«Περιμένοντας τον Γκοντό» του Σάμιουελ Μπέκετ

Οι Βρετανοί και συγκεκριμένα το Royal National Theatre μετά από ψηφοφορία του το 1990 ανέδειξαν το «Περιμένοντας τον Γκοντό» του Σάμιουελ Μπέκετ ως το σημαντικότερο έργο του 20ου αιώνα στην αγγλική γλώσσα. Δεν χρειάζεται, συνεπώς, περαιτέρω εξήγηση του γιατί η συγκεκριμένη παράσταση έχει παρουσιαστεί αρκετές φορές στην παγκόσμια και την ελληνική θεατρική σκηνή. 

Το έργο γράφτηκε το 1948. Δυο άνδρες, ο Βλαντιμίρ κι ο Εστραγκόν, συναντιούνται κοντά σε ένα δένδρο. Συζητάνε για διάφορα θέματα και ανακαλύπτουν ότι περιμένουν έναν άνδρα, που ονομάζεται Γκοντό. Όσο περιμένουν, εμφανίζονται άλλοι δυο, ο Πότζο και ο Λάκι: ο πρώτος πηγαίνει στην αγορά για να πουλήσει το δεύτερο, που είναι δούλος του. Ο Πότζο συζητάει με το Βλαντιμίρ και τον Εστραγκόν όσο ο Λάκι τους διασκεδάζει και στη συνέχεια φεύγουν. Στη συνέχεια, εμφανίζεται ένα αγόρι που λέει στο Βλαντιμίρ ότι είναι αγγελιαφόρος του Γκοντό: ο Γκοντό δε θα ‘ρθει σήμερα, αλλά σίγουρα θα έρθει αύριο. Αφού φύγει το αγόρι, οι δυο άνδρες αποφασίζουν να φύγουν, αλλά δεν μετακινούνται καθώς πέφτει η αυλαία.

Σάμιουελ Μπέκετ, Περιμένοντας τον Γκοντό. Μια πολιτική εκδοχή από ...

Το επόμενο βράδυ, ο Βλαντιμίρ κι ο Εστραγκόν συναντιούνται ξανά κοντά στο δέντρο περιμένοντας τον Γκοντό. Εμφανίζονται ξανά ο Λάκι και ο Πότζο, μόνο που αυτή τη φορά ο πρώτος είναι μουγγός κι ο δεύτερος τυφλός. Ο Πότζο δε θυμάται τη συζήτηση με τους δυο άνδρες το προηγούμενο βράδυ, φεύγει μαζί με το Λάκι και οι δυο άνδρες συνεχίζουν να περιμένουν. Το αγόρι ξανάρχεται για να πει ότι ο Γκοντό δε θα ‘ρθει, αλλά επιμένει ότι δε μίλησε χτες με το Βλαντιμίρ. Οι δυο άνδρες αποφασίζουν να αυτοκτονήσουν, προσπαθώντας να κρεμαστούν από το δέντρο, αλλά αποτυγχάνουν, γιατί σαν σχοινί έχουν μόνο τη ζώνη του ενός. Αποφασίζουν να φύγουν, αλλά η αυλαία πέφτει και κανείς από τους δυο δεν έχει φύγει από τη θέση του.

Το έργο έχει γίνει κατά καιρούς αντικείμενο πολλών ερμηνειών και συζητήσεων. Στην εποχή που γράφτηκε, ενσωμάτωνε την τραγική εμπειρία του παγκοσμίου πολέμου -που μόλις είχε τελειώσει- με την αναμονή για την ανασυγκρότηση πάνω στα ερείπια του ολέθρου.

Ο Μπέκετ προφανώς και καταπιάνεται μεταξύ άλλων με το «χάρισμά» μας να βαλτώνουμε στην όποια καθημερινότητα, να νίπτουμε τας χείρας μας για ό,τι μας συμβαίνει και να μην παίρνουμε την πρωτοβουλία να αλλάξουμε τα κακώς κείμενα, ακόμα κι αν οι μοναδικοί υπαίτιοί τους είμαστε εμείς. Ένα αόρατο μαγικό χέρι θα σώσει τους ήρωες από αυτήν την κατάσταση που έχει ριζώσει όσο και το δέντρο γύρω από το οποίο τον περιμένουν καρτερικά. Παρόλο που ο Μπέκετ έχει διαψεύσει το ενδεχόμενο το όνομα Γκοντό να προέρχεται από το God (αγγλιστί θεός) και την κατάληξη -ot που έχουν αρκετά γαλλικά ονόματα, η αλήθεια είναι πως δεν πείθει ιδιαίτερα ότι δεν υπάρχει συσχετισμός.

