Σαν σήμερα έφυγε από τη ζωή αυτός ο μεγάλος και πολυσχιδής δημιουργός,ο ξεχωριστός άνθρωπος που σημάδεψε ανεξίτηλα τούτου του τόπου τον πολιτισμό. Ο Μίνως Αργυράκης, ο σκηνογράφος της “Οδού Ονείρων” από το Αϊδίνι της Σμύρνης ήταν Έλληνας ζωγράφος, σκιτσογράφος και σκηνογράφος του θεάτρου.

Στις 19 Μαΐου του 1919 ο πατέρας του, πλούσιος τραπεζίτης και αρχηγός μιας από τις προσκοπικές ομάδες του Αϊδινίου, έπεσε θύμα της τουρκικής θηριωδίας. Η μητέρα του Γαλάτεια, με τα δυο της μωρά, κατέφυγε στην οικογένειά της στη Σμύρνη. Με τη Μικρασιατική Καταστροφή, σε ηλικία τριάμιση ετών, ο Αργυράκης βρέθηκε πρόσφυγας στον Βύρωνα μαζί με την μητέρα του, την γιαγιά του και τον αδελφό του. Με την φροντίδα της Πηνελόπης Δέλτα, φοίτησε στο Κολέγιο του Ψυχικού. Προσπάθησε δύο φορές να γίνει δεκτός από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, αλλά χωρίς επιτυχία. Αναγκαστικά, στράφηκε προς την Ανωτάτη Εμπορική Σχολή (σημερινό Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών).

Έλαβε μαθήματα ζωγραφικής από τον Γιάννη Τσαρούχη, που ήταν προσωπικός του φίλος. Ο ίδιος επίσης ισχυρίζονταν πως υπήρξε μαθητής του Κόντογλου, του Θεόφιλου και του Παρθένη. Έκανε παρέα με άλλους πολύ γνωστούς συνομήλικούς του, όπως ο Γιάννης Μόραλης, ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο Μάνος Χατζιδάκις και ο Νίκος Γκάτσος.

Ο Μίνως Αργυράκης υπήρξε ιδιαίτερη περίπτωση δημιουργού. Ασυμβίβαστος ιδεολογικά και αισθητικά, πέραν της ζωγραφικής, ασχολήθηκε ποικιλότροπα με την τέχνη και συνδέθηκε με μεγάλους καλλιτέχνες (Θεοδωράκης, Χατζιδάκις, Ελύτης, κ.ά.). Γεννημένος στο Αϊδίνι το 1919, ορφανός από πατέρα, μεγάλωσε στην Καισαριανή και το Βύρωνα και σημαδεύτηκε από τους αγώνες, αλλά και τον πολιτισμό των Μικρασιατών. Εκτός από τα γνωστά έργα του, άφησε πολλά άγνωστα. Σκίτσα, σκηνικά – κοστούμια για το θέατρο (λ.χ. για την «Οδό Ονείρων» και τη «Μαγική Πόλη») και την όπερα, εξώφυλλα δίσκων, ποιήματα, θεατρικά και πεζογραφικά κείμενα.

«Ένας φίλος μου, ο Νάνος Βαλαωρίτης, έστειλε μερικά σκίτσα μου στο “Λόντον Μαγκαζίν” και το περιοδικό με κάλεσε να δουλέψω εκεί». Το Λονδίνο διαδέχτηκε το Παρίσι και η γνωριμία και μεγάλη φιλία του με τον Τάκι. «Απολάμβανα το διαφορετικό και πραγματικά καλλιτεχνικό κλίμα του Παρισιού. Ήταν από τα πλέον δημιουργικά μου χρόνια». Η μια έκθεση διαδέχεται την άλλη. Νέα Υόρκη, Τόκιο, Μόσχα. «Στην Αμερική η υποδοχή ήταν ενθουσιώδης. Στη Μόσχα το κοινό ήταν σφιγμένο. Όμως οι Μοσχοβίτες ήταν καταπληκτικοί άνθρωποι. Μια φορά ρώτησα πού είναι ένας δρόμος και τριάντα άνθρωποι τσακίστηκαν να με εξυπηρετήσουν».

Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1962. «Τότε έμπλεξα με τον Χατζιδάκι και την “Οδό Ονείρων”. Δεν πρόκειται για ένα έργο, όπως νομίζουνε πολλοί, αλλά για ένα κέφι της εποχής εκείνης. Μαζευόμασταν στου “Ζωναρά” μερικοί φίλοι, μια φορά την εβδομάδα· έλεγε κάτι ο Χατζιδάκις, πετούσε κάτι ο Χορν, κάτι συμπλήρωνε ο Γκάτσος κι έτσι έγινε η “Οδός Ονείρων”. Η ιδέα να το ανεβάσουμε στο “Μετροπόλιταν” ήταν του Μάνου, αλλά το όνομα δικό μου.

