Ετικέτα: 1984

Σαν σήμερα γεννιέται ο Τζορτζ Όργουελ και τι καλύτερο από το να αφιερώσουμε την ημέρα Πρεμιέρας μας σε ένα μοναδικό έργο, που μετατράπηκε σε μια συγκλονιστική ταινία! Ο λόγος για το 1984! Μια ταινία πολιτική, κοινωνική, συναισθηματική, ανθρώπινη μα πάνω από όλα επίκαιρη και καθηλωτική.

Το «1984» του Τζορτζ Όργουελ είναι ένα από τα συγκλονιστικότερα βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Το «1984» γράφτηκε από τον Όργουελ στα μέσα του προηγούμενου αιώνα και εκδόθηκε το 1949, ένα χρόνο πριν τον θάνατο του. Έχει περάσει λοιπόν, πάνω από μισός αιώνας αφότου κυκλοφόρησε το συγκεκριμένο μυθιστόρημα. Σε αντίθεση με τα έργα επιστημονικής φαντασίας που γερνούν σχετικά γρήγορα, το βιβλίο του Όργουελ εξακολουθεί να λειτουργεί σαν προειδοποίηση για τον κόσμο που ζούμε και για εκείνον που έρχεται. Πολιτικό μανιφέστο κατά του ολοκληρωτισμού, ελεγεία της χαμένης ελευθερίας, αλληγορία των πολιτικών μύθων του Ψυχρού Πολέμου, όπως και αν το ονομάσει κανείς, παραμένει έργο αιχμής. Το βιβλίο περιγράφει εφιαλτικά το έτος 1984 σαν μια χρονολογία όπου ο κόσμος ζει παγιδευμένος στα γρανάζια ενός αδίστακτου δικτατορικού καθεστώτος, όπου τα πάντα ελέγχονται από τον περιβόητο Μεγάλο Αδελφό…

Ο πρωταγωνιστής είναι ο Γουίνστον Σμιθ, στον εφιαλτικό κόσμο της Ωκεανίας, μιας χώρας που βρίσκεται κάτω από ένα απολυταρχικό καθεστώς στο οποίο όλοι οι κάτοικοι βρίσκονται υπό συνεχή παρακολούθηση. Τα γεγονότα διαδραματίζονται το έτος 1984 – αντιστροφή του 1948, έτος συγγραφής από τον Όργουελ του ομώνυμου βιβλίου.

Οι κοινωνικές τάξεις στην Ωκεανία είναι τα μέλη του εσωτερικού κόμματος που ασκούν τη διοίκηση της χώρας, τα μέλη του εξωτερικού κόμματος (οι κρατικοί υπάλληλοι) και οι προλετάριοι (τα εργατικά χέρια). Το κόμμα ασκεί την εξουσία έχοντας καταλύσει κάθε έννοια ελευθερίας. Όλοι παρακολουθούνται, ακόμα και μέσα στα σπίτια τους, με την βοήθεια τηλεοθονών. Όλα και όλοι ελέγχονται από τον Μεγάλο Αδερφό. Όλα οφείλονται και πηγάζουν από τον Μεγάλο Αδερφό. Ένα πρόσωπο που χρησιμοποιείται για την προσωποποίηση του κόμματος. Η ελευθερία έκφρασης αλλά ακόμα και σκέψης έχει ποινικοποιηθεί. Στην προσπάθεια να ελεγχθεί, έχοντας ως στόχο να καταργηθεί, η σκέψη, χρησιμοποιείται η γλώσσα.

Η εξουσία ετοιμάζει τη «Νέα Ομιλία». Ο Όργουελ με το στόμα του Σάιμ (συναδέλφου του Ουίνστον) αναφέρει: «…η Νέα Ομιλία είναι η μόνη γλώσσα στον κόσμο που το λεξιλόγιο της λιγοστεύει κάθε χρόνο…» για να προσθέσει ότι «…ο σκοπός της Νέας Ομιλίας είναι να στενέψει τα όρια της σκέψης. Στο τέλος θα κάνουμε κυριολεκτικά αδύνατο το έγκλημα της σκέψης, γιατί δεν θα υπάρχουν λέξεις για να το εκφράσει κανείς…».

