Η συλλογή «Ανάμεσα σε όσα πέφτει η σκιά» του Νίκου Ερηνάκη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κείμενα, είναι μια κατάδυση στην ουσίας με οξυγόνο την ποίηση και πυξίδα την φιλοσοφία σε μια θάλασσα φουρτουνιασμένη και επικίνδυνη- στον ωκεανό του σύγχρονου κόσμου. Ο Νίκος Ερηνάκης, σαν έμπειρος δύτης, αναζητά μέσα τους τις ισορροπίες εκείνες που θα του μαρτυρήσουν το νόημα της ύπαρξης, χωρίς όμως να λησμονεί πως αποτελεί μέρος ενός όλου, χωρίς να αποπροσανατολίζεται, όπως μας εξαναγκάζει κατά καιρούς η θαλασσοταραχή. Πάμε να την γνωρίσουμε μαζί!
Παγκόσμια μέρα αυτισμού η σημερινή και είχαμε την τύχη να πέσει στα χέρια μας το έργο “Ράντισέ μου τη σιωπή με ήχο” που συγγράφουν από κοινό η Λάουρα Μελετοπούλου και ο Μιχάλης Κούμπας και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΘΥΡΑ. Από την αρχή αντιληφθήκαμε πως δεν πρόκειται απλά για μια συλλογή ποιημάτων, για μια αυτοβιογραφική αφήγηση όπου εναλλάσσονται τα στοιχεία της ιστορίας που μας παραθέτει η ψυχολόγος Λάουρα Μελετοπούλου και οι ποιητικές καταθέσεις ψυχής που υπογράφει ο Μιχάλης Κούμπας. Θα λέγαμε πως βρεθήκαμε αντιμέτωποι με το δημιουργικότερο ξέσπασμα μιας ασυνήθιστης, στα δικά μας μάτια, εσωτερικής φωνής που διογκώθηκε ακόμα περισσότερο μέσα μας, μας συγκίνησε, μας προβλημάτισε.
Όλα τα γεγονότα που βλέπουμε να διαδραματίζονται στον Νέο Κόσμο από την περσινή άνοιξη μέχρι και σήμερα, το κίνημα «Black Lives Matter», τις αναταραχές που ακολούθησαν τις Αμερικανικές εκλογές είναι σίγουρο πως θα αφήσουν το σημάδι τους στην λογοτεχνία του μέλλοντος όπως το άφησαν ήδη στην ιστορία. Την σκέψη αυτή έρχεται να διαταράξει η βραβευμένη με «T. S. Eliot» συλλογή ποιημάτων του Roger Robinson, με τίτλο «Ένας Φορητός Παράδεισος» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κείμενα και σε πολλούς από εμάς ενδέχεται να φανεί εξαιρετικά επίκαιρη. Δεν αναλώνεται, ωστόσο, σε μια ποιητική αναπαράσταση ιστορικών γεγονότων, δεν γράφτηκε, εξάλλου, ενόψει αυτών. Στόχος της είναι περισσότερο να αναδείξει την οικουμενική και διαχρονική δίψα του ανθρώπου για την ζωή, για την αγάπη για την αντίσταση σε οτιδήποτε τον αδικεί και τον καταδυναστεύει.
Και αν τα ζόρια σου είναι αδιάκοπα και καθημερινά, πήγαινε σ’ ένα άδειο δωμάτιο –σ’ ένα ξενοδοχείο, σ’ έναν ξενώνα, σε μια καλύβα– βρες μια λάμπα και άδειασε τον παράδεισό σου πάνω σ’ ένα τραπέζι: την ξανθή άμμο σου, τους πράσινους λόφους και τα φρέσκα ψάρια. Φώτισέ τα με τη λάμπα σαν μια νέα ελπίδα πρωινή και μείνε να τα κοιτάς μέχρι να αποκοιμηθείς.
Ήδη ο τίτλος της ποιητικής συλλογής και η όμορφη επιλογή του εξωφύλλου από τις εκδόσεις μας προδιαθέτει για το περιεχόμενο του έργου, για τα μηνύματα που κρύβονται ανάμεσα στους στίχους και πίσω από τον όμορφο λόγο του καλλιτέχνη. Ο Robinson φιλοσοφώντας φωναχτά και ποιητικά καταλήγει στο συμπέρασμα πως υφίσταται ο δρόμος προς την επίγεια ευτυχία. Όλοι μας θα μπορούσαμε να τον ακολουθήσουμε. Αυτό που μας τον στερεί είναι τα εμπόδια που θέτει η ταξική κοινωνία στην οποία ζούμε και οι μισαλλόδοξες αντιλήψεις και πρακτικές που έχουν εμπεδωθεί σε αυτήν. Ο δρόμος γίνεται δύσβατος εξαιτίας του ρατσισμού που είναι έκδηλος παντού, του μίσους, του σεξισμού, της ωμής βίας απ’ όπου και αν αυτή προέρχεται και όπου και αν απευθύνεται.
