“Ψωνίζω άρα Υπάρχω”: Η σφοδρή κριτική της Barbara Kruger στην σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία

H Μπάρμπαρα Κρούγκερ είναι μία διάσημη αμερικανίδα καλλιτέχνιδα, art director, καθηγήτρια θεωρείται μέλος της γενιάς καλλιτεχνών “Pictures Generation” – το όνομα μιας έκθεσης του 2009 στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης στη Νέα Υόρκη. Το έργο της είναι σπουδαίο και καθοριστικό κομμάτι της σύγχρονης εννοιολογικής τέχνης και έχει εμπνεύσει αμέτρητους σύγχρονους καλλιτέχνες καθώς και τις βιομηχανίες της μοδας και της διαφήμισης. Το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς της αποτελείται από ασπρόμαυρες φωτογραφίες, επικαλυμμένες με λεζάντες με δυνατές εκφράσεις, που συχνά περιλαμβάνουν αντωνυμίες όπως “εσείς”, “σας”, “εγώ”, “εμείς” και “αυτοί”, και ασχολούνται με τον σχολιασμό των κοινωνικοπολιτικών, οικονομικών και πολιτιστικών δομών της εξουσίας. Οι φράσεις είναι συνήθως σε γραμματοσειρά Futura Bold Oblique ή Helvetica Ultra Condensed σε συνδυσμούς των χρωμάτων λευκό και κόκκινο. Η δουλειά της κλονίζει τα στερεότυπα της κοινωνίας, αμφισβητώντας τα καθεστώτα εξουσίας και εκπροσώπησης. Ο φεμινισμός, ο καταναλωτισμός, ο ταξικισμός , η σεξουαλικότητα, και η σημασία της προσωπικής και κοινωνικής ταυτότητας είναι τα κύρια θέματα που σχολιάζει με τα έργα της.

Στην αρχή της καριέρας της, η Kruger χρησιμοποίησε εικόνες της διαφήμισης, του κινηματογράφου και της τηλεόρασης για να δημιουργήσει τα μηνύματά της. Η Κρούγκερ είχε την ευκαιρία να εξασκήσει τις δεξιότητες σχεδιασμού της στην πρώτη της δουλειά ως art director στο ιστορικό περιοδικό Mademoiselle. Αργότερα, συνειδητοποίησε ότι η δύναμη είναι στην ίδια την λέξη και ακόμα περισσότερο στο αν θα τοποθετηθεί εκεί όπου κανείς δεν το περιμένει.

Το Άτιτλο (1987) ή αλλιώς ανεπίσημα το “Ψωνίζω άρα Υπάρχω” (“I Shop therefore I Am”) είναι ένα από τα πιο εμβληματικά έργα τέχνης της Barbara Kruger και, ειρωνικά θα έλεγε κανείς, έχει αναπαραχθεί σε αντικείμενα όπως τσάντες αγορών καθώς και σε άλλα καταναλωτικά προϊόντα όπως μπλουζάκια.

Αυτή η διάσημη εικόνα απότελείται από μια ασπρόμαυρη φωτογραφία ενός χεριού που εκτείνεται προς τα εμπρός και τα λευκά γράμματα “I shop therefore I am” μέσα σε ένα κόκκινο ορθογώνιο κουτί στη μέση του έργου. Η περιοχή όπου απλώνεται το χέρι είναι ελαφρύτερα χρωματισμένη από το υπόλοιπο πορτρέτο, παρουσιάζοντας έτσι το φως, την έντονη λαχτάρα για την απόκτηση των υλικών αγαθών. Το πορτρέτο περιβάλλεται από ένα κόκκινο πλαίσιο, το οποίο δημιουργεί περιορισμένο χώρο καθώς και μεγαλύτερη οπτική αντίθεση.

Η Κρούγκερ συνδέει το έργο της με τη σύγχρονη καταναλωτική κοινωνία. Η φράση «Ψωνίζω άρα Υπάρχω» είναι εμπνευσμένη από τον Γάλλο φιλόσοφο Ρενέ Ντεκαρτ και την διάσημη φράση του «Σκέφτομαι άρα Υπάρχω» (“I Think therefore I Am”). Η φράση σημαίνει ότι εφόσον κάποιος σκέφτεται, αυτό είναι επαρκής απόδειξη ότι υπάρχει.

