Σαν σήμερα το 1991 φεύγει από την ζωή η πριγκίπισσα Φαχρελνισά Ζεΐντ (Fahrelnissa Zeid), επιφανής Τουρκάλα ζωγράφος, το έργο της οποίας υπήρξε ποικιλόμορφο και χαρακτηρίζεται για τη σύνθεση Ισλαμικών και Βυζαντινών στοιχείων με επιρροές από τη δυτική τέχνη. Αναγνωρίζεται επίσης ως εκπρόσωπος της αφηρημένης και γεωμετρικής τέχνης.
Γεννημένη στην Κωνσταντινούπολη το 1901, η Ζεΐντ έζησε μια ζωή τόσο ασυνήθιστη και έντονη όσο οι τεράστιοι, πολύχρωμοι πίνακές της.
Ο πατέρας της Mehmet Sakir Pasha, μέλος επιφανούς οικογένειας διανοουμένων και πολιτικών της Τουρκίας, διετέλεσε για αρκετά χρόνια πρεσβευτής της Τουρκίας στην Αθήνα, ενώ για μεγάλο χρονικό διάστημα παρέμεινε στη Κρήτη, όπου και γνώρισε της μητέρα της Ζεΐντ, Sare Ismet Hanim, η οποία καταγόταν από οικογένεια μουσουλμάνων Κρητικών.
Η Ζεΐντ ξεκίνησε να ασχολείται με την ζωγραφική σε ηλικία 14 ετών. Εκπαιδεύτηκε στο Παρίσι, στην Académie Ranson, ενώ ήταν μία από τις πρώτες γυναίκες που φοίτησαν στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Κωνσταντινούπολης. To 1921 παντρεύτηκε το συγγραφέα İzzet Melih Devrim και κατα τη διάρκεια του μήνα του μέλιτος στη Βενετία μυήθηκε για πρώτη φορά στην Ευρωπαϊκή ζωγραφική.
Αργότερα, ως σύζυγος πλέον του πρεσβευτή Ζεΐντ Ιμπν Χουσεΐν, μέλους της βασιλικής οικογένειας του Ιράκ, έλαβε ενεργό μέρος στα πρωτοποριακά κινήματα τέχνης στο προπολεμικό Βερολίνο και στο μεταπολεμικό Παρίσι, ενώ το 1942 προσχώρησε στην ομάδα καλλιτεχνών D Group που είχε ιδρυθεί από νέους Τούρκους ζωγράφους.
Μέσα από τη μακρά σταδιοδρομία της, η Ζεΐντ υιοθέτησε πολλά και διαφορετικά στυλ, ενώ πειραματίστηκε με μια σειρά τεχνικών και υλικών. Η φήμη της ως ζωγράφος εδραιώθηκε τη δεκαετία του 1950 όταν ζούσε μεταξύ του Λονδίνου και του Παρισιού.
Το 1951, 1953 και 1954 συμμετείχε στο Salon des Réalités Nouvelles του Παρισιού, ενώ μια μεγάλη έκθεση έργων της διοργανώθηκε στην Άγκυρα το 1964.
Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα η Ζεΐντ πειραματίζεται με τη ζωγραφική σε οστά πουλερικών και τη τεχνική του βιτρό. Στα μεταγενέστερα χρόνια της ζωής της επιστρέφει στη ζωγραφική, δημιουργώντας πορτρέτα φίλων και μελών της οικογένειάς της.
Το έργο της περιλαμβάνει κυρίως ελαιογραφίες και υδατογραφίες, καθώς και λιθογραφίες και χαρακτικά. Οι πίνακές της πρώιμης περιόδου της παρουσίαζαν επιδράσεις από τη γαλλική ζωγραφική, απεικονίζουν πορτρέτα και σκηνές σε εσωτερικούς χώρους. Από τη δεκαετία του 1940 όμως και μετά στράφηκε περισσότερο στην αφηρημένη τέχνη. Στο Παρίσι, το έργο της επαινέθηκε από τον Αντρέ Μπρετόν. Επινόησε τη μέθοδο που ονόμασε παλαιοκρύσταλλο, κατά την οποία τοποθετούσε χρωματιστές πέτρες, σμάλτο και άλλα υλικά σε μείγμα γυάλινου πολτού και ρητίνης, το οποίο έθεταν σε κίνηση ηλεκτροκινητήρες. Συλλογές έργων της εκτίθενται σε μουσεία μοντέρνας τέχνης στο Παρίσι, στη Νέα Υόρκη, στο Σινσινάτι, στο Εδιμβούργο, στην Κωνσταντινούπολη και στην Άγκυρα, ενώ αρκετά έργα της ανήκουν επίσης σε ιδιωτικές συλλογές.
Το 1975 εγκαταστάθηκε στο Αμάν της Ιορδανίας, τόπο διαμονής του γιού της, όπου και δίδασκε σε νεαρές κοπέλες στο Βασιλικό Ινστιτούτο Τέχνης, ενώ το 1975 ίδρυσε το Ινστιτούτο Καλών Τεχνών Φαχρελνισά Ζεΐντ.
Η Ζεΐντ παρέμεινε στο Αμάν έως το τέλος της ζωής της, στις 5 Σεπτεμβρίου του 1991.
Στις 7 Ιανουαρίου 2019 την ζωγράφο Φαχρελνισά Ζεΐντ τίμησαν τα google doodles. Λίγο καιρό νωρίτερα είχε ολοκληρωθεί στη Tate Modern μια εξαιρετική έκθεση-αφιέρωμα στο έργο της Φαχρελνισά Ζεΐντ. Κύριος στόχος της έκθεσης ήταν να αναδείξει μία από τις πιο εμβληματικές καλλιτεχνικές προσωπικότητες της Τουρκίας, αλλά και ταυτόχρονα να διασφαλίσει ότι η Ζεΐντ δεν θα γίνει ακόμη μία γυναίκα καλλιτέχνης που λησμονήθηκε στο πέρασμα του χρόνου από τους ανθρώπους της τέχνης.
ΠΗΓΕΣ: https://www.newsbomb.gr/bombplus/social-media/story/948398/faxrelnisa-zeint-h-toyrkala-prigkipissa-poy-egine-spoydaia-zografos , https://www.ekklisiaonline.gr/nea/fahrelnissa-zeid-i-exeretiki-zografos-fachrelnisa-ze%CE%90nt-7-ianouariou/ , https://www.neolaia.gr/2019/01/07/faxrelnisa-zeint-google-doodle/