κάτω- την ανάγκη του για ζωή, για επαφή, για απόλαυση, για επικοινωνία. Ο ποιητής τα αντιλαμβάνεται όλα αυτά και θυμώνει για το τροχοπέδη της αδικίας που απλώνεται ανάμεσα στους ανθρώπους και δεν τους επιτρέπει να αντιληφθούν τις ομοιότητές τους, την κοινή τους αγάπη και επιθυμία για ζωή και εξέλιξη. Δεν διστάζει να κατηγορήσει για αυτό την καθεστηκυία τάξη, με τα κακώς κείμενά της, με την ασυδοσία και την βιαιότητά της απέναντι στην ομορφιά και την ζωή.
Σταδιακά ο θυμός αυτός γίνεται έντονος, μετατρέπεται σε μια οργή. Η οργή του όμως δεν είναι άγονη. Ο Robinson δεν εκτοξεύει βόμβες, εκτοξεύει λέξεις που γνωρίζει ότι είναι πολύ πιο δυνατές από τις πρώτες. Δεν κατηγορεί, συναισθάνεται το φορτίο του άλλου. Εντοπίζει μέσα από όλες τις διαφορές πόσο ίδιοι είμαστε, πως φοβόμαστε το ίδιο, πως ανησυχούμε το ίδιο, πως αγαπάμε το ίδιο. Και μας καλεί έμμεσα να κάνουμε το τελευταίο όλο και περισσότερο. Πρόκειται για μια ποίηση σύγχρονη, αιχμηρή, επίκαιρη αλλά την ίδια στιγμή βαθιά συναισθηματική και ανθρώπινη. Μην την χάσετε!
Ο Roger Robinson γεννήθηκε το 1967 στην Αγγλία, απ’όπου έφυγε στα τέσσερά του για τον τόπο της καταγωγής του, το Τρινιντάντ για να επιστρέψει στα δεκαεννιά του στο Λονδίνο. Η πρώτη του ολοκληρωμένη ποιητική συλλογή κυκλοφόρησε το 2012. Η συλλογή του «Ένας φορητός παράδεισος» τιμήθηκε το 2019 με το υψηλού κύρους βραβείο T.S Eliot. Σ’ αυτή τη συλλογή, όπως είπε ο ίδιος, διαβάζουμε τα ποιήματα ενός Βρετανού με την ευαισθησία ενός κατοίκου του Τρινιντάντ. Ο Robinson ήταν ο βασικός τραγουδιστής και αφηγητής στα κομμάτια του σχήματος King Midas Sound στο άλμπουμ τους «Waiting For You» του 2009, και το 2015 κυκλοφόρησε το «Dis Side Ah Town», ένα άλμπουμ εντυπωσιακού λυρισμού με αναφορές στην dub και την ρέγκε του τόπου καταγωγής του. Θεωρείται ένας από τους πιο σπουδαίους ποιητές της γενιάς του και έχει συμμετάσχει σε performances και εικαστικές συνθέσεις σε πολλά μουσεία και ιδρύματα τέχνης (Theatre Royal Stratford East, the National Trust, London Open House, the National Portrait Gallery, LIFT, Tate, Barbican Centre).
Διαβάστε και ακούστε ένα ποίημα από την συλλογή εδώ:
Χρησιμοποιούμε cookies για να διασφαλίσουμε ότι σας προσφέρουμε την καλύτερη εμπειρία στον ιστότοπό μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε αυτόν τον ιστότοπο, θα υποθέσουμε ότι είστε ικανοποιημένοι με αυτόν.Εντάξει!
