Δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε ότι το 2020 ήταν μία δύσκολη χρονιά για όλους μας. Αυτό άλλωστε αντικατοπτρίζεται και στην ανασκόπηση της χρονιάς που έκανε το Μουσείο Getty (Λος Άντζελες) παρουσιάζοντας τα έργα τέχνης που αγάπησαν περισσότερο οι φιλότεχνοι φέτος.Φαίνεται ότι αυτή τη δύσκολη χρονιά πολλοί ήταν εκείνοι που στράφηκαν στο έργο του ιδιοφυούς αλλά βασανισμένου Βαν Γκογκ για να πάρουν ελπίδα.
Οι «Ίριδες», ο πίνακας που ζωγράφισε όταν νοσηλευόταν στο άσυλο Σεν Πωλ ντε Μουζόλ στην Σεν Ρεμί ντε Προβάνς στη Γαλλία, τον τελευταίο χρόνο πριν τον θάνατό του το 1890, ήταν το έργο με τις περισσότερες προβολές- 38.324 για την ακρίβεια.
Η ανασκόπηση του Μουσείου έχει τίτλο «Getty Wrapped 2020» και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τους καλλιτέχνες που αναζήτησαν περισσότερο όσοι επισκέφθηκαν τον ιστότοπο του Μουσείου και τα έργα τέχνης που μάζεψαν τις περισσότερες σελιδοπροβολές. Το κοινό, λοιπόν, αναζήτησε περισσότερο:
Τους όρους:
“French” (3,965 προβολές)
“Holland” (3,722 προβολές)
“Van Gogh” (1,852 προβολές)
“Portrait” (1,795 προβολές)
“Monet” (1,402 προβολές)
Τους καλλιτέχνες:
Vincent van Gogh (1,852 προβολές)
Claude Monet (1,402 προβολές)
Édouard Manet (484 προβολές)
Rembrandt (331 προβολές)
Edgar Degas (318 προβολές)
Τα έργα:
Vincent van Gogh, «Ίριδες» (1889) (38,324 προβολές)
Paul Cézanne, «Νεκρή φύση με μήλα» (1893–1894) (14,213 προβολές)
William-Adolphe Bouguereau, “Νεαρό κορίτσι αμύνεται απέναντι στον έρωτα» (1880) (13,982 προβολές)
Master of St. Cecilia, «Παναγία και παιδί» (1290–1295) (13,461 προβολές)
Édouard Manet, «Jeanne (Άνοιξη)» (1881) (13,245 προβολές)
Βέβαια το 2020 ήταν και μία χρονιά δημιουργίας και έκφρασης έντονων συναισθημάτων. Παρά το γεγονός ότι τα μουσεία παρέμειναν κλειστά και οι εκθέσεις ακυρώθηκαν, οι περισσότεροι καλλιτέχνες βρήκαν τρόπο να εκφραστούν μέσω της τέχνης τους και τα την προβάλουν μέσω των δικτύων κοινωνικής ενημέρωσης.
Ο Εντμοντ Κοκ, για παράδειγμα, δημιούργησε πάνω από 170 διαφορετικές μάσκες, λαμβάνοντας έμπνευση τόσο από την πανδημία του κορονοϊού όσο και από τα πολιτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει το Χονγκ Κονγκ. Όπως έκαναν και άλλοι συνάδελφοί του που εργάζονται στην βιομηχανία του θεάτρου και των θεαμάτων, ο 50χρονος σχεδιαστής κοστουμιών και ηθοποιός άντλησε έμπνευση από τα φαινόμενα της εποχή. Έτσι προχώρησε στον σχεδιασμό ιδιαίτερων μασκών για τον κορονοϊό, τις παρουσίασε στον λογαριασμό του στο instagram και πολύ γρήγορα αυτές έγιναν viral.