Σε αυτόν τον δρόμο του παραδείσου που κουβαλάμε όλοι μέσα μας δεν έχουν καμία θέση τα υλικά αγαθά και η συσσώρευσή τους είναι άκαρπη. Αυτό που έχει σημασία κατά την ανθρωποκεντρική ματιά του Roger Robinson είναι ο άνθρωπος με τις ιδιαιτερότητες, τα προβλήματα, την περιέργειά του, το χιούμορ, το πνεύμα του. Αυτό ακριβώς απαθανατίζουν οι τέχνες- στο κάτω κάτω- την ανάγκη του για ζωή, για επαφή, για απόλαυση, για επικοινωνία. Ο ποιητής τα αντιλαμβάνεται όλα αυτά και θυμώνει για το τροχοπέδη της αδικίας που απλώνεται ανάμεσα στους ανθρώπους και δεν τους επιτρέπει να αντιληφθούν τις ομοιότητές τους, την κοινή τους αγάπη και επιθυμία για ζωή και εξέλιξη. Δεν διστάζει να κατηγορήσει για αυτό την καθεστηκυία τάξη, με τα κακώς κείμενά της, με την ασυδοσία και την βιαιότητά της απέναντι στην ομορφιά και την ζωή.
Σταδιακά ο θυμός αυτός γίνεται έντονος, μετατρέπεται σε μια οργή. Η οργή του όμως δεν είναι άγονη. Ο Robinson δεν εκτοξεύει βόμβες, εκτοξεύει λέξεις που γνωρίζει ότι είναι πολύ πιο δυνατές από τις πρώτες. Δεν κατηγορεί, συναισθάνεται το φορτίο του άλλου. Εντοπίζει μέσα από όλες τις διαφορές πόσο ίδιοι είμαστε, πως φοβόμαστε το ίδιο, πως ανησυχούμε το ίδιο, πως αγαπάμε το ίδιο. Και μας καλεί έμμεσα να κάνουμε το τελευταίο όλο και περισσότερο. Πρόκειται για μια ποίηση σύγχρονη, αιχμηρή, επίκαιρη αλλά την ίδια στιγμή βαθιά συναισθηματική και ανθρώπινη. Μην την χάσετε!
Ο Roger Robinson γεννήθηκε το 1967 στην Αγγλία, απ’όπου έφυγε στα τέσσερά του για τον τόπο της καταγωγής του, το Τρινιντάντ για να επιστρέψει στα δεκαεννιά του στο Λονδίνο. Η πρώτη του ολοκληρωμένη ποιητική συλλογή κυκλοφόρησε το 2012. Η συλλογή του «Ένας φορητός παράδεισος» τιμήθηκε το 2019 με το υψηλού κύρους βραβείο T.S Eliot. Σ’ αυτή τη συλλογή, όπως είπε ο ίδιος, διαβάζουμε τα ποιήματα ενός Βρετανού με την ευαισθησία ενός κατοίκου του Τρινιντάντ. Ο Robinson ήταν ο βασικός τραγουδιστής και αφηγητής στα κομμάτια του σχήματος King Midas Sound στο άλμπουμ τους «Waiting For You» του 2009, και το 2015 κυκλοφόρησε το «Dis Side Ah Town», ένα άλμπουμ εντυπωσιακού λυρισμού με αναφορές στην dub και την ρέγκε του τόπου καταγωγής του. Θεωρείται ένας από τους πιο σπουδαίους ποιητές της γενιάς του και έχει συμμετάσχει σε performances και εικαστικές συνθέσεις σε πολλά μουσεία και ιδρύματα τέχνης (Theatre Royal Stratford East, the National Trust, London Open House, the National Portrait Gallery, LIFT, Tate, Barbican Centre).
Διαβάστε και ακούστε ένα ποίημα από την συλλογή εδώ:
Ο Γιώργης Παυλόπουλος γεννήθηκε στον Πύργο Ηλείας το 1924. Εκεί τελείωσε το δημοτικό και το γυμνάσιο. Ξεκίνησε τις σπουδές του στην Νομική Σχολή Αθηνών, τις οποίες αργότερα εγκατέλειψε για να αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στην ποίηση. Για να καλύψει, ωστόσο, βιοποριστικές ανάγκες εργάστηκε για πολλά χρόνια ως λογιστής και γραμματέας στα ΚΤΕΛ Ηλείας. Οι πρώτες δημοσιεύσεις του έγιναν το 1943 στο περιοδικό “Οδυσσέας” που εξέδιδε με τους φίλους του στην γενέτειρά του. Υπήρξε στενός φίλος του Τάκη Σινόπουλου, με τον οποίο συνεργάστηκαν και στην πειραματική γραφή από κοινού ποιημάτων, τα οποία συμπεριελήφθησαν στο έργο του τελευταίου. Διατηρούσε, επίσης, στενές σχέσεις με τους πεζογράφους Νίκο Καχτίτση και Ηλία Χ. Παπαδημητρακόπουλο, αλλά και με τον ποιητή Γεώργιο Σεφέρη.
