To 1904, τα Βιεννέζικα Εργαστήρια (Wiener Werkstatte) δέχθηκαν τη σημαντικότερη παραγγελία τους, η οποία αφορούσε την ανέγερση ενός μεγάρου στις Βρυξέλες για λογαριασμό του βιομήχανου Adolph Stoclet. O Γιόζεφ Χόφμαν, υπεύθυνος του όλου εγχειρήματος, ζήτησε από τον Κλιμτ να αναλάβει τη διακόσμηση της τραπεζαρίας, για την οποία ο ζωγράφος σχεδίασε τρεις συνθέσεις.
Για τον μικρότερο τοίχο της αίθουσας, ο Κλιμτ φιλοτέχνησε μια αφηρημένη σύνθεση αμιγώς διακοσμητικού χαρακτήρα, ενώ για τους δυο μεγαλύτερους τοίχους συνθέσεις μήκους 7 μέτρων στις οποίες δεσπόζουν τα ελικοειδή κλαδιά του Δένδρου της Ζωής, τοποθετημένου στο κέντρο της σκηνής, σε στενή λωρίδα γης. Στη μια άκρη κάθε σύνθεσης εμφανίζεται ένα δεύτερο δένδρο, τα τριγωνικά φύλλα του οποίου επικαλύπτουν τις χρυσές σπείρες.
Το έργο
Η Ζωφόρος του Μεγάρου Stoclet αποτελεί αναμφισβήτητα την κορυφή της διακοσμητικής περιόδου του Κλιμτ. Οι ανθρώπινες μορφές που εμφανίζονται εδώ αναγνωρίζονται ως τέτοιες μόνο από τα κεφάλια και τα χέρια τους, τόσο η τρίτη διάσταση όσο και η ανατομία απουσιάζουν τελείως, ενώ οι υπόλοιπες λεπτομέρειες της σύνθεσης αποδίδονται εν είδει αραβουργήματος. Το ρεπερτόριο διακοσμητικών μοτίβων στο οποίο ανατρέχει ο Κλιμτ είναι ιδιαίτερα ευρύ και περιλαμβάνει από ζώα, μέχρι γεωμετρικά σχήματα και από στοιχεία του φυτικού βασιλείου μέχρι θρησκευτικά σύμβολα, όπως ο παντεπόπτης οφθαλμός.
Τα προσχέδια των συνθέσεων, που φυλάσσονται στη Βιέννη αποτελούν πολύτιμη μαρτυρία της μεθόδους εργασίας του καλλιτέχνη, ο οποίος τα φιλοτέχνησε με την ακρίβεια ολοκληρωμένου έργου, χρησιμοποιώντας υδροχρώματα και αβγοτέμπερα, μολύβι και κραγιόνι, χρυσή μπογιά και ασήμι. Η επιφάνεια των προσχεδίων αυτών είναι κατάσπαρτη με χειρόγραφες σημειώσεις, που αφορούν την αλλαγή κατεύθυνσης κάποιας σπείρας ή δίνουν σαφείς οδηγίες σχετικά με την απόδοση μια λεπτομέρειας. Η σύνθεση, που θυμίζει ψηφιδωτό φιλοτεχνήθηκε από τα Βιεννέζικα Εργαστήρια, τοποθετήθηκε το 1911 στην τραπεζαρία του Μεγάρου Stoclet όπου παραμένει μέχρι και σήμερα.
Το Δένδρο της ζωής (Λεπτομέρεια)
Ο Κλιμτ δημιούργησε έναν μαγικό κόσμο γεμάτο συμβολισμούς ζωής και θανάτου. Η έμπνευση του έργου προέρχεται πιθανά από τον βιβλικό μύθο και τους πρωτόπλαστους. Το Δένδρο της Ζωής συμβολίζει τη σύνδεση μεταξύ του Ουρανού – της Γης – του Κάτω Κόσμου και αποτελεί πηγή ζωής, έμπνευσης και δημιουργίας. Σε αντιπαράθεση με αυτό, έρχεται η παρουσία ενός μόνο μαύρου πουλιού, σύμβολο θανάτου.
Η Προσδοκία (Λεπτομέρεια)
Η Προσδοκία παίρνει τη μορφή Αιγύπτιας χορεύτριας, με το πρόσωπο σε πλάγια όψη, με τα αμυγδαλωτά της μάτια να κοιτάζουν απλανώς. Κάθετι στην περίλαμπρα στολισμένη γυναικεία μορφή έχει έντονα διακοσμητικό χαρακτήρα, ξεκινώντας από την κατάμαυρη κόμη της που επιμηκύνεται επιτηδευμένα, λειτουργώντας ως σύνδεσμος ανάμεσα στο πρόσωπο, τον γυμνό ώμο και τα χέρια. Τα χέρια, που ο ζωγράφος συνηθίζει να τα τοποθετεί σε ασυνήθιστες θέσεις, ακολουθούν, σαν σε χορευτική κίνηση, την ίδια κατεύθυνση με το βλέμμα της γυναίκας. Κάτω από το κεφάλι, εντελώς ακανόνιστα σε σχέση με το σώμα, απλώνεται το φόρεμα – ένα μεγάλο τρίγωνο που κρύβει εντελώς την ανατομία της μορφής. Η γεωμετρικότητα του υφάσματος, που αποτελείται και αυτό από τρίγωνα, εξισορροπείται από τις σπείρες του Δένδρου της Ζωής καθώς και από το μοτίβο των στυλιρασμένων ματιών. Τα τρίγωνα του υφάσματος εναλλάσσονται με οριζόντιες λωρίδες με οριζόντιες λωρίδες διαφόρων χρωμάτων, εντείνοντας τον διακοσμητικό χαρακτήρα του φορέματος.
Η Εκπλήρωση (Λεπτομέρεια)
Απέναντι ακριβώς από την Προσδοκία, ο Κλιμτ απεικόνισε την Εκπλήρωση. Αυτή συμβολίζεται από ένα αγκαλιασμένο ζευγάρι. Το διακοσμητικό στοιχείο κυριαρχεί και στην σύνθεση της «Εκπλήρωσης» παρόλη την αντίστιξη με την «Προσδοκία»: Η χορεύτρια μοιάζει να έχει παγώσει σε μια μετέωρη στιγμή, ενώ το ζευγάρι αποπνέει αίσθημα γαλήνης και πληρότητας. Επίσης το φόρεμα της χορεύτριας αποτελείται από γεωμετρικές φόρμες που δημιουργούν μια εντύπωση ακαμψίας ενώ στα ενδύματα του ζευγαριού οι κύκλοι και τα φυσικά μοτίβα, δημιουργούν κίνηση.
Πηγές