Αντί προλόγου
“Πολλοί έγραψαν ποίηση. Λίγοι έγραψαν ποιήματα, γερά και ξεκάθαρα, που να καρφώνονται στη μνήμη και να μας καλούν στο γοητευτικό τους κόσμο, κόσμο συμπυκνωμένης γλωσσικής ενέργειας, αντίστοιχο σε κύρος και στερεότητα μ’ ένα διήγημα, ένα μυθιστόρημα, ένα δράμα.” Κάπως έτσι εκκινείται το ταξίδι στο ποιητικό αρχιπέλαγος του περασμένου αιώνα με πυξίδα την ανθολόγηση από τους πιο γνωστούς ποιητές του 20ου αιώνα του Στρατή Πασχάλη που τιτλοφορείται “Είναι παντού το ποίημα” και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Τα νησιά, δώδεκα στον αριθμό, αν και γεννήματα της ίδιας θάλασσας και πάνω κάτω της ίδιας εποχής είναι προορισμοί διαφορετικοί μεταξύ τους και μοναδικοί που περιμένουν τους θαρραλέους ταξιδιώτες.
Λίγα λόγια για το περιεχόμενο
Η πορεία άρχεται χρονολογικά από τον προπάτορα των ποιητών του προηγούμενου αιώνα Κωνσταντίνο Καβάφη. Σα βγούμε, λοιπόν, στον πηγαιμό για την Ιθάκη, θα απαντήσουμε τον πατέρα της “Νέας Αθηναϊκής Σχολής”, τον Κωστή Παλαμά να ατενίζει την Ελλάδα του τότε και του σήμερα, να συνταιριάζει μοναδικά την αρχαιότητα με την λαϊκή παράδοση. Πλάι του και προς τιμήν του ηχεί τις σάλπιγγες ο Άγγελος Σικελιανός, ένας ρομαντικός δελφικός ποιητής που συμπυκνώνει την αρχαιοελληνική, την ανατολική φιλοσοφία, τον Διόνυσο και τον Βούδα στην γραφή του με μια μαεστρία ανεπανάληπτη.
Ακολουθώντας ένα μονοπάτι διαφορετικό, εμπνευσμένο από τους Γάλλους καταραμένους και τους Γερμανούς ρομαντικούς, θα βρεθεί κανείς μπροστά στο ετερόκλητο έργο του Κώστα Καρυωτάκη που ακροβατεί μεταξύ του έρωτα και του θανάτου, μεταξύ της ελπίδας και της ματαιότητας. Στο μέρος εκείνο του ζοφερού και φευγαλέου θα συναντήσει και τον Ναπολέοντα Λαπαθιώτη , ενώ στην άλλη, φωτεινότερη μακράν όχθη θα βρει την τολμηρή Μαρία Πολυδούρη, της πιο σημαντικής, ίσως, εκπροσώπου του γυναικείου φύλου του 20ου αιώνα.
Μαχητικός, τραχύς, οξύς, θα ακολουθήσει ο Κώστας Βάρναλης, προετοιμάζοντας το έδαφος για την γενιά του ’30 που θα κάνει το ντεμπούτο της με τον πρώτο νομπελίστα ποιητή της, τον πολυδιάστατο και βαθυστόχαστο Γιώργο Σεφέρη. Κάπου εκεί θα ξεπροβάλλει και ένα νησί που μυρίζει Αιγαίο και στολίζεται από ελιές και φως ελληνικό. Είναι το νησί του δεύτερου νομπελίστα, του ποιητή του έρωτα και της άνοιξης. Πλάι σε αυτό, ένα που θα θυμίζει Κυπαρισσία και λούζεται από σεληνόφως και ανήκει στον Γιάννη Ρίτσο.
Ο Μέγας Ανατολικός, ο τολμηρός υπερρεαλιστής που θα διαφοροποιηθεί από τους προκατόχους του, Ανδρέας Εμπειρίκος μαζί με τον φίλο του και σπουδαίο ζωγράφο και ποιητή Νίκο Εγγονόπουλο. Εκεί θα προσαράξει και το πλοίο μας. Έτσι σοφοί που γίναμε, με τόση πείρα, ήδη θα καταλάβαμε οι Ιθάκες τι σημαίνουν.
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Τα επιλεγέντα ποιήματα αντικατοπτρίζουν το ευρύ, σε πολλές περιπτώσεις και πολυεπίπεδο έργο των λογοτεχνών, άλλα περισσότερο και άλλα λιγότερο γνωστά και μοιάζουν με ψηφίδες που συνθέτουν το μωσαϊκό της νεοελληνικής μας ποίησης. Παρουσιάζονται ανά ποιητή και οι τελευταίοι με τη σειρά τους τοποθετούνται με χρονολογική σειρά. Είναι σαφής ο διαχωρισμός τους που σηματοδοτεί από εμφιλοχωρούμενες σελίδες που αναγράφουν τα ποιήματα και φέρουν την υπογραφή τους. Η επιλεγείσα γραμματοσειρά, η ποιότητα του χαρτιού, το λιτό εξώφυλλο ταιριάζουν στην μινιμαλιστική αισθητική του βιβλίου ως προς την εμφάνιση, πλουραλιστική ως προς το περιεχόμενο.
Μιας και η ποίηση έλκει διαρκώς αναγνώστες που αναρωτιούνται από που να αρχίσουν το ξεχωριστό αυτό ταξίδι, θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν σαν μπούσουλα μια ανθολογία σαν αυτή. Διαβάζοντας δειγματοληπτικά έργα μερικών από τους μεγαλύτερους Έλληνες Ποιητές μπορούν να προσεγγίσουν διάφορα λογοτεχνικά ρεύματα, τρόπους γραφής και θεματολογίες που απηχούν, το δίχως άλλο, τον παλμό ενός αιώνα εκρηκτικού που βρίθει αλλαγών και αναταράξεων. Έπειτα μπορούν να αποφασίσουν σε ποιο ποιητικό λιμάνι θα ξαποστάσουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, σε ποιο ποιητικό σύμπαν θα εμβαθύνουν.
Αντί επιλόγου
Οι εκδόσεις Μεταίχμιο και ο Στρατής Πασχάλης, ειδικότερα, μετά από την ανθολογία “του έρωτα και της αγάπης” μας συστήνουν 12 Ποιητές του 20ου αιώνα και μας επιτρέπουν να ακολουθήσουμε μια διαδρομή αυτο- και ετεροανακάλυψης μέσα από την ποίηση ή καλύτερα μέσα από το ποίημα. Γιατί, αν πράγματι, όπως είχε πει ένας από τους φιλοξενούντες στην παρούσα ανθολογία, η ποίηση είναι η ανάπτυξη στίλβοντος ποδηλάτου, κάθε ποίημα είναι μια ρόδα και βιβλία σαν αυτό είναι οι δρομοδείκτες, το τιμόνι μας. Σας καλούμε να το αποκτήσετε και να ταξιδέψετε μαζί μας!