Ανήκει στην πρώτη μεταπολεμική γενιά. Με μόλις έξι βιβλία σε μια ποιητική διαδρομή εξήντα χρόνων γίνεται αντιληπτό ότι ο ποιητής υπήρξε ολιγόγραφος. Τα ποιήματά του μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες ενώ συμπεριλήφθηκαν σε σχολικά εγχειρίδια. Συμμετείχε ενεργά σε συνέδρια και παρουσιάσεις ποιητών στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ήταν ιδρυτικό μέλος της Εταιρίας Συγγραφέων. Πέρα από την ποίηση ασχολήθηκε και ερασιτεχνικά μεν με την ζωγραφική. Με τη φροντίδα κάποιων φίλων του, πίνακές του εκτέθηκαν στην ΙΘ’ Έκθεση ζωγραφικής το 1977.
Τα ποιήματά του, όλα σε ελεύθερο στίχο, έχουν έντονα βιωματικό χαρακτήρα. «Αυτό που γράφω το έχω ζήσει», είχε πει ο ίδιος. Στα πρώτα του ποιήματα σκιαγραφούνται οι τραυματικές εμπειρίες της Κατοχής και του Εμφυλίου. Στα τελευταία του ποιήματα, ο λόγος του επικεντρώνεται στις υπαρξιακές αγωνίες του ανθρώπου: τον έρωτα και το θάνατο. Χαρακτηρίζεται για την αγωνιστική του διάθεση, την καταγραφή γεγονότων του πολέμου και του εμφυλίου αλλά και τον ενθουσιασμό του για έναν καλύτερο κόσμο.
Όπως οι άλλοι ποιητές της γενιάς του, έτσι κι εκείνος αντλεί τα θέματά του από ένα οδυνηρό βιωματικό υπόστρωμα, συγκροτημένο από κοινές μνήμες της μετακατοχικής εμφυλιακής περιόδου, που υπήρξε καθοριστική για την διαμόρφωση της ελληνικής κοινωνίας. Το έργο του συνιστά προϊόν κατεργασίας του προσωπικού βιώματος με εντονότατες ιστορικοκοινωνικές διαστάσεις και ηθικές- υπαρξιακές προεκτάσεις, με γνώμονα την ιδιαίτερη ευαισθησία του ποιητή σχετικά με τον ρόλο και τους μηχανισμούς της ποιητικής τέχνης.
Η ποίηση βγαίνει κατευθείαν από το ζόφο του μεσοπολέμου. Έγραψε ποιήματα, τα οποία συντονίζονται κυρίως με αλγεινά βιώματα από τον τελευταίο μεγάλο πόλεμο της Αντίστασης και τον Εμφύλιο του αδελφοκτόνου αίματος. Τα θέματά του είναι μικρά πένθη για τους νεκρούς αντάρτες και μεγάλες ελεγείες για το αδικαίωτο όραμα της Αριστεράς. Έχει πει ο ίδιος: “Περιμέναμε μια δικαιώση των αγώνων της Αντίστασης στο γενικό σκοτάδι που ερχόταν και το βλέπαμε εκείνα τα χρόνια. Πάντα απειλεί ένα σκοτάδι τον κόσμο. Σήμερα δεν βλέπω από πουθενά φως.”
Επιλέγει να καταθέτει την μαρτυρία του μέσα από έναν μύθο, δίχως ευθεία αναφορά σε τόπο και χρόνο. Ο ποιητικός του κόσμος είναι ονειρικός, αλλά συντίθεται από πραγματικά υλικά. Διακρίνεται από ήπια δραματικότητα, διαποτίζεται από αισθησιασμό. Η άμεση, λιτή επικοινωνιακή γλώσσα που κατέκτησε περίοπτη θέση στα ελληνικά γράμματα χωρίς ποτέ να απομακρυνθεί από τον ξεχωριστό του τόπο.