Σήμερα, μέσα στο κλίμα του ζόφου και της ανασφάλειας που υπάρχει σε παγκόσμιο επίπεδο και ιδιαίτερα στην χώρα μας, οι ήρωες του Μπέκετ -που περιφέρονται σ’ ένα αφιλόξενο σύμπαν και περιμένουν απεγνωσμένα κάτι ή κάποιον- μοιάζουν τραγικά σύγχρονοι. Το έργο φαίνεται να έχει ιδιαίτερη απήχηση σε καιρούς κοινωνικής και πολιτικής κρίσης. Στην παρούσα οικονομική συγκυρία η απήχησή του ανανεώνεται και πάλι.

Ο καταναλωτισμός και η επί ματαίω απόκτηση υλικών αγαθών έχει οδηγήσει σε αδιέξοδο. Ήρθε η ώρα για αναθεώρηση και απογύμνωση μέχρι τα στοιχειωδώς αναγκαία. Και δεν υπάρχει έργο πιο απογυμνωμένο, πιο στοιχειώδες από το «Περιμένοντας τον Γκοντό», για το οποίο ο Μπέκετ αρνήθηκε να αποκαλύψει τα μυστήριά του, πέρα από το ότι είναι ένα έργο «με γέλιο και δάκρυα».

ΠΗΓΕΣ: https://www.reader.gr/life/culture/eidame-tin-parastasi-perimenontas-ton-gkonto-sto-theatro-horos , https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%82_%CF%84%CE%BF%CE%BD_%CE%93%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CF%84%CF%8C , https://www.elculture.gr/blog/perimenontas-ton-gonto/

27 αποφθέγματα από έναν επαναστάτη του θεάτρου, έναν φιλόσοφο του παραλόγου, τον Σάμιουελ Μπέκετ

Σαν σήμερα, στις 13 Απριλίου του 1906, σε μια επαρχιακή πόλη κοντά στο Δουβλίνο, γεννήθηκε ο Ιρλανδός λογοτέχνης, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας Σάμιουελ Μπέκετ (Samuel Barclay Beckett). Το 1969 τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το οποίο αρνήθηκε να το παραλάβει και διέθεσε το χρηματικό έπαθλο των 73.000 δολαρίων σε νέους και πρωτοποριακούς καλλιτέχνες, ζωγράφους και σκηνοθέτες. Με αφορμή τα 113 χρόνια από την γέννησή του, μαζέψαμε 27 από τα πιο αγαπημένα μας αποφθέγματα του καινοτόμου συγγραφέα:

1. Μη με αγγίζεις! Μη με ρωτάς! Μη μου μιλάς! Μείνε μαζί μου.

Από το θεατρικό «Περιμένοντας τον Γκοντό» – 1948

2. Τίποτα δεν συμβαίνει, κανένας δεν έρχεται, κανένας δεν πηγαίνει, είναι τρομερό.

Από το θεατρικό «Περιμένοντας τον Γκοντό» – 1948

3. Εκεί που πέφτουν οι κρεμασμένοι φυτρώνουν μανδραγόρες. Γι’ αυτό ουρλιάζουν όταν τις ξεριζώνει κανείς

Από το θεατρικό «Περιμένοντας τον Γκοντό» – 1948

4. Το βέβαιο είναι πως οι ώρες μας, έτσι όπως είμαστε, είναι ατελείωτες κι έτσι αναγκαζόμαστε να τις γεμίσουμε με πράξεις που εκ πρώτης όψεως φαίνονται λογικές αλλά… που τις κάνουμε πια μηχανικά. Θα μου πεις ότι πρέπει να εμποδίσουμε το μυαλό μας να θολώσει. Έχεις δίκιο! Αλλά αναρωτιέμαι: Σάμπως δεν έχει κιόλας βυθιστεί σε απέραντα σκοτάδια; Παρακολουθείς το συλλογισμό μου;

Από το θεατρικό «Περιμένοντας τον Γκοντό» – 1948

5. …μες στη σιωπή δεν γνωρίζεις, πρέπει να συνεχίσεις, δεν μπορώ να συνεχίσω, θα συνεχίσω.

Ο Ακατονόμαστος (1954)

6. Ναι, στη ζωή μου, αφού πρέπει να τη λέω έτσι, υπήρχαν τρία πράγματα, η ανικανότητα να μιλήσω, η ανικανότητα να σωπάσω, και η μοναξιά, μ’ αυτά έπρεπε να τα βγάλω πέρα.

Ο Ακατονόμαστος (1954)

7. Είμαστε καταδικασμένοι σε έναν αιώνιο μονόλογο, χωρίς έννοια, χωρίς περιεχόμενο. Σε ένα αιώνιο μουρμούρισμα. Να μιλάμε, και να μιλάμε για το τίποτα.