Το είχα κλέψει από μια στήλη που υπάρχει στην οδό Θόλου, κοντά στο παλιό Πανεπιστήμιο, στην Πλάκα, που έγραφε “Οδός Ονείρων” και το έβρισκα υπέροχο. Η πρώτη παράσταση ήταν για όλους μας μια σκέτη ευτυχία. Και παρ’ όλο που οι επιθεωρησιογράφοι το σαμποτάρανε πολύ, η επιτυχία που γνώρισε ήταν απρόσμενη».

Για το έργο του Μίνου Αργυράκη, η Ελένη Βακαλό έχει γράψει:

«Μέσα στα πλαίσια της ελληνικότητας, την πρώτη χρήση ειρωνείας, από τη δεκαετία του ’40, την έχουμε στα σκίτσα του Μ. Αργυράκη. Ο Μ. Αργυράκης λειτουργεί βέβαια ως γελοιογράφος. Το ρεπερτόριό του, όμως, αγγίζει όλα τα σύμβολα της ελληνικότητας. Τα απομυθοποιεί γελοιογραφικά από το κύρος τους, αλλά συγχρόνως τα μεταφέρει στο χώρο ονείρων, στην “Οδό Ονείρων” του Νεοέλληνα […]. Με την παρεμβολή του Μ. Αργυράκη τοποθετείται το σημείο που έγινε η στροφή, για να περάσουμε σ’ ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα στην Ελλάδα, από το βίωμα στη μνήμη.»

Ακολουθούν αποσπάσματα από συνέντευξη του σπουδαίου καλλιτέχνη το 1998:

Ο ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ

Η «Οδός Ονείρων» τον έδεσε με μεγάλη φιλία με τον Μάνο Χατζιδάκι. «Σαν τον Μάνο δεν υπήρξε άλλος κανείς. Πολλοί απορούσαν πως μπορεί να ταιριάζαμε τόσο πολύ εγώ, ένας αριστερός ή “αναρχικός”, με τον Μάνο, που τον θεωρούσαν δεξιό. Όμως και αριστεροί και δεξιοί κατά βάθος θέλουμε τα ίδια πράγματα μέσα μας κι αυτό που μας κάνει να χωριζόμαστε είναι ο εγωισμός μας. Και το γεγονός ότι δίνουμε μεγαλύτερη σημασία στο τομάρι μας απ’ ό,τι στο σύνολο».

Μάλλον χαίρεται που ο επόμενος αιώνας ­ το πιθανότερο είναι ­ θα τον βρει «απόντα». «Αυτή η τεχνολογική πρόοδος με τρομάζει. Δεν αρκούν τα επιτεύγματα και οι διευκολύνσεις της καθημερινής μας ζωής. Χρειάζεται να κοιτάξουμε πιο βαθιά μέσα μας».

ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ

Αν είχε μπροστά του έναν νέο άνθρωπο και χρειαζόταν να του δώσει μια συμβουλή, αυτή θα ήταν να γίνει ένας γνήσιος άνθρωπος και να μην κρύβει τον πραγματικό του εαυτό. «Θα του έλεγα να εκφραστεί όπως νιώθει, αδιαφορώντας για το τι λένε οι γύρω του. Ο κόσμος όποιον δεν καταλαβαίνει τον βγάζει “τρελό”. Διότι ό,τι δεν είναι κατανοητό είναι και επικίνδυνο. Άρα πρέπει να πολεμηθεί. Και φυσικά, αν μπορούσα, θα τον προστάτευα, γιατί έχω υποστεί κι εγώ πολλές φορές αυτούς τους χαρακτηρισμούς».

ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ

Έρχεται κι επανέρχεται στις γυναίκες. «Οι γυναίκες συμβολίζουν για μένα την
ομορφιά. Την εσωτερική ομορφιά, που διαρκεί. Οι κούκλες δεν μ’ ενδιαφέρουν».
Ένα παιχνίδισμα αυτοαναιρέσεων ο λόγος του. «Δηλαδή, όχι πως δεν μ’
ενδιαφέρουν κι αυτές, αλλά δεν μπορώ να τους αφοσιωθώ. Εγώ ζητώ μιαν
πνευματικότητα, να έχει δηλαδή η γυναίκα κάτι να σου πει. Δεν εννοώ να είναι
διανοούμενη του είδους που ξέρει μόνον το μυαλό και δεν αισθάνεται το σώμα.
Όχι. Αυτό είναι πολύ άσχημο για μένα».
Είχε, λέει, πολλές γυναίκες στη ζωή του. «Τρεις απ’ αυτές νόμιμες. Με
στεφάνι». Μιαν Αγγλίδα, μιαν Ιρλανδέζα, μιαν Ελληνίδα. «Φαίνεται όμως πως δεν
ήμουν καμωμένος για σπίτι». Κι άλλες πολλές, εκτός γάμου. «Μια συνεχής αλλαγή
ήταν η ζωή μου. Μόλις αποκτούσα κάτι, το κατέστρεφα. Πάντα ήθελα κάτι άλλο απ’
αυτό που είχα. Ο Τσαρούχης μού έλεγε: “Σαν Μικρασιάτης, γεννήθηκες για την
καταστροφή”. Τώρα τελευταία είμαι πολύ πιο κοντά στο σπίτι. Βλέπετε, έχω τη
μικρή μου κόρη, την Ελένη (μία κόρη από κάθε γάμο), που με βοηθάει πολύ.
Έρχεται εδώ και με βλέπει κάθε μέρα»…

