Ο Ζωρζ Σερά (Georges Seurat) ήταν μετα-ιμπρεσσιονιστής ζωγράφος και θεωρείται ορθώς ο εισηγητής του πουαντιγισμού (στιγματογραφία). Οι κριτικοί θεωρούν πως το έργο του Ένα κυριακάτικο απόγευμα στο νησί της Γκραντ Ζατ (https://dromospoihshs.home.blog/2019/03/31/georgeseurat/) άλλαξε την κατεύθυνση σύγχρονης τέχνης αποτελώντας την αρχή του νεο-ιμπρεσιονισμού. Οι πυκνές τελείες (στίγματα) με τα οποία δημιουργούσε τους πίνακες του θεωρούνται έκτοτε ένας πολύ ιδιαίτερος τρόπος τέχνης, με συγκεκριμένη τεχνική και αυξημένη δυσκολία.
Ο Ζωρζ Σερά γεννήθηκε στο Παρίσι στις 2 Δεκεμβρίου του 1859, γιος πλούσιου γαιοκτήμονα της Καμπανίας, του Αντουάν Κρισοστόμ Σερά, ο οποίος πλούτησε από την εκμετάλλευση ακινήτων, ενώ η μητέρα του Ερνέστη Φεβρέ ήταν από το Παρίσι. Ο Ζωρζ ήταν το μικρότερο παιδί της οικογένειας, είχε έναν μεγαλύτερο αδελφό και μια αδελφή, τον Εμίλ και την Μαρί-Μπερθ. Από μικρός έδειξε το ταλέντο του στην ζωγραφική, ενώ καθόλη την ενηλικίωση του έβρισκε μεγάλη χαρά στα πινέλα και στα χρώματα. Το 1878 γίνεται δεκτός στην παρισινή Σχολή Καλών Τεχνών, και ήδη εντυπωσιασμένος από τους ιμπρεσιονιστές, μελετάει για ώρες στην βιβλιοθήκη της σχολής αναζητώντας την συγκίνηση της αληθινής ζωγραφικής και τις αρχές της. Εκεί είναι που βρίσκει έναν παλιό τόμο με τίτλο « Περί των αδιάψευστων σημείων της τέχνης του Υμπέρ ντε Σορβίλ» (1827), έργο που τον συγκλόνισε και διαμόρφωσε τον τρόπο σκέψης του για την ζωγραφική. Ο Σερά ονειρεύεται μια τέχνη που, θεμελιωμένη σε απόλυτα καθορισμένους νόμους, θα ήταν απόλυτη απέναντι στην ρευστότητα του κόσμου (Κασού). Όμως, η σχολή στέκεται εμπόδιο απέναντι στις αναζητήσεις και τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες και γι’ αυτό την εγκαταλείπει. Βέβαια δεν σταμάτησε ποτέ να ζωγραφίζει. Ολοκληρώνοντας τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις το 1880 επιστρέφει στο Παρίσι, όπου για τα επόμενα δύο χρόνια δουλεύει για να τελειοποιήσει την τεχνική της μονοχρωμικής ζωγραφικής.
Το 1883 δούλεψε όλη την χρονιά σε ένα έργο του, έναν μεγάλο καμβά με τίτλο «Οι Λουόμενοι στο Ανσιερέ» ένα μνημειώδες έργο, επηρεασμένο στα χρώματα από τους Ιμπρεσιονιστές, με απαλές, απλοποιημένες υφές και προσεκτικά περιγράμματα, και με τις ανθρώπινες μορφές να μοιάζουν με αγάλματα. Άλλωστε, ο ίδιος είχε μεγάλη αγάπη για την κλασσική τέχνη και και θεωρούσε τις μορφές στους μεγάλους πίνακές του σχεδόν ως μνημειώδη, κλασσικά ανάγλυφα.
Στην συνέχεια όμως, Ο Σερά εμπνεύστηκε από την επιθυμία να εγκαταλείψει την ανησυχία των Ιμπρεσιονιστών για τη φευγαλέα στιγμή και να προσφέρει, αντ’ αυτού, αυτό που θεωρούσε θεμελιώδες και αμετάβλητο στη ζωή. Παρ’ όλα αυτά, δανείστηκε πολλές από τις προσεγγίσεις του από τον Ιμπρεσιονισμό, από την αγάπη του για τη σύγχρονη θεματολογία και τις σκηνές αστικού ελεύθερου χρόνου, μέχρι την επιθυμία του να αποφύγει την απεικόνιση μόνο του “τοπικού” ή του προφανούς, το χρώμα των εικονιζόμενων θεμάτων και αντ’ αυτού να προσπαθήσει να συλλάβει όλα τα χρώματα που αλληλεπιδρούσαν για να αποδώσει την εμφάνισή τους.