Το τέλος του Παιχνιδιού(1957)

8. Παραδέχομαι βέβαια ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο αστείο απ’ τη δυστυχία. Αλλά…

Το τέλος του Παιχνιδιού(1957)

9. Ναι, ναι, είναι το πιο κωμικό πράγμα στον κόσμο. Στην αρχή γελάμε, γελάμε με την καρδιά μας. Αλλά η ιστορία επαναλαμβάνεται. Είναι σαν το ανέκδοτο που τ’ ακούμε κάθε τόσο και μ’ όλο που μας αρέσει, δεν μπορούμε πια να γελάσουμε.

Το τέλος του Παιχνιδιού(1957)

10. Όσο πιο μεγάλος είναι κανείς, τόσο πιο γεμάτος είναι και τόσο πιο άδειος.

Το τέλος του Παιχνιδιού(1957)

11. Οι αναμνήσεις σε σκοτώνουν. Δεν πρέπει λοιπόν να σκέφτεσαι όσα αγαπάς, ή μάλλον καλύτερα να τα σκέφτεσαι, γιατί ειδάλλως διατρέχεις τον κίνδυνο να τα βρεις, λίγο λίγο, στο μυαλό σου. – Διωγμένος (1946)

12. Γιατί είπα αυτή την ιστορία, δεν το ξέρω. Θα μπορούσα κάλλιστα να είχα πει μια άλλη. Ίσως μια άλλη φορά να μπορέσω να πω κάποια άλλη. Ψυχές ζώσες, να δείτε πόσο μοιάζουν μεταξύ τους.

Διωγμένος (1946)

13. Πώς να πω τι απομένει; Είναι όμως το τέλος. Ή μήπως ήταν όνειρο, μπας και ονειρεύομαι; Όχι, όχι, τίποτα απ’ όλ’ αυτά, άλλωστε και το όνειρο τι είναι, ένα τίποτα, και το χειρότερο, με σημασία. Το Ηρεμιστικό (1946)

14. Μη περιμένετε να σας κυνηγήσουν για να κρυφτείτε, αυτή ήταν πάντα η αρχή μου.

Ο Μαλόν πεθαίνει (1951)

15. Τίποτα δεν είναι πιο πραγματικό από το τίποτα.

Ο Μαλόν πεθαίνει (1951)

16. …σαφές τελικά σε εμένα πως το σκοτάδι που πάντα πάλευα να κατανικήσω είναι στην πραγματικότητα ο καλύτερός μου σύμμαχος…


Η τελευταία μαγνητοταινία του Κραπ (1958)

17. Πάντα προσπάθεια. Πάντα αποτυχία. Δεν πειράζει. Προσπάθησε ξανά. Απότυχε ξανά. Απότυχε καλύτερα.

Worstward Ho (1983)

18. Τα λάθη μου είναι η ζωή μου.

19. Κάθε λέξη είναι ένας άχρηστος λεκές στη σιωπή και στο τίποτα.

20. Μην περιμένεις να σε κυνηγήσουν για να κρυφτείς, αυτή ήταν πάντα η αρχή μου.

21. Τι γνωρίζω σχετικά με την ανθρώπινη μοίρα; Θα μπορούσα να σας πω περισσότερα σχετικά με τα ραδίκια!

22. Είσαι στη Γη. Δεν υπάρχει θεραπεία γι’ αυτό.

23. Εξοχικός δρόμος με δέντρο. Σούρουπο.
Εστραγκόν: Δε γίνεται τίποτα
Βλαδίμηρος: Αυτό αρχίζω να πιστεύω κι εγώ.

24. Η απελπισία του ανθρώπου μπροστά στο άγνωστο, η αναμονή της σωτηρίας που ποτέ δεν έρχεται, το τίποτα και η έλλειψη επαφής, ο πόνος και το παράλογο της ύπαρξης.

25. Θα πάψετε επιτέλους να με βασανίζετε με τον καταραμένο τον χρόνο σας! Είναι απάνθρωπο! Πότε! Πότε! Μια μέρα! Δεν σας φτάνει αυτό; Μια μέρα σαν τις άλλες, μια μέρα μουγγάθηκε, μια μέρα τυφλώθηκα, μια μέρα θα κουφαθούμε, μια μέρα γεννηθήκαμε, μια μέρα θα πεθάνουμε, την ίδια μέρα, την ίδια ώρα, την ίδια στιγμή, δε σας φτάνει αυτό; Ξεγεννάνε καβάλα σ’ ένα τάφο, αστράφτει το φως μια στιγμή, κι ύστερα πάλι σκοτάδι.

26. Όλοι γεννιόμαστε τρελοί. Μερικοί παραμένουν.

27. Ο Θεός είναι ένας μάρτυρας που δεν μπορεί να ορκιστεί.