Είναι πιο κοντά στο σπίτι, αλλά σπίτι στη ζωή του δεν απέκτησε. Κι αν δεν
πέρασαν χρήματα από τα χέρια του… «Εγώ δεν σκέφτηκα ν’ αποκτήσω σπίτι ούτε
όταν απέκτησα δικά μου παιδιά. Δεν μ’ ενδιέφεραν τα υλικά αγαθά. Ήμουν άτακτο
παιδί, με την καλή έννοια. Γλένταγα, χόρευα. Πού να περισσέψουν λεφτά για
σπίτι. Ποιος ξέρει… Ίσως στην άλλη μου ζωή κάνω κάτι».

ΣΕ ΤΑΞΙΔΙΑ

Χρειάστηκε να ‘ρθει η αρρώστια για να σκεφτεί ότι σ’ αυτό το σημείο μπορεί και
να ‘κανε λάθος. Σπίτι δεν έχει, σύνταξη δεν έχει, λεφτά στην άκρη δεν έχει.
«Χάριζα συνεχώς έργα μου κι αυτό το πλήρωσα λίγο ακριβά. Αλλά το προτιμούσα,
από το να γίνω έμπορος. Μου ήταν δύσκολο να αποτιμήσω εγώ σε δραχμές τη
δουλειά μου. Τις στιγμές της δικής μου “τρέλας” ή δημιουργίας, όπως θέλετε
πείτε το. Αλλά και τότε που έπιανα στα χέρια μου λεφτά ­ και πρέπει να σας
εξομολογηθώ ότι αυτές ήταν από τις λίγες περιπτώσεις που ένιωθα σαν
καπιταλιστής, αφού το έβρισκα πολύ νόστιμο να έχω λεφτά ­ τα ξόδευα. Κυρίως σε
ταξίδια». Έχει ταξιδέψει σχεδόν σε όλο τον κόσμο. «Βοήθησαν σ’ αυτό και οι
εφημερίδες και τα περιοδικά που δούλευα». Νέα Υόρκη, Τόκιο, Μόσχα, Ευρώπη.
«Μόνο στη Γερμανία δεν έχω πάει ποτέ, κι ούτε πρόκειται να πάω. Της έχω μια
αντιπάθεια, λόγω του Χίτλερ και του ναζισμού. Θυμάμαι τι τράβηξε ο κόσμος στην
Αθήνα, την Κατοχή. Η οικογένειά μου δεν πέρασε τόσο δύσκολες ώρες, όσο άλλες.
Αλλά έχω ακόμα στο μυαλό μου την εικόνα της μάνας μου, που για να μας θρέψει
δούλευε φασόν κορσέδες και σουτιέν».

Ξαναγυρνάει απότομα στη σημερινή του κατάσταση. «Μου λένε διάφοροι να
βοηθήσουν, αλλά εγώ δεν είμαι άνθρωπος να πηγαίνω στα υπουργεία, να ψάχνω τους
αρμόδιους και να λέω “σας παρακαλώ, δώστε μου κάτι”. Στο κάτω κάτω εξαρτάται
πώς προετοιμάζει κανείς το ραντεβού με τη μοίρα του. Δεν υπήρξα εγώ κακότυχος.

Τις επιλογές μου έκανα και στάθηκα τυχερός. Αγάπησα τη ζωή και εκείνη μου το
ανταπέδωσε. Μπορεί να έχω οικονομικό πρόβλημα, αλλά όταν με το καλό βγω θα
κοιτάξω να δουλέψω. Κι ό,τι γίνει με τη δουλειά. Αυτό έχω συνηθίσει να κάνω»…

ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΑΡΓΥΡΑΚΗ

ΠΗΓΕΣ: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AF%CE%BD%CF%89%CF%82_%CE%91%CF%81%CE%B3%CF%85%CF%81%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82 , https://www.tanea.gr/1998/02/14/greece/minws-argyrakis-toylaxiston-ti-xarika-ti-rimada-ti-zwi/ , https://www.lifo.gr/team/lola/58297