Ο Ουίνστον προσπαθεί να εναντιωθεί σε αυτήν την κατάσταση. Κρίνει την εξουσία, την ίδια στιγμή κάνοντας κάτι αδιανόητο. Ερωτεύεται όταν ο έρωτας έχει γίνει κολάσιμη πράξη. Σκέφτεται όταν η σκέψη τείνει να καταργηθεί. Τα καταφέρνει τελικά; Αλλάζει κάτι στη ζωή του και στην ζωή των συνανθρώπων του;

Όταν πριν 70 χρόνια εκδόθηκε το βιβλίο «1984» του Τζορτζ Όργουελ, το όραμα του συγγραφέα για το μέλλον του κόσμου μάγεψε αλλά και έκανε να φρίξουν οι αναγνώστες του – όλα αυτά τα χρόνια.Η επιρροή αυτού του βιβλίου στις αντιλήψεις και πεποιθήσεις των ανθρώπων δεν είχε προηγούμενο στην ιστορία της λογοτεχνίας.

Η βρετανική ταινία που βασίστηκε στο μυθιστόρημα του Τζορτζ Όργουελ, ονομάστηκε ‘Χίλια εννιακόσια ογδόντα τέσσερα’ γυρίστηκε το 1984 (!) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Μάικλ Ράντφορντ και με πρωταγωνιστές τους Τζον Χαρτ, τον Ρίτσαρντ Μπάρτον (στην τελευταία του ταινία) και την Σουζάνα Χάμιλτον. Για τον ρόλο του Ω Μπράιεν, είχαν προταθεί και οι Πωλ Σκοφιλντ, Αντονυ Χόπκινς Hopkins και Σον Κόννερυ.
Τα γυρίσματα έχουν γίνει στην ίδια την πόλη και τους μήνες του χρόνου, ακριβώς όπως τα φαντάστηκε ο Όργουελ.

Επίσης, η ιστορία παραμένει αναλλοίωτη, γιατί οι δημιουργοί θεώρησαν άσκοπη τρέλα να αλλάξουν στο οτιδήποτε μια τόσο δυνατή διήγηση. Αν μη τι άλλο, θεωρούσαν ότι οι θεατές απαιτούσαν ένα ακόμα πιο ισχυρό συναισθηματικό μήνυμα από ό,τι οι αναγνώστες παλαιότερα.

Το «1984» είναι μοναδικό, ασυμβίβαστο, σε στοιχειώνει, όμως παραμένει το κεντρικό του θέμα, αυτό της ηρωικής πάλης.
Ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος της ταινίας θεωρεί τον Τζορτζ Όργουελ κορυφαίο υπέρμαχο της νίκης της ηθικής και της ελευθερίας του ατόμου απέναντι στο κράτος. Και το αποδεικνύει. Οι ρόλοι έντονοι, οι ερμηνείες δυνατές, η σκηνοθεσία καθηλωτική.

Στο τέλος της θέασης, όπως και στο τέλος της ανάγνωσης ο θεατής και ο αναγνώστης μένουν με αναπάντητα ερωτήματα και ταλανίζονται από αμφιβολίες για τον κόσμο που ζούμε. Σίγουρα η ταινία δεν υποκαθιστά σε καμία περίπτωση το βιβλίο. Ωστόσο, αν θέλετε να ξαναθυμηθείτε την υπόθεση ή αν θέλετε να προϊδεαστείτε προτού το διαβάσετε είναι σίγουρα μια καλή λύση. Αναμφίβολα, το σφίξιμο στο στομάχι είναι αναπότρεπτο!

Πηγή: https://press.ert.gr/tv/ert1-1984-sygklonistiki-tainia-vasismeni-sto-vivlio-stathmo-toy-tzortz-orgoyel-05-01-2020/

Στα τέλη του 1948 ο Τζορτζ Όργουελ, ταλαιπωρημένος από τη φυματίωση, σε ένα ερημικό νησί της Σκωτίας δακτυλογραφούσε ξαπλωμένος στο κρεβάτι το τελικό κείμενο ενός μυθιστορήματος που θα κυκλοφορούσε τον επόμενο χρόνο, το «1984». Έμπνευσή του αποτέλεσε, όπως είχε πει ο ίδιος, από το 1943, η Διάσκεψη της Τεχεράνης που διεξήχθη από τις 28 Νοεμβρίου ως την 1η Δεκεμβρίου του 1943, στην οποία συμμετείχαν ο Τσόρτσιλ, ο Στάλιν και ο Ρούζβελτ συζητώντας για το μέλλον του κόσμου μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η αυτοκρατορία του Μεγάλου Αδελφού