Ένας άλλος καλλιτέχνης, ο Michal Zahornacky, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου της καραντίνας, περνούσε τον χρόνο του παρατηρώντας την φύση έξω από το παράθυρό του. Κι αυτό ένιωθε να τον ηρεμεί. Την ίδια στιγμή παρατηρούσε και τα γειτονικά διαμερίσματα, τα οποία σταδιακά του φαίνονταν διαφορετικά, σύμφωνα με τον ίδιο. Άρχισε να του αρέσει το πώς έδειχνε ο ήλιος και το φως που αντανακλούσε στα κτίρια, διαφορετικές ώρες της ημέρας. Τότε ήταν που άρχισε να συνειδητοποιεί πόσο πολύ του έλειπε η δουλειά του. Ως φωτογράφος πορτρέτου, ήταν εννοείται αδύνατον να δουλέψει εκείνη την περίοδο. Τότε ξεκίνησε να φωτογραφίζει αυτό που έβλεπε τη δεδομένη στιγμή και δημιούργησε το πρότζεκτ CLOSE, εμπνευσμένο από την πανδημία.
«Όλοι ήρθαμε πιο κοντά στο διάστημα αυτό, όλοι μαζί ως ανθρωπότητα κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε για να αντιμετωπίσουμε την πανδημία και να επιβιώσουμε. Για μένα, οι φωτογραφίες αυτές ήταν ένα εργαλείο για να εκφράσω τα συναισθήματά μου τη δεδομένη περίοδο και τον φόβο μου», ανέφερε ο φωτογράφος.
Άλλοι καλλιτέχνες πάλι αποφάσισαν να απαντήσουν στα καλέσματα των μουσείων που με τις πόρτες τους ερμητικά κλειστές στράφηκα στον χώρο των social media για να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες των καιρών.
Ανοιχτό κάλεσμα για τη δημιουργία έργων τέχνης και συμβόλων που μεταφέρουν μηνύματα δημόσιας υγείας και ασφάλειας απηύθυνε και το Amplifier Art Lab με έδρα το Σιάτλ των ΗΠΑ για μία καμπάνια – απάντηση στην κρίση του κορωνοϊού. Αναζητούσαν δύο είδη έργων: Το πρώτο ήταν μηνύματα δημόσιας υγείας και ασφάλειας που μπορούν να βοηθήσουν στην επιπέδωση της καμπύλης της πανδημίας μέσω της εκπαίδευσης. Το δεύτερο ήταν σύμβολα που συμβάλλουν στην προώθηση της ψυχικής υγείας, της ευημερίας και έργο κοινωνικής αλλαγής κατά τη διάρκεια αυτής της πιεστικής περιόδου. Στο πλαίσιο αυτής της διεθνούς πρωτοβουλίας, το Amplifier βράβευσε 60 καλλιτέχνες, οι οποίοι θα παραλάβουν και το χρηματικό ποσό 1.000 δολαρίων ο καθένας. Η καμπάνια στέφθηκε με μεγάλη επτιτυχία και ενεύπνευσε χιλιάδες κόσμο.
Η αλήθεια είναι ότι η τέχνη είχε πρωταγωνιστικό ρόλο αυτήν την χρονιά. Τόσο που δημιουργήθηκε το πρώτο ψηφιακό μουσείο με έργα τέχνης εμπνευσμένα από την πανδημία με τίτλο «CAM», δηλαδή Covid Art Museum. Εμπνευστές της ιδέας είναι οι Ισπανοί art directors, Emma Calvo, Irene Llorca και José Guerrero. Οι τρεις τους εργάζονται στον κλάδο της διαφήμισης και αποφάσισαν να δημιουργήσουν το πρώτο διαδικτυακό μουσείο μέσα από λογαριασμό στο Instagram.
Tο CAM φιλοξενεί έργα τέχνης από καλλιτέχνες που αποτυπώνουν τις σκέψεις και τα συναισθήματα που βιώσαμε και ακόμα βιώνουμε όλοι στην πρωτόγνωρη αυτή κατάσταση που επικρατεί σε ολόκληρη την υφήλιο. Το μοναδικό αυτό εγχείρημα μπορεί και να μεταφερθεί μελλοντικά σε ένα φυσικό Μουσείο, ωστόσο είναι ακόμη πολύ νωρίς για τους δημιουργούς του να γνωρίζουν τι θα συμβεί μετά το τέλος της πανδημίας.