Αυτό που η Κρούγκερ προσπαθεί να υπονοήσει με το “Ψωνίζω άρα Υπάρχω” είναι ότι το κοινό δεν καθορίζεται πλέον από αυτό που σκέφτεται, αλλά από αυτό που κατέχει. Κατά τη δεκαετία του 1980, η κοινωνία γνώρισε την αύξηση του ‘οικονομικού δυναμικού’ των εργαζομένων, τη διεύρυνση των αγορών, τη διεύρυνση της διαθεσιμότητας, της πίστωσης και την αυξημένη ζήτηση της ιδιοκτησίας σπιτιού και της ιδιοκτησίας μετοχών, μια αλλαγή που είχε σοβαρό αντίκτυπο στον τρόπο κατανάλωσης των ανθρώπων. Το μέτρο αξίας αλλάξε και η αντι-καταναλωτική τέχνη επίκρίνει αυτήν την αλλαγή αλλά και τα μέλη της κοινωνίας που αισθάνονται σαν να είναι απαραίτητο να αντικαταστήσουν, να μετρήσουν τη δική τους αξία με τα υλικά αγαθά.

Η Barbara Kruger εκφράζει τις ανησυχίες της για την κοινωνία, η οποία έχει ξεφύγει πολύ μακριά από τα θεμελιώδη και με κάποιο τρόπο έχει μετατραπεί σε μια ‘πλαστική κοινωνία’, μέσα από την τέχνη της. Σύμφωνα με την Αμερικανίδα, η σύγχρονη κοινωνία είναι γεμάτη με ανθρώπους των οποίων το επίκεντρο είναι «τι έχουν και όχι ποιοι είναι». Ο κόσμος αισθάνεται σαν τα υλικά αγαθά τους, καθώς και η κοινωνική τους εικόνα που βασίζεται σε αυτά, να καθορίζουν την ύπαρξη τους αντί για τα προσωπικά τους χαρακτηριστικά όπως επιτεύγματα και ιδέες, συναισθήματα και διαπροσωπικές σχέσεις. Αμφισβητεί την έννοια της κατασκευής ταυτότητας μέσω πράξεων κατανάλωσης.

‘Ετσι, χρησιμοποιεί την τέχνη της, με πολλαπλά έργα της αφιερωμένα στην κριτική προς τον καταναλωτισμό, για να αναδείξει πόσο ρηχή είναι η σύγχρονη κοινωνία που κατευθύνεται από τους καταναλωτές αλλά και ελέγχει τους καταναλωτές, αντιπαραθέτοντας το ζευγάρι των αντιθέσεων της πνευματικής και της υλικής ύπαρξης.

Στην ουσία, η Barbara Kruger θέλει να απελευθερώσει μια προσωπική σκέψη για το πώς η καπιταλιστική κουλτούρα μας χτίζει και μας περιέχει, μας κάνει αυτό που είμαστε στον κόσμο, μας ορίζει. Αλλά, ταυτόχρονα προσπαθεί να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε ότι μόνο εμείς μπορούμε να το αλλάξουμε αυτό. Θέτει την πιο σημαντική ερώτηση που πρέπει να κάνουμε στον εαυτό μας: Ποιος είναι ο σκοπός της δικής μας ύπαρξης;

Εσύ Ψωνίζεις ή Υπάρχεις;

Πηγές:

Barbara Kruger’s I shop therefore I am – What you should know

Why Artist Barbara Kruger Is More Relevant Than Ever

https://fahrenheitmagazine.com/arte/visuales/barbara-kruger-artista-transformadora-espacio-publico

https://en.wikipedia.org/wiki/Barbara_Kruger

Οι “Ζωντανοί” Πίνακες της Alexa Meade

Το έργο της Alexa Meade μπορεί να μοιάζει με κάτι που θα δείτε σε μια γκαλερί τέχνης, αλλά η Meade δεν είναι σαν τους άλλους καλλιτέχνες. Το έργο της είναι διαφορετικό καθώς κυριολεκτικά ζωγραφίζει τους ανθρώπους μετατρέποντάς τους σε ζωντανά πορτρέτα. Η Alexa δημιουργεί την ψευδαίσθηση ενός κόσμου αφού δεν ζωγραφίζει μόνο το ανθρώπινο σώμα αλλά και τρισδιάστατους χώρους για να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση ότι η πραγματικότητά μας είναι ένα δισδιάστατο ζωγραφισμένο ονειρικό τοπίο.