Ξεφυλλίζοντας την ξεχωριστή συλλογή των ποιημάτων του “Ποιήματα 1943-2008” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κίχλη μεταφέρεται σε ένα σύμπαν στο οποίο κυριαρχεί το όνειρο και η αίσθηση του ανικανοποίητου. Σε όλα αυτά υπάρχει μια δραματικότητα που δεν καταλήγει ευτυχώς σε μελοδραματισμό. Παντού είναι έκδηλη η φιλοσοφική διάθεση, ενώ ο λόγος είναι αλληγορικός, συμβολικός με μια διάχυτη υπαινικτικότητα. Χρησιμοποίει εν γένει καθημερινό λεξιλόγιο, χωρίς βερμπαλισμούς και αφύσικες πομφόλυγες. Λιτός, απλός, σαφής οδηγείται αναπόφευκτα σε έναν τόνο εξομολογητικό που θυμίζει περισσότερο πεζογράφημα παρά ποίημα. Το ύφος του είναι επί το πλείστον κουβεντιαστό και η σκέψη του αποδίδεται ιδιαίτερα παραστατικά.
Θα έλεγε κανείς πως πλην του εμφύλιου σπαραγμού, την ποίησή του διατρέχει ένα διαχρονικό δημιουργικό ταξίδι, μια προσπάθεια συνομιλίας με το άπιαστο ποιητικό φαινόμενο, μια αέναη προσέγγιση της ποιητικής τέχνης. Πολλές φορές χρήζει πρωταγωνιστή τον επίδοξο δημιουργού, στο πρόσωπο του οποίου πιθανολογούμε ότι αντανακλάται ο ίδιος ο ποιητής. Ο αναγνώστης δεν μπορεί παρά να συμμετάσχει σε αυτή την επιχείρηση διαλόγου και να προβάλλει πάνω στο ποιητικό υποκείμενο τις δικές του σκέψεις και αμφιβολίες.
Μας απαντά μέσα από τα ποιήματά του τι είναι εν τέλει η ποίηση. Μια πόρτα ανοιχτή; Ένα άγαλμα; Μια πράξη ερωτική; Αυτό θα το επιλέξει ο αναγνώστης. Ας πάρουμε, όμως, μια ιδέα μέσα από τα λόγια του ποιητή: «Ἂν ἕνα πουλὶ μποροῦσε νὰ πεῖ μὲ ἀκρίβεια τί τραγουδάει, γιατί τραγουδάει, καὶ τί εἶναι αὐτὸ ποὺ τὸ κάνει νὰ τραγουδάει, δὲν θὰ τραγούδαγε». […] Παραλλάζοντας αὐτὴ τὴ σημείωση τοῦ Πὼλ Βαλερύ, ἡ ὁποία παραπέμπει ἀμέσως στὸν Ποιητὴ καὶ στὴν Ποίηση, θὰ λέγαμε: «Ἂν ἕνας ποιητὴς μποροῦσε νὰ πεῖ μὲ ἀκρίβεια τί γράφει, γιατί γράφει καὶ τί εἶναι αὐτὸ ποὺ τὸν κάνει νὰ γράφει, δὲν θὰ ἔγραφε».
Κι ἐγὼ τώρα δὲν ξέρω νὰ σᾶς πῶ τί εἶναι Ποίηση καὶ γιατί γράφω ποιήματα. Πολὺ περισσότερο δὲν ξέρω νὰ σᾶς πῶ σὲ τί μᾶς βοηθάει ἡ Ποίηση καὶ ποιὸς εἶναι ὁ σκοπός της.
Τὸ μόνο ποὺ ξέρω εἶναι πῶς ὁ Ποιητὴς ἦταν πάντα ἕνας ἀφοσιωμένος τῆς Ζωῆς. Εἴτε τὸν γεμίζει χαρά, εἴτε τὸν θλίβει ἡ Ζωή, εἴτε τὸν πάει στὸν Οὐρανό, εἴτε τὸν κατεβάζει στὴν Κόλαση, αὐτὸς μένει πάντα ὁ ἀφοσιωμένος της.
Τὴ μυστήρια ἀγάπη του γιὰ τὴ Ζωὴ δὲν ἔχει ἄλλο τρόπο νὰ τὴν ἐκφράσει: γράφει ποιήματα. Νομίζω ὅτι προσπαθεῖ νὰ ἐκφράσει κυρίως αὐτὸ ποὺ κρύβει ἡ ζωή. Ὅπως ὁ ἔρωτας κρύβει αὐτὸ ποὺ μᾶς κάνει ἐρωτευμένους.
Αν θέλετε να γίνετε και εσείς μέλος αυτής της ποιητικής εμπειρίας δεν έχετε παρά να αναζητήσετε αυτή την ποιητική συλλογή! Εμείς σας την προτείνουμε ανεπιφύλακτα!
Χρησιμοποιούμε cookies για να διασφαλίσουμε ότι σας προσφέρουμε την καλύτερη εμπειρία στον ιστότοπό μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε αυτόν τον ιστότοπο, θα υποθέσουμε ότι είστε ικανοποιημένοι με αυτόν.Εντάξει!