Και ας μην ξεχνάμε ότι το 2020 ήταν και ένας χρόνος μεγάλων αλλαγών. Αυτό φαίνεται χαρακτηριστικά από το γεγονός ότι το κίνημα Black Lives Matter άφησε και θα συνεχίσει να αφήνει το αποτύπωμά του και στην τέχνη καθώς βρέθηκε στην κορυφή της λίστας που δημοσίευσε το περιοδικό ArtReview με τα 100 πιο επιδραστικά ρεύματα και τάσεις στον κόσμο της σύγχρονης τέχνης. Σύμφωνα με τους θεωρητικούς, τους καλλιτέχνες και τους παράγοντες του κλάδου που συμμετέχουν στη διαμόρφωση της λίστας, η επιρροή του κινήματος στην τέχνη τη χρονιά που φεύγει ήταν πρωτοφανής. Οι αξίες που αντιπροσωπεύει επέτειναν τις αλλαγές σε κάθε πτυχή της τέχνης, είτε αυτές αφορούν την καθήλωση αγαλμάτων, είτε στην ενδυνάμωση των μαύρων καλλιτεχνών είτε ακόμα και στη «βιασύνη» των γκαλερί να συμπεριλάβουν περισσότερα πρόσωπα στο δυναμικό τους. Από τον κύκλο των εξελίξεων δεν έμειναν ανεπηρέαστα ούτε και στα μουσεία, τα οποία «αναγκάστηκαν» να αναθεωρήσουν το ποιους αντιπροσωπεύουν και πώς το κάνουν.
Από την εικονική ομαδική έκθεση με επίκεντρο φωτογραφίες από τις διαδηλώσεις του κινήματος Black Lives Matter στις ΗΠΑ με τίτλο «The Art of Protest» (Η Τέχνη της Διαμαρτυρίας) που διοργάνωσε ο οργανισμός και γκαλερί τέχνης, Compound, στον street artist Banksy που με το έργο του τίμησε τη μνήμη του Τζορτζ Φλόιντ και υποστήριξε το κίνημα, το Black Lives Matter είναι εδώ για να μείνει και το 2021 και να αλλάξει τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τον συστημικό ρατσισμό για πάντα.
Το 2020, λοιπόν, είναι η απόδειξη ότι η τέχνη είναι ακούραστη, ασταμάτητη, αληθινή, καταλυτική, επαναστατική. Είναι η απόδειξη ότι η τέχνη είναι απαραίτητη. Και αυτή η ανάγκη για τέχνη υπήρχε, υπάρχει και θα συνεχίσει να υπάρχει όσο δύσκολοι και αν είναι οι καιροί που ζούμε. Γιατί η τέχνη μπορεί να θεραπεύσει, η τέχνη μπορεί να σώσει ζωές, μπορεί να μας φέρει κοντά ακόμα και όταν είμαστε χωριστά. Μπορεί να είναι μια πυξίδα που θα μας καθοδηγήσει σε αυτήν την αέναη καταιγίδα της ζωής. Γιατί η τέχνη είναι γιατρικό και γέλιο και αγάπη και πόνος και έμπνευση και ανακούφιση και φύση και αλλαγή και ελπίδα για μία καλύτερη χρονιά.
Πηγές:
https://www.news247.gr/good-news/koronoios-maskes-prosopoy-eginan-erga-technis.7697380.html
https://www.monopoli.gr/2020/09/15/promotional-items/gallery-promo-items/414417/kallitexnis-dimiourgei-minimalistika-erga-texnis-empneysmena-apo-tin-pandimia/
https://www.naftemporiki.gr/story/1590928/koronaios-anoixto-kalesma-gia-erga-texnis-me-minumata-dimosias-ugeias
https://www.culturenow.gr/to-neo-ergo-toy-banksy-ypostirizei-to-kinima-black-lives-matter/
https://www.artnews.com/list/art-news/artists/2020-best-art-documentaries-1234580425/