Εν τέλει, ο Σερά υπήρξε πρωτοπόρος της Νέο-Ιμπρεσιονιστικής τεχνικής που είναι ευρέως γνωστή ως Ντιβιζιονισμός (από τη γαλλική λέξη division που σημαίνει διαίρεση) ή Πουαντιγισμός = pointillisme (από τη γαλλική λέξη point που σημαίνει κουκκίδα ή στίγμα) είναι μία προσέγγιση που σχετίζεται με μία επιφάνεια που ‘τρεμοπαίζει’ με μικρές βούλες ή πινελιές χρώματος. Οι καινοτομίες του εξάγονται από νέες σχεδόν επιστημονικές θεωρίες σχετικά με το χρώμα και την έκφραση, όμως η κατευναστική ομορφιά των έργων του εξηγείται από την επιρροή πολλών διαφορετικών πηγών. Αρχικά πίστευε ότι η σπουδαία μοντέρνα τέχνη θα έδειχνε τη σύγχρονη ζωή με τρόπο παρόμοιο με την κλασσική τέχνη, μόνο που θα χρησιμοποιούσε τεχνολογικά ενημερωμένες τεχνικές. Πίστευε ότι γραμμές που τείνουν προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις και χρώματα συγκεκριμένης ζέστης ή ψυχρότητας, θα μπορούσαν να έχουν συγκεκριμένα αποτελέσματα έκφρασης. Επίσης επεδίωξε την ανακάλυψη ότι αντίθετα ή συμπληρωματικά χρώματα μπορούν να αναμιχθούν οπτικά, για να αποδώσουν πολύ πιο έντονους τόνους από εκείνους που μπορούν να επιτευχθούν απλά αναμιγνύοντας μπογιά. Αποκαλούσε την τεχνική που ανέπτυξε “chromo-luminism” (χρωμο-φωτισμός, το παλλόμενο αποτέλεσμα στις επιφάνειές του καμβά από τις απειροελάχιστες πινελιές μπογιάς).
Το καλοκαίρι του 1884 ολοκληρώνει το έργο του «Ένα κυριακάτικο απόγευμα στο νησί LaGranteJatte», μεγέθους τριών μέτρων, το οποίο δούλευε για δύο χρόνια καθισμένος στο πάρκο και δημιουργώντας τα περιγράμματα. Σε αυτό το έργο παρουσιάζονται μέλη όλων των κοινωνικών τάξεων σε διαφορετικές σκηνές. Οι μικροσκοπικές κουκίδες των χρωμάτων επιτρέπουν στο μάτι του θεατή να συνδυάσει τα χρώματα οπτικά, αντί για να είναι τα χρώματα αναμεμιγμένα από τον ζωγράφο δημιουργώντας ένα μοναδικό οπτικό εφέ.
Αργότερα, το ενδιαφέρον του στράφηκε όλο και περισσότερο στη Γοτθική τέχνη και τις δημοφιλείς αφίσες και η επιρροή αυτών στη δουλειά του, την καθιστούν ως μία από τις πρώτες μορφές μοντέρνας τέχνης, που έκαναν χρήση τέτοιων αντισυμβατικών πηγών έκφρασης. Πρωτοπόρησε και πάλι με μία πιο δυναμική και τυποποιημένη προσέγγιση, που ήταν επηρεασμένη από πηγές, όπως καρικατούρες και δημοφιλείς αφίσες. Έτσι προέκυψε μία νέα, δυνατή εκφραστικότητα στη δουλειά του που, πολύ αργότερα, οδήγησε στην αναγνώριση του από τους Σουρεαλιστές σαν έναν εκκεντρικό και ανορθόδοξο αλλά εναλλακτικό και ταλαντούχο καλλιτέχνη.
Δυστυχώς, ο θρίαμβός του Σερά ήταν βραχύβιος, καθώς μετά από μόλις μια δεκαετία ώριμης δουλειάς πέθανε μόλις στην ηλικία των 31 ετών. Τα αίτια του θανάτου του ήταν αδιευκρίνιστα αν και πλέον έχουν αποδοθεί σε μια μορφή μηνιγγίτιδας, πνευμονίας, μολυσματική κηνάγχη και τη διφθερήτιδα. Μάλιστα, γιος του πέθανε δύο εβδομάδες αργότερα από την ίδια ασθένεια. Το τελευταίο του έργο του Σερά, «Το τσίρκο», έμεινε ημιτελές κατά τον χρόνο του θανάτου του. Παρ’όλα αυτά, άφησε πίσω του ένα σημαίνον σύνολο έργων, που περιλαμβάνει επτά μνημειώδεις πίνακες, περίπου 40 μικρότερης κλίμακας πίνακες, και εκατοντάδες ζωγραφιές και σκίτσα. Αν και το έργο του είναι σχετικά μικρό σε ποσότητα, είχε αντίκτυπο διαρκείας. Παρά την σύντομη ζωή του, ο Γάλλος καλλιτέχνης πρόλαβε να σπείρει μια νέα άνοιξη στο ‘κουρασμένο’ μέχρι τότε ζωγραφικό τοπίο. Οιι καινοτομίες του άλλαξαν τον κόσμο της τέχνης και ύπηρξαν αντκείμενα μεγάλης επιρροής και έμπνευσης, διαμορφώνοντας τα έργα καλλιτεχνών όπως ο Vincent Van Gogh και οι Ιταλοί Φουτουριστές.
“Κάποιοι λένε ότι βλέπουν την ποίηση στους πίνακές μου· εγώ βλέπω μόνο την επιστήμη.”
Seurat
Πηγές:
http://homouniversalisgr.blogspot.com/2018/12/georges-pierre-seurat-2-1859-29-1891.html
http://arutv.ee.auth.gr/istoriart/artguide/artist-seurat-georges.htm
Ο ζωγράφος που ζωγράφιζε με τελείες