Σε αντίθεση με πολλούς μεγάλους κλασσικούς ζωγράφους, η Alexa δεν θέλει να αναδημιουργήσει την πραγματικότητα στους πίνακές της, θέλει να ζωγραφίσει την ίδια την πραγματικότητα και στη συνέχεια να την ισοπεδώσει, ώστε να πάρει μια «τεχνητή», ζωγραφισμένη τελική μορφή. Παίρνει μια κλασσική αντίληψη – trompe l’oeil, την τέχνη του μια δισδιάστατη αναπαράσταση να φαίνεται τρισδιάστατη – και λειτουργεί αμφίδρομα. Στόχος της είναι να κάνει το αντίθετο, ώστε να καταρρεύσει το βάθος και να μετατρέψει τα μοντέλα της πραγματικής ζωής σε επίπεδες εικόνες. Ουσιαστικά, μετατρέπει τρισδιάστατα θέματα – είτε πρόκειται για ανθρώπους, τρόφιμα ή άλλα αντικείμενα – σε δισδιάστατα “έργα” μέσα από το χρώμα, και στη συνέχεια τα “ισοπεδώνει” μέσω της φωτογράφηση τους.

What remains is “a photo of a painting of a person, and the real person hidden somewhere underneath.”

Ζωγραφίζει όλόκληρο το σώμα για να πετύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Tι κάνει όμως με το παράθυρο της ψυχής, τα μάτια; «Έκανα κάποια πειράματα στο στούντιο ζωγραφίζοντας μάτια πάνω στα κλειστά βλέφαρα», λέει η Meade. “Ωστόσο, συχνά προτιμώ να μην τα ζωγραφίζω. Μου αρέσει να βλέπω την επίδραση της ματιάς του ζωγραφισμένου ατόμου που διαπερνά κάθε χρώμα για να αιχμαλωτίσει τελικά τον θεατή, καθιστώντας όλη τη ζωγραφική μου πραγματικά ζωντανή και δημιουργώντας μια ένταση ανάμεσα στις διαφορετικές διαστάσεις.»

Επίσης, προσλαμβάνει άλλα μοντέλα για να ζωγραφίσει (στην αρχή μόνο οικογένεια, φίλους αλλά και τον εαυτό της) και πολλές φορές χρησιμοποιεί ένα υγρό στα έργα της- το γάλα. Τα ιδιαίτερα χρώματα αναμειγνύονται με τον απρόβλεπτο παράγοντα του γάλατος όταν τα μοντέλα βυθίζονται μέσα σε πισίνες γεμάτες με γάλα. Και όπως αποδείχθηκε, το γάλα δημιουργεί μερικές μοναδικές και όμορφες ζωγραφιές.

Δεν υπάρχει απολύτως καμία χειραγώγηση των φωτογραφιών αφού φωτογραφηθούν τα μοντέλα, το οποίο είναι μερικές φορές το πιο δύσκολο κομμάτι της όλης διαδικασίας.

“… once it’s done, it’s done. You can’t go back and use fresh eyes to touch things up. This is really challenging. Sometimes I’ll make what I think is a perfect painting and then when I later look at the pictures, I might notice a stray brush stroke or something has gone weird. Because I don’t paint in Photoshop, whatever photo I snapped, that is what I’m left with to exhibit.”

Η Alexa Meade παρακολούθησε το κολλέγιο Vassar και αποφοίτησε με πτυχίο στην πολιτική επιστήμη. Αρχικά, σχεδίαζε μια πορεία στην πολιτική, δούλευε για συνασπισμούς και γερουσιαστές στο Καπιτώλιο, και στη συνέχεια εργάστηκε ως βοηθός Τύπου στη προεκλογική εκστρατεία του Μπαράκ Ομπάμα το 2008.

“While working on the campaign, I kind of realized— maybe that’s not what I want to do with my life. And I didn’t know what it was I should be doing, and I thought, you know… I might as well go off and do something ridiculous, and I decided to become an artist.”

Το 2009, μια εργασία στο μάθημα τέχνης πυροδότησε την περιέργεια της. Αποφάσισε να διερευνήσει το χώρο και το φως μέσα από την ιδέα της τοποθέτησης μαύρης βαφής στο έδαφος, στο σημείο όπου πέφτουν οι σκιές. Αργότερα, επεκτάθηκε δημιουργώντας μία κλίμακα για την “χαρτογράφηση του φωτός” μέσω του χρώματος στο ανθρώπινο σώμα. Τότε, συνειδητοποίησε ότι είχε κάνει την τρισδιάστατη μορφή να φαίνεται σαν ,ία δισδιάστατη ζωγραφιά. Τα αποτελέσματα αυτών των πειραμάτων άλλαξαν την προοπτική της και την ενέπνευσαν να επανεκτιμήσει τους στόχους της σταδιοδρομίας της.

Μετά την αποφοίτησή της, τελειοποίησε την τεχνική της στο υπόγειο των γονιών της, κάνοντας εξάσκηση π’ανω σε άψυχα αντικείμενα, όπως γκρέιπφρουτ, τηγανητά αυγά και λουκάνικο. Η ίδια υποστηρίζει ότι η έλλειψη επίσημης εκπαίδευσης, της επέτρεψε να σκεφτεί μοναδικές ιδέες σχετικά με τις επιφάνειες στις οποίες θα μπορούσε να ζωγραφίσει, δεδομένου ότι δεν αντιλαμβανόταν τη ζωγραφική ως κάτι που αναγκαστικά έπρεπε να γίνει σε καμβά.

“The professor asked us to create a sculpture that felt like a landscape but was not a sculpture of a landscape. I had no idea what that meant, and I kept asking for clarification, and he told me it was up to me to figure out. I came up with this idea of putting black paint on the ground where the shadows were. I decided to see what it would look like if I put black shadows on the human body,” she says. “And then painting not only shadows but also a full mapping of light in grayscale, highlights, darks, everything coming together in a mask of paint. Just by creating a mask of [shadow and] light with paint, it completely transformed the space. After I discovered this, I think I just had to leave politics behind and make my job teaching myself how to paint, through the process of inventing this new style of painting. It felt like an incredible risk because I had been building up my entire life to this one moment of making my debut and having a real job, as my parents called it. And instead of getting a real job, I decided to make my job painting on grapefruits, and eggs, and things you’re not meant to put paint on. It didn’t really seem like it was a career path, but it felt like something I just had to do.”

Απέκτησε για πρώτη φορά δημόσια αναγνώριση τον Μάρτιο του 2010, όταν τα ζωντανά έργα ζωγραφικής της έγιναν viral. Aπό τότε, έγινε γνωστή σε όλο τον κόσμο αποδεικνύοντας ότι ποτέ δεν είναι αργά για να αλλάξει κανείς καριέρα. Η φήμη της παρέχει επίσης μια γυναικεία φωνή στη βιομηχανία του visual art, η οποία πολλοί καλλιτέχνες λένε ότι κυριαρχείται από άνδρες.

Το 2013, η Mini Cooper την προσέλαβε για να να ζωγραφίσει ένα από τα καινούρια τους αυτοκίνητα στην καμπάνια “Not Normal” της Mini Cooper x Alexa Meade. Εργάστηκε επίσης με τον Ralph Lauren για την Denim & Supply Project Warehouse για να προωθήσει τα νέα ρούχα της Ralph Lauren. Συνεργάστηκε με ερευνητές από το Perimeter Institute for Theoretical Physics πάνω στο χωροχρονικό φάσμα, δημιούργησε ψευδαισθήσεις με τον παγκοσμίου φήμης μάγο David Blaine και ζωγράφισε το σώμα της ποπ τραγουδίστριας Ariana Grande για το μουσικό βίντεο του “God is a Woman”. Η εμπνευσμένη TEDGlobal ομιλία της Alexa, με τίτλο Your Body is my Canvas (Το σώμα σου είναι ο καμβάς μου), έχει προβληθεί εκατομμύρια φορές στο Youtube.

Η Alexa έχει λάβει πολλά βραβεία και διακρίσεις. Η μικρού μήκους ταινία Color of Reality με θέμα τον πόλεμο και τον χορό που δημιούργησε βραβεύτηκε με το “Art as Impact Award” από το CNN και συμπεριλήφθηκε στην τελέτή “Freedom Awards Ceremony” του National Civil Rights Museum. Τιμήθηκε επίσης με το “Disruptive Innovation Award” από το Tribeca Film Festival. Αποδέχθηκε πρόσκληση για τον Λευκό Οίκο από τον τότε Πρόεδρο της Αμερικής Μπαράκ Ομπάμα. Το 2018, η Google Arts & Culture επέλεξε την Alexa μαζί με άλλες καλλιτέχνες για την εκστρατεία Faces of Frida για να γιορτάσουν την κληρονομιά της Frida Kahlo και τις γυναίκες που συνεχίζουν να την αναβιώνουν μέχρι σήμερα.

Πηγές:

https://en.wikipedia.org/wiki/Alexa_Meade

About

Fake Painting Photographs by Alexa Meade

Artist in Focus: Alexa Meade

The Opposite Of Still Life: The Art Of Alexa Meade

Alexa Meade