Για τον Όργουελ, ο κόσμος θα είναι μοιρασμένος σε τρεις αυτοκρατορίες το 1984: Ωκεανία, Ευρασία και Ανατολασία. Η υπόθεση του μυθιστορήματός εκτυλίσσεται στην Ωκεανία (πρότυπο της οποίας είναι η σταλινική Σοβιετική Ένωση) και περιλαμβάνει την Αμερική και τη Μεγάλη Βρετανία. Πρόκειται για ένα κράτος ολοκληρωτικό που βασίζεται στον φόβο, στην απέχθεια για τους ξένους και στη διαστρέβλωση ως την πλήρη αντιστροφή της πραγματικότητας βάσει των τριών συνθημάτων του: «Ο πόλεμος είναι ειρήνη», «η ελευθερία είναι σκλαβιά», «η άγνοια είναι δύναμη». 

Η πολιτική ζωή συνίσταται από δύο κύκλους: τον εσωτερικό (των στελεχών που λαμβάνουν τις αποφάσεις και αποτελούν το 2% του πληθυσμού) και τον εξωτερικό (των υπαλλήλων που τις εφαρμόζουν και συνιστούν το 13%). Οι υπόλοιποι αποκαλούνται προλετάριοι. Αρχηγός του κόμματος είναι ο Μεγάλος Αδελφός, ο οποίος παρ΄όλο που παίρνει μυθικές διαστάσεις, αφού είναι πανταχού παρών, παραμένει αόρατος. Το κόμμα είναι η μόνη αλήθεια – και είναι αλάνθαστο. Οι τέσσερις κυριότερες υπηρεσίες της Ωκεανίας είναι το Υπουργείο της Αλήθειας, το Υπουργείο της Ειρήνης, η Αστυνομία της Σκέψης και το Υπουργείο της Αγάπης. Το Υπουργείο της Ειρήνης είναι στην πραγματικότητα υπουργείο πολέμου, ενώ στο Υπουργείο της Αλήθειας εργάζεται ο πρωταγωνιστής του «1984» Γουίνστον Σμιθ. Σε αυτό το υπουργείο ξαναγράφεται η Ιστορία σύμφωνα με τις κομματικές επιταγές, όπως και οποιοδήποτε άλλο κείμενο – ως και τα μυθιστορήματα. Καθιερώνεται το «New Speak» (η «Νέα Ομιλία» ή «Νέα Γλώσσα») και όσο περνά ο καιρός τόσο οι λέξεις λιγοστεύουν. Η Αστυνομία της Σκέψης παρακολουθεί το πώς σκέφτονται οι πολίτες, που δεν πρέπει να έχουν άλλη άποψη από εκείνη του κόμματος για οτιδήποτε. Το Υπουργείο της Αγάπης είναι υπεύθυνο για την τήρηση της τάξης και τα βασανιστήρια. Οι αντιφρονούντες μεταφέρονται στο δωμάτιο 101 που είναι αίθουσα βασανιστηρίων. Σε όλους τους δημόσιους χώρους υπάρχουν γιγαντοοθόνες που παρακολουθούν τα πάντα. Οθόνες υπάρχουν επίσης και στα σπίτια. Ιδιωτική ζωή επομένως δεν υφίσταται, εκτός από τις ώρες του ύπνου όπου σβήνουν τα φώτα. Ακόμη και βασικά ανθρώπινα συναισθήματα, όπως ο έρωτας, απουσιάζουν, καθώς βασικός σκοπός της αυτοκρατορίας του μεγάλου αδελφού είναι η αναπαραγωγή για την διαιώνιση της φυλής και την ενδυνάμωση του κόμματος.

Στη δυστοπική αυτοκρατορία του Όργουελ θα συναντήσουμε πολλά από όσα παρατηρούμε και στις σημερινές κοινωνίες, όπως η λογοκρισία, ο έλεγχος της σκέψης μέσω της πλύσης εγκεφάλου, η παραπληροφόρηση, η παραποίηση της Ιστορίας, η διγλωσσία στην πολιτική, που όπως την χαρακτηρίζει και ο ίδιος ο Όργουελ:

Μπορεί να απέχουμε πολλά χρόνια από το 1984, αλλά πόσο πραγματικά απέχουμε από την «δυστοπική» αυτή κοινωνία;