Σαν σήμερα το 1834 γεννιέται Εντγκάρ Ντεγκά, Γάλλος ζωγράφος, χαράκτης και γλύπτης, ο οποίος απεικόνισε με μοναδικό τρόπο τις μπαλαρίνες και την κίνησή τους. Ήταν ένας εκπληκτικός δεξιοτέχνης στην απόδοση της κίνησης και του ανθρώπινου σώματος, όπως φαίνεται στους πίνακές του με θέμα τον χορό, τις ιπποδρομίες και τα γυναικεία γυμνά. Ωστόσο έμεινε στην ιστορία ως η αυθεντία της απεικόνισης χορευτριών μπαλέτου, που τις απεικόνισε σε πίνακες, χαρακτικά και γλυπτά σε μπρούντζο.
«Αγαπούσε το ανθρώπινο σώμα, σαν μια αρμονία υλική, σαν ένα ωραίο αρχιτεκτόνημα και πάνω από όλα την κίνηση»
Σαρλ Μποντλέρ
Το 1881 εξέθεσε το πρώτο γλυπτό του, τη χορεύτρια δεκατεσσάρων ετών (Σάο Πάολο, Museu de Arte), που το ακολούθησαν ένα πλήθος μικρά κέρινα προπλάσματα (μετά το θάνατό του χυτεύτηκαν σε χαλκό) με θέμα γυναικεία γυμνά, χορεύτριες, άλογα κ.λ.π
Ο Ντεγκά χρησιμοποίησε μια νέα τεχνική στο γλυπτό. Το έργο Little Dancer ήταν φτιαγμένο από κερί σε ένα μεταλλικό οπλισμό με οργανικά υλικά, όπως ξύλο, σχοινί, ακόμη και παλιά πινέλα στα χέρια. Στη συνέχεια καλύφθηκε από πηλό και όλα τα στρώματα ήταν περασμένα με κερί. Ο Degas, χρησιμοποίησε έντονο ρεαλισμό στο γλυπτό με την τοποθέτηση μιας περούκας από ανθρώπινα μαλλιά στο κεφάλι και ολοκλήρωσε το έργο ντύνοντάς το με μία μεταξωτή φούστα, ένα πραγματικό μπούστο, και λινές πουέντ.
Όταν ο Ντεγκά παρουσίασε το έργο αυτό «Μικρή χορεύτρια των 14 ετών», δεν ήταν καθόλου ασυνήθιστο για τα «μικρά ποντικάκια», όπως αποκαλούσαν τις ανήλικες χορεύτριες που έμπαιναν στην Όπερα του Παρισιού για να κάνουν καριέρα μπαλαρίνας να αναζητούν προστάτες ανάμεσα στους πλούσιους και ώριμους συνήθως θεατές που συγκεντρώνονταν για να τις δουν στην πίσω πόρτα του θεάτρου. Η μικρή χορεύτρια, ένα από τα διάσημα γλυπτά του ήταν η Μαρί βαν Γκέτεμ, κόρη μιας πλύστρας και η σχέση της με τον Ντεγκά έχει γίνει συχνά αντικείμενο πολλών θεωριών.
Εκείνη την εποχή οι μπαλαρίνες ήταν συνήθως κορίτσια που προέρχονταν από κατώτερα κοινωνικά στρώματα και φτωχές οικογένειες. Απείχαν πολύ λίγο από τις ιερόδουλες. Ο Ντεγκά είχε αληθινή εμμονή με αυτές με ένα τρόπο κυρίως ηδονοβλεπτικό. Άλλωστε ποτέ δεν υπήρχαν φήμες για σαρκικές σχέσεις με τις χορεύτριες που έκανε μέσα από τους πίνακές του διάσημες και ακόμα και σήμερα πιάνουν στις δημοπρασίες απίστευτα υψηλές τιμές δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ.
Οι πίνακές του μαρτυρούν και τα ήθη της εποχής. Πίσω από τις χορεύτριες που επεικόνισε την ώρα που κάνουν πρόβα διακρίνει κανείς άντρες να τις παρατηρούν. Οι συνδρομητές της όπερας πλήρωναν όχι μόνο για να έχουν ελεύθερη πρόσβαση στις πρόβες και στις παραστάσεις αλλά και για να έχουν τη δυνατότητα προσωπικών, κυρίως σεξουαλικών σχέσεων με τις κοπέλες.
«Η δουλειά του είναι ένα είδος κρυφής κάμερας, ένα μυστικό όργανο που περνά απαρατήρητο».
-Αν Ντιμά
Ο πίνακας «Πρόβα μπαλέτου στη σκηνή», που φιλοτεχνήθηκε το 1874, παρουσιάζει τις ντελικάτες νεαρές να κάνουν πρόβα υπό την καθοδήγηση ενός μαέστρου. Ωστόσο, λίγο πιο πέρα στην άκρη του δωματίου δύο άντρες μέσα στα σμόκιν τους, τις παρατηρούν σιωπηρά. Κάθονται άνετα σε δύο καρέκλες και ίσως επιλέγουν πιο μικροσκοπικό ποντικάκι θα πάρουν υπό την προστασία τους. Περισσότερα για τον ίσως πιο διάσημο πίνακα του γάλλου καλλιτέχνη μπορείτε να διαβάσετε στο άρθρο μας: https://dromospoihshs.home.blog/2019/02/02/ballet-rehearsal-on-stage-degas/
Σύμφωνα με τα αρχεία της Βιβλιοθήκης της Όπερας του Παρισιού ο Εντγκάρ Ντεγκά είχε παρακολουθήσει πάνω από 177 μπαλέτα και όπερες, ενώ κατάφερε να έχει ειδική πρόσβαση στα παρασκήνια προτού αποκτήσει αρκετά χρήματα για να μπορεί να πληρώνει το εισιτήριο των παραστάσεων. Ωστόσο, ο ιδιόρρυθμος καλλιτέχνης επισκεπτόταν την όπερα καθώς αποτελούσε γι’ αυτόν έναν έξοχο χώρο σιωπηρής παρατήρησης της ανθρώπινης κίνησης.
«Εκτός από την καρδιά μου, αισθάνομαι όλα να γερνούν μέσα μου. Ακόμη και η καρδιά μου έχει κάτι το τεχνητό. Την έχουν ράψει οι χορεύτριες σε ένα πορτοφολάκι από ροζ σατέν, πολύ απαλό ροζ, σαν τα παπούτσια τους» είχε γράψει τον Ιανουάριο του 1886 στον γλύπτη Πωλ-Αλμπέρ Μπαρτολομέ.
Πηγές:
https://www.culturenow.gr/h-istoria-piso-apo-ton-pinaka-prova-mpaletoy-sti-skini-toy-entgkar-ntegka/
https://www.thetoc.gr/politismos/article/ntegka-gennietai-o-zwgrafos-pou-perase-tis-xoreutries-stin-athanasia
https://www.lifo.gr/team/arts/52262
Summer stories: H κρυφή, ιδιωτική ζωή της Βίβιαν Λι, βγαίνει στο σφυρί
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%AC%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%82_%CE%AD%CF%81%CE%B3%CF%89%CE%BD_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%95%CE%BD%CF%84%CE%B3%CE%BA%CE%AC%CF%81_%CE%9D%CF%84%CE%B5%CE%B3%CE%BA%